سومین جشنواره فرهنگی روستایی «آی گل» با حضور اقوام و عشایر ایران‌زمین برگزار شد
روستا‌نشینی اقوام در پایتخت
شیما جهان‌بخش
خبرنگار
در فاصله 7 کیلومتری شهر تهران روستایی بکر و تاریخی جا خوش کرده که به مأمنی برای روستا‌نشینی اقوام ایران‌زمین در دل پایتخت تبدیل شده است؛ روستایی که با وجود قدمت 400 ساله خود یکبار به طور کامل تخریب شده و سال‌ها بعد دوباره با همت اهالی جان گرفته است. اینجا روستای همه‌سین، روستایی تاریخی و بکر در همسایگی منطقه ۱۳ تهران پشت تپه‌های سرخه‌حصار است. یکی از ویژگی‌های این منطقه کمترشناخته‌شده در تهران این است که اقوام کرد، لر، بختیاری، عشایراستان تهران، ترکمن‌های حوزه ترکمن صحرا و استان گلستان، کرمانج‌های استان خراسان شمالی و ترک‌های مهاجر همگی در کنار هم در روستاهای مسگرآباد، همه‌سین، سرخه‌حصار، هاجرآباد و تلو که همگی بخش مرکزی تهران را تشکیل می‌دهند، همچنان ویژگی‌ها و سبک زندگی روستایی را حفظ کرده‌اند.
اقوامی که در سال‌های اخیر دست به دست هم داده‌اند و با کمک دهیاری‌ها و مسئولان استانی با برگزاری جشنواره بومی محلی «آی گل» تلاش کرده‌اند ضمن معرفی توانمندی‌های طبیعت‌گردی، تاریخی، تفریحی و... این بخش با عرضه محصولات تولیدی خود رونقی به اقتصاد این روستا بخشند. تنوع قومی منطقه، سایه خود را بر جشنواره هم انداخته است به‌طوری که در آن هم مراسم رقص آیینی ترکمن‌ها به مناسبت برداشت محصول و تمنای برکت و سلامتی از خداوند و رقص خنجر را می‌توان دید و هم رقص پرتحرک و پرشور کردهای کرمانشاه و کرمانج‌های شمال خراسان و رقص آذری به نمایش درآمد. امسال هم همانند سال‌های قبل سومین دوره این جشنواره با حضور اقوام و عشایر استان‌های تهران، گلستان و خراسان شمالی که سال‌هاست در این منطقه سکونت دارند به همت بخشداری مرکزی تهران در روستای هاجرآباد برگزار شد؛ جشنواره‌ای که مسئولان این روستا امیدوارند علاوه بر جذب گردشگران سبب افزایش اشتغال، درآمد، توانمند‌سازی مردم روستایی، پی بردن به اهمیت محیط‌زیست و جلوگیری از تخریب آن، کاهش مهاجرت از روستا به شهر، افزایش تولید صنایع دستی و.. شود. البته آنها تأکید دارند، مهم‌ترین هدف برگزاری جشنواره فرهنگی روستایی «آی گل» ایجاد نشاط و شادابی برای عموم مردم و معرفی فرهنگ، آداب و رسوم اقوام مختلف و روستاهای بخش مرکزی تهران است.
کشت زعفران در تهران
عمه شیرین از اهالی روستا که غرفه مملو از خوراکی‌های سنتی و زعفران دارد در خصوص این جشنواره به «ایران» می‌گوید: ما در دل پایتخت (منطقه 13) زندگی می‌کنیم اما آنطور که باید به ما توجه نشده و از ظرفیت‌های پایتخت‌نشینی بی‌بهره مانده‌ایم.
وی برگزاری جشنواره «آی گل» را راهی برای معرفی توانمندی‌های روستا می‌داند و می‌افزاید: در سال‌های اخیر با حمایت‌های بخشداری و دیگر مسئولان روستا، ما زن‌ها با توسعه مشاغل خانگی توانسته‌ایم همپای مردان درآمدزایی کنیم. در چند سال گذشته برگزاری جشنواره زحمات ما روستاییان را به همه معرفی کرده است و حالا همه امیدوارند کارهایشان حتی صادر شود.
این بانوی روستایی که حالا برند زعفران خود را ثبت کرده، می‌افزاید: با کمک جهاد کشاورزی توانستم کشت زعفران را در روستا شروع کنم، اما از آنجا که در معرفی و فروش موفق نبودم درآمد زیادی نداشتم. کم‌کم ناامید شده بودم تا اینکه در دومین جشنواره «آی گل» با حمایت بخشداری و معرفی سرمایه‌گذار توانستم عرضه زعفران را از شکل سنتی تغییر دهم و برند خودم را ثبت کنم. شاید برگزاری این جشنواره‌ها برای مردم بیشتر جنبه تفریح داشته باشد اما ما روستاییان می‌دانیم که اینجا دریچه‌ای برای معرفی و ارتباط با دیگران است.
توانمندی‌های روستاییان بخش مرکزی تهران
«حمید علمشاهی» بخشدار مرکزی تهران در گفت‌و‌گو با «ایران» این منطقه را یک زیست‌بوم تاریخی کمترشناخته‌شده در مجاورت تهران می‌داند و می‌گوید: با وجود نزدیکی این روستا به پایتخت، ظرفیت‌های آن کمتر مورد توجه قرار گرفته، به همین خاطر در سال‌های اخیر تلاش شده با برگزاری 3 دوره جشنواره بومی محلی روستاهای منطقه ده ترکمن و همچنین آیین‌های محلی و سنتی عشایر و روستاییان ساکن این منطقه را به مردم معرفی کرده و سبب ایجاد اشتغال پایدار و درآمدزایی برای روستاییان شویم.
