قواعدی برای سکه مجازی
امیر خدادادهمدانی
حقوقدان فناوری‌های نوین
برای تبیین راهکارهای حقوقی و نحوه قانونگذاری در حوزه بازی‌های دیجیتال، چه در حقوق داخلی و چه در حقوق بین‌الملل، متن مدون و سهل الوصولی وجود ندارد. چرا که اولاً سرعت طراحی و ابداعات فناورانه از سرعت قانونگذاری بیشتر است و ثانیاً حقوقدانانی که مسلط به پیچیدگی‌های عرصه دیجیتال هم باشند، تعدادشان فراوان نیست. بنابراین بر اساس اصل قانونی بودن حقوق جزا در دو بعد ماهوی (اصل قانون بودن جرائم و مجازات‌ها) و شکلی (تعقیب و دادرسی) مستند به مواد قانون مجازات اسلامی و به دلیل نوپا بودن این فضا و عدم وجود زیرساخت‌های اساسی، رویکرد در مورد ارزهای دیجیتال شفاف و قطعی نیست. اکنون هم تعیین جواز قانونی برای بازی‌هایی همچون «همستر کامبت» طبق قوانین داخلی کشورمان امری دشوار است. دراین بین، باتوجه به اینکه پلتفرم تلگرام، تنها بستر برای بازی همستر است و این شبکه اجتماعی از موارد غیر قابل دسترسی قانونی تلقی شده است، پس طبق مصوبه مرکز ملی فضای مجازی «استفاده از ابزار‌های پالایش‌شکن ممنوع است، مگر مواردی که دارای مجوز قانونی باشند.»
علاوه برآن با توجه به فضاسازی رسانه‌ای و اشتیاق کاذب برای جمع‌آوری بیشتر امتیازات همستر که کاربران را تحریک می‌کند تا هرچه بیشتر اندوخته خود را افزایش دهند و تلگرام این‌گونه وانمود کرده که کاربران حقیقی می‌توانند با فعالیت در آن، سکه‌های مجازی و فعلاً کاذب به‌دست بیاورند، اما به نظر می‌رسد جمع‌آوری ارزهای دیجیتال با این روش(البته اگر بتوان درآینده ارز حاصل از همستر را همتراز با ارزهای دیجیتال دانست)، مشمول حمایت و ضمانت دولت و نظام بانکی جمهوری اسلامی ایران نبوده و استفاده از آن در مبادلات داخل کشور مجاز نیست و پیش از این نیز بارها بانک مرکزی، بکارگیری ارزهای دیجیتال در حوزه پرداخت کشور را ممنوع کرده است. در این بین، هشدار مقامات قضایی هم جالب توجه است، تا آنجا که در پی استقبال برخی از کاربران فضای مجازی از همستر، معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری کل قزوین تأکید کرد که کلاهبرداری ربات‌ها و بازی‌های اینترنتی مسبوق به سابقه است. در حال حاضر این سؤال پیش می‌آید که پیام‌رسان تلگرام چرا باید برای کاربران خود منفعت مالی داشته باشد و همین چرایی، ذهنیت کلاهبرداری را تقویت می‌کند.
سرانجام اینکه گرچه براساس قانون مجازات اسلامی، بازی همستر کامبت مشمول عنوان جرم شناخته نشده، اما در صورتی که بازی با اشتراط برد و باخت و آثار مالی مترتب بر آن باشد، ویژگی جرم را پیدا خواهد کرد و در باب اینکه تحصیل مال از طریق نامشروع موضوع ماده ۲ قانون مجازات مرتکبین اختلاس، ارتشا و کلاهبرداری، با مصداق همستر تطبیق دارد یا خیر؟ باید بیشتر تأمل داشت.