حذف هر گونه محتوا مربوط به رهبر حماس توسط اینستاگرام و فیس‌بوک
تیغ سانسور شبکه‌های اجتماعی بر گردن غزه
میترا جلیلی
به دنبال ترور مذبوحانه رئیس دفتر سیاسی حماس در ایران، کاربران در شبکه‌های اجتماعی مختلف به این موضوع واکنش نشان دادند. با انتشار این خبر، شهید «اسماعیل هنیه» ترند اول فضای مجازی شد و در کانون توجه جهانیان قرار گرفت؛ موضوعی که به مذاق برخی از شبکه‌های اجتماعی از جمله اینستاگرام و فیس‌بوک خوش نیامد و روند پاک کردن هرگونه محتوای مربوط به رهبر حماس و مسدودسازی برخی صفحات آغاز شد. به دنبال واکنش‌های کاربران فضای مجازی در انعکاس مطالبه مردمی برای خونخواهی رئیس دفتر سیاسی حماس، «انتقام سخت» ترند شبکه اجتماعی ایکس شد و عملاً می‌توان گفت فضای مجازی به میدانگاهی برای مقابله با صهیونیست‌ها مبدل شده است.
یک سناریوی تکراری
این نخستین بار نیست که فیس‌بوک و اینستاگرام در اقدامی مغرضانه، سناریوی سانسور برخی پست‌ها را در مقاطعی خاص اجرا می‌کنند. پیش از این هم در زمان شهادت حاج قاسم سلیمانی، شاهد حذف پست‌های حاوی عکس سردار دل‌ها بودیم. این موضوع در سالگرد شهادت ایشان هم تکرار شد و پست‌هایی با محتوای «از عکس تو هم می‌ترسند» نیز حذف شد. به دنبال شهادت اسماعیل هنیه در ایران، اینستاگرام و فیس‌بوک در اقدامی خصمانه، پست‌های حاوی نام و عکس این شهید را حذف کردند و این موضوع واکنش سخنگوی مرکز ملی فضای مجازی را به دنبال داشت. حسین دلیریان در واکنش به این موضوع در صفحه شخصی خود در پلتفرم ایکس(توئیتر سابق) نوشت: نام شهید اسماعیل هنیه ترند اول فضای مجازی شده، اما طبق معمول اینستاگرام در اقدامی مغرضانه، محتواهای مربوط به این شهید را حذف می‌کند.
از زمان آغاز جنگ غزه در 7 اکتبر تاکنون، حماس از فعالیت در فیس‌بوک، اینستاگرام و تیک‌تاک منع شده است، اما کاربران همچنان به انتشار عکس‌ها و فیلم‌های مختلف از ویرانی‌ها و کشتار در غزه با پرچم غزه می‌پردازند. کاربران با حمایت از حماس، از رژیم صهیونیستی به عنوان یک رژیم کودک‌کش یاد می‌کنند هرچند تاکنون بسیاری از این عکس‌ها به بهانه اشاعه خشونت بر بستر این شبکه‌های اجتماعی حذف شده‌اند.
خشم نخست‌وزیر مالزی از عملکرد فیس بوک
در میانه حذف پست‌های فیس‌بوک با محتوای ترور رئیس دفتر سیاسی حماس در ایران، یکی از پست‌های فیس‌بوکی «انور ابراهیم»، نخست‌وزیر مالزی هم سانسور شد. نخست‌وزیر مالزی، شرکت مادر «متا» را به بزدلی متهم کرد. مالزی از حامیان آرمان فلسطین است و انورابراهیم، ویدیویی از تماس تلفنی خود با یکی از مقامات حماس برای ابراز همدردی بابت شهادت «اسماعیل هنیه» منتشر کرده بود که فیس‌بوک آن را حذف کرد.
نخست‌وزیر مالزی در ایکس خطاب به متا نوشت: این نمایش بزدلی را متوقف کنید. گفتنی است اینستاگرام پست انور ابراهیم مربوط به دیدار وی با هیأت حماس در ماه مه به رهبری شهید اسماعیل هنیه در دوحه را نیز حذف کرده است. دفتر نخست‌وزیر مالزی خواستار توضیح متا و عذرخواهی شده و اعلام کرده است: ما اقدامات پلتفرم اینستاگرام را محکوم می‌کنیم. این اقدام نشان‌دهنده تبعیض علیه فلسطین و رهبران آن است.