وی با اشاره به استقبال کم سابقه پایتخت‌نشینان از این جشنواره می‌افزاید: درست است که معرفی تولیدات و محصولات خانگی روستایی در راستای حمایت از اشتغال و تولیدات این روستاها تأثیر زیادی داشته اما مسأله مهم‌تر این بوده که برگزاری چنین رویدادهایی در دل پایتخت ضمن جلوگیری از فراموشی فرهنگ اصیل روستایی، باعث احیای سنت‌های نیک و سوق دادن گردشگران به سوی روستاهای تهران می‌شود.
وی برپایی سیاه‌چادرهای عشایری، اجرای آیین‌های سنتی و محلی ایلات و طوایف مختلف ترکمن را از ویژگی‌های اصلی این جشنواره عنوان کرده و می‌گوید: در حال حاضر با وجود آنکه در سال‌های اولیه اجرای این جشنواره هستیم اما روستاییان شاهد برکات این مراسم بوده‌اند. در دوره‌های اخیر عرضه محصولات جامعه تولیدکننده روستاییان این بخش بسیار مورد توجه قرار گرفته و سبب برند‌سازی و توسعه برخی از این محصولات شده است. به طور مثال در چند سال گذشته روستاییان این منطقه توجه ویژه‌ای به کشت زعفران داشته و محصول مرغوبی نیز کشت کرده‌اند اما از آنجا که توان معرفی و عرضه آن به بازار را نداشته‌اند این قابلیت مهجور مانده بود تا اینکه سال گذشته یکی از بانوان روستا با حمایت سرمایه‌گذار بخش خصوصی موفق به ثبت برند خود شد.
اقوام دست در دست هم برای آبادی روستا
بخشدار مرکزی تهران با بیان اینکه مشکلات در این منطقه کم نیست، می‌افزاید: اقوام مختلف کشور شامل کرد، لر، بختیاری، عشایر استان تهران، ترکمن‌های حوزه ترکمن صحرا و استان گلستان، کرمانج‌های استان خراسان، ترک‌های مهاجر استان تهران و دیگر اقوام محلی ساکن این بخش همگی دست به دست هم داده‌اند تا با برگزاری این جشنواره صدایشان را به گوش همه برسانند و روستایشان را آباد کنند.
بخشدار مرکزی تهران در توضیح امور اجرایی جشنواره ملی بومی، محلی و طبیعت‌گردی «آی‌گل» می‌گوید: جشنواره‌های فرهنگی و هنری رویکردی چندگانه در حوزه‌های فرهنگی، گردشگری، توسعه کسب‌و‌کار و اشتغالزایی دارند که مهم‌ترین آنها نمایش توانمندی‌های بخش مرکزی، دستاوردها و توسعه عمرانی و اجتماعی روستایی و معرفی مزیت‌های بکر گردشگری و طبیعت‌گردی مناطق همه‌سین و هاجرآباد است. در این جشنواره سعی شده بود علاوه بر احیای سنن و آیین‌های محلی، بر رونق اقتصادی بخش روستایی و عشایری تأکید ویژه داشته باشیم.
مهاجرت معکوس جوانان با توسعه اقتصاد روستامحور
علمشاهی مهم‌ترین ویژگی این برنامه‌ها را توسعه اقتصاد روستامحور عنوان کرده و می‌افزاید: درست است که این روستا در زمان پهلوی دوم برای رفاه هرچه بیشتر خانواده شاهنشاهی تخریب و به شکارگاه سلطنتی تبدیل شد، اما در حال حاضر جوانان روستا کمر همت بسته‌اند تا اینجا را آباد کنند. البته در حال حاضر هم این اقدامات جواب داده و این منطقه با طبیعی بکر به یک منطقه سیاحتی و زیارتی در دل پایتخت تبدیل شده است.
این مقام مسئول، ماندگاری و مهاجرت معکوس جوانان به روستاها را از مهم‌ترین اهداف برگزاری این قبیل جشنواره‌ها می‌داند و می‌گوید: در حال حاضر بیش از یکهزار و 700 نفر در این روستا ساکن هستند، اما تلاش ما این است که با توسعه بخش‌های اقتصادی زمینه اشتغال جوانان و برگشت دوباره آنها را به روستا فراهم کنیم. در نتیجه نارسایی‌ها در گذشته برخی از ساکنان مناطق روستایی در شهر تهران ساکن شده بودند که با برنامه‌های دقیق زمینه مهاجرت معکوس و حضور مجدد آنها در روستا فراهم شده است.
بخشدار مرکزی تهران در ادامه با معرفی ظرفیت‌های بخش مرکزی می‌افزاید: آب و هوای مطبوع و پاک بدون آلودگی‌های معمول، روستاهای بخش مرکزی را به عنوان شُش تنفسی شهر تهران و منطقه سبز کمربند شرق تهران معرفی کرده است، به همین خاطر در سال‌های اخیر تلاش شده با هماهنگی همه بخش‌ها شاهد توسعه پایدار روستایی با تمرکز بر گردشگری تندرستی در این منطقه باشیم. البته ظرفیت گردشگری بالای این روستاها به‌خوبی معرفی نشده و حالا مردم اینجا از دولت جدید تقاضا دارند با تأمین زیرساخت‌های روستایی به یاری آنها بیاید.
