یاسمن صادق شیرازی
خبرنگار

خزان زاگرس تمامی ندارد؛ چون هنوز کسی نمی‌داند پایان آتش‌سوزی‌های سریالی زاگرس چه زمانی است. شراره‌های آتش هر روز به جان یک منطقه از این جغرافیای استراتژیک می‌افتد. پوشش گیاهی زاگرس را به بمب ساعتی تبدیل کرده که تنها یک جرقه برای دوباره شعله‌ور شدن آن کفایت می‌کند. مثل یک بطری یا یک سیگار رها شده، هوس نوشیدن یک چای ذغالی و کباب برشته در دل طبیعت یا ندانم کاری یک کشاورز.
اگرچه آتش نقطه به نقطه درحال اطفا است اما سؤال مهم‌تر این است که بعد از این آتش‌سوزی‌ها چه بر سر محیط زیست‌مان خواهد آمد؟ خاک زاگرس درحال فقیر و فقیرتر شدن است و کاری هم از کسی برنمی‌آید. دربرابر همه این حوادث اما زاگرس بی‌دفاع ایستاده است. چون به گفته علی ملک آهنگران، فرمانده یگان حفاظت از منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، آنها برای مقابله با آتش نیرو، تجهیزات و منابع مالی کافی ندارند. مسئولان سازمان محیط زیست و منابع طبیعی بارها و بارها درباره مشکلاتی مانند کمبود نیروی انسانی و تجهیزات گلایه کردند.
چند روز گذشته بود که خزان خاییز شروع شد. تلاش برای مهار خاییز تا 5 روز ادامه داشت تا اینکه خبر رسید خاییز اطفا شده است.
این خبر خوش هنوز کام دوستداران محیط زیست را شیرین نکرده بود که آتش دوباره به جان سیوک افتاد. بعد از تلاش برای اطفای سیوک و مهار آن دوباره کوه سیاه کهگیلویه و ارتفاعات نارک دچار حریق شد. با تلاش نیروهای امدادی این آتش‌سوزی‌ها اطفا شد اما دوباره شهرستان بدره در استان ایلام و جنگل‌های شاهرود، جنگل‌های شهرستان دزیارت، مزارع گندم میاندوآب، مراتع زانگوش، جنگل‌های خفر و منابع طبیعی گیلان غرب در آتش سوخت. حالا آتش به جان هیرکانی در شمال هم افتاده است.  امید سجادیان تسهیلگر اجتماعی و فعال محیط زیست در گفت‌و‌گو با «ایران» درباره شعله‌ور شدن دوباره آتش سوزی در منطقه سیوک می‌گوید: بعد از مهار آتش‌سوزی سیوک در استان کهگیلویه و بویراحمد، دوباره آتش دوشنبه شب در این منطقه زبانه کشید که بلافاصله با تلاش نیروها خاموش شد. مسأله‌ای که بعد از وقوع آتش‌سوزی‌ها وجود دارد پایش آن منطقه تا چند شبانه‌روز است. چراکه جنس درختان بلوط یه طوری است که ممکن است روز بعد دوباره با وزش باد شعله ور شود. همچنین خطر سقوط درختان در ارتفاعات هم وجود دارد که کار را سخت می‌کند.
بنابراین بعد از هر اطفا نیاز به پایش منطقه و حضور تیم پاکسازی داریم. تیم پاکسازی باید همان قدر که تیم اطفا انرژی می‌گذارد تلاش کند تا باقی‌مانده‌های آتش را دور کند.

علت افزایش آتش‌سوزی‌های سریالی زاگرس
او درباره علت افزایش آتش‌سوزی‌های سریالی زاگرس هم این‌طور می‌گوید: آتش زدن کاه و کلش، زنبورداری، آتش‌زدن‌های عمدی به دلیل اختلافات یا تلاش برای تغییر کاربری زمین‌ها از دلایل عمده این آتش‌سوزی‌ها به شمار می‌رود. تا پیش از این ما فقط درگیر آتش زدن باقی مانده زمین توسط کشاورزان یا تجارت ذغال بودیم. متأسفانه برخی با آتش‌سوزی این مناطق ارزشمند تلاش می‌کنند آنها را ارزان‌تر و راحت‌تر بخرند. به عمد آن زمین را آتش می‌زنند تا تغییر کاربری و واگذاری آن راحت‌تر باشد. زنبور‌داری موضوع دیگری است که علت برخی از این آتش‌سوزی‌ها به آن برمی گردد. برخی به عمد کنده‌های درختان را آتش می‌زنند تا بتوانند عسل وحشی را از آنها خارج کنند.

پای سودجویان در آتش سوزی‌های اخیر
این فعال محیط زیست از آتش زدن عمدی برخی از مناطق خبر می‌دهد و می‌گوید: این آتش‌سوزی‌ها ممکن است از یک درخت شروع شود و در نهایت گسترده و گسترده‌تر خواهد شد. پیش ازاین فرمانده یگان حفاظت از منابع طبیعی و آبخیزداری هم به «ایران» گفته بود که 95 درصد آتش سوزی‌های زاگرس منشأ انسانی دارد که با توجه به این موضوع باید مجازات‌های عبرت آمیزتری برای خاطیان اعمال شود.
آتش هر روز کیلومتر‌ها از زاگرس را تبدیل به خاکستر می‌کند. این وضعیت باعث نگرانی کارشناسان محیط زیست شده است چون جنگل‌های زاگرس تأمین کننده 40 درصد از آب کشور هستند.
او البته تأکید می‌کند که بلوط‌های زاگرس به دلیل نقش مؤثری که در ذخیره آب، جلوگیری از فرسایش خاک و گرد و غبار دارند قابل قیمت‌گذاری نیستند.
سجادیان می‌پرسد بعد از خاکستر شدن بلوط‌ها و فقیرتر شدن خاک زاگرس چه چیزی را می‌توانیم جایگزین آن کنیم؟ لازم است تا برنامه‌ای درست و پیشگیرانه برای جلوگیری از حریق جنگل‌ها داشته باشیم تا دیگر شاهد سوختن سرمایه‌های طبیعی و ارزشمند خود نباشیم.
این کارشناس محیط زیست از مسئولان وزارت جهاد کشاورزی می‌خواهد برای جلوگیری از آتش زدن کاه و کلش توسط کشاورزان پای کار بیایند.
وی درباره راه‌های پیشگیری از حریق جنگل‌ها می‌گوید: باید بر موضوعات تغییرات اقلیمی و کشاورزی ناپایدار تحقیق کنیم و برنامه دقیقی برای پیشگیری از حریق زاگرس داشته باشیم. نیاز به تجهیزات جدید و نیروی آموزش‌دیده در این زمینه داریم. بنابراین، اگر به‌علت کمبود نیرو می‌خواهیم از نیروهای مردمی برای اطفای حریق استفاده کنیم باید پیش از این، آنها را در این‌باره آموزش داده باشیم.
همچنین، آموزش و فرهنگسازی برای کشاورزان و دامداران از مسائل ضروری برای جلوگیری از حریق است و از همه مهم‌تر باید به وضعیت معیشت زاگرس‌نشینان توجه کنیم چون علت تجارت ذغال به معیشت مردم برمی گردد. اگر بتوانیم مشکلات معیشتی را حل کنیم، موفق می‌شویم تا جلوی بسیاری از این حریق‌ها را بگیریم.