راهکار جدید کاربران
حذف سریع محتواها توسط فیس‌بوک، همراه با پیام‌هایی مانند «ما پست شما را حذف کردیم»، خشم بسیاری از کاربران را برانگیخته است، به طوری که برخی از حساب‌ها به دلیل چنین محتوایی حتی با محدودیت‌های موقتی روبه‌رو شده‌اند. بسیاری از کاربران فیس‌بوک و اینستاگرام در مصر و سراسر جهان، شرکت مادر متا را به دلیل اعمال محدودیت‌ها و حذف پست‌های سوگواری ترور رهبر حماس، مورد انتقاد قرار دادند و خاطرنشان کردند که این رفتار، تداوم تعصبات ضد فلسطینی این پلتفرم‌ها و دفاع آنها از نسل‌کشی فلسطینیان در نوار غزه از زمان آغاز به کار تاکنون بوده است؛ به عنوان مثال احمد ایمن، یک کاربر فیس‌بوک نوشت: «فیس بوک چندین پست من در سوگ رهبر حماس را حذف و حساب کاربری‌ام را محدود کرده است. حالا دیگر از ارسال یا نظر دادن در گروه‌هایی که عضو هستم، ممنوع شده‌ام.» البته برخی کاربران برای مقابله با سانسور شدید اینستاگرام و فیس‌بوک راهکار جدیدی در پیش گرفته‌اند. آنها برای جلوگیری از شناسایی شدن توسط الگوریتم‌های فیس بوک یا اینستاگرام، پست‌های خود را با جداسازی حروف کلمات «اسماعیل» و «صهیونیست» منتشر می‌کنند تا بتوانند از چنگ سانسور گسترده این پلتفرم‌ها فرار کنند.
متا، شریک نسل‌کشی
از زمان آغاز جنگ اسرائیل علیه غزه در سال 2023، بسیاری از افراد به دیده‌بان حقوق بشر (HRW) گزارش داده‌اند که برای اولین‌بار از زمان پیوستن به این پلتفرم، متا حساب‌های کاربری آنها را به دلیل حمایت از حقوق فلسطینی‌ها محدود کرده است.
در گزارش یک سازمان غیردولتی مستقر در نیویورک آمده است: گاه محتوای صلح‌آمیز مدافع حقوق بشر فلسطینی‌ها نیز در این پلتفرم‌ها حذف شده و این به معنای تبعیض عریان در رفتار پلتفرم‌های زیرمجموعه متاست. مدیریت متا با محتوای اسرائیلی-فلسطینی در ماه‌های اخیر توسط بسیاری از کاربران و گروه‌های حقوق بشر به عنوان تلاشی برای خفه کردن صداهای مدافع فلسطین و حقوق بشر فلسطینی تلقی شده است. در گزارش انجمن ارتباطات مترقی (APC)، یک شبکه بین‌المللی از سازمان‌های جامعه مدنی که در سال 1990 تأسیس شد، اشاره شده حساب‌های کاربری صرفاً به دلیل به اشتراک گذاشتن اطلاعات درباره وضعیت وخیم غزه حذف می‌شوند. متا در ظلم و نسل‌کشی غیر قابل قبول مردم فلسطین شریک است و از زمان آغاز جنگ غزه، به طور فعال صداها و روایت‌های فلسطینی‌ها را خاموش و سانسور کرده است.
از حمله سایبری سنگین تا واکنش ترکیه
به نظر می‌رسد به دنبال شهادت «اسماعیل هنیه» در تهران، فضای سایبری به میدانی مناسب برای مقابله با رژیم صهیونیستی تبدیل شده است تا جایی که رسانه‌های عبری از حمله سایبری سنگین به فرودگاه بن‌گوریون تل‌آویو و از دسترس خارج شدن سایت رسمی آن و لغو تعداد زیادی پرواز در این فرودگاه خبر دادند. این حمله بزرگ و قدرتمند سایبری در کنار لغو بسیاری از پروازها به مقصد تل‌آویو و همچنین افزایش ترس مردم تل‌آویو از پاسخ ایران باعث شده تا اسرائیل با دردسرهای زیادی مواجه شود.
فضای مجازی حالا پهنه مقابله کاربران و مردم کشورهای مختلف با رژیم صهیونیستی و شبکه‌های اجتماعی طرفدار آنها شده، به گونه‌ای که برخی کشورها در واکنش به حذف پست‌های مربوط به شهید «اسماعیل هنیه»، اقدام به مسدودسازی این پلتفرم‌ها کرده‌اند. این بار ترکیه، اینستاگرام را پس از سانسور محتوای مربوط به ترور ناجوانمردانه رئیس دفتر سیاسی حماس مسدود کرد. پس از اظهارات فخرالدین آلتون، رئیس اداره ارتباطات ریاست‌جمهوری ترکیه در انتقاد از پلتفرم متعلق به متا، اینستاگرام به دلیل «سانسور» محتوای مرتبط با حماس در ترکیه بدون اشاره به مدت زمان ممنوعیت مسدود شد. فخرالدین آلتون، دلیل این تصمیم را مسدود کردن پست‌های تسلیت درباره ترور شهید «اسماعیل هنیه» عنوان کرد. وی در ایکس نوشت: ما به دفاع از آزادی بیان در برابر این پلتفرم‌ها که بارها نشان داده‌اند در خدمت سیستم جهانی استثمار و بی‌عدالتی هستند، ادامه خواهیم داد.
