غزل رضایی ثانی
خبرنگار

 عموم دانشجویان ایران در مقطع کارشناسی که در دانشگاه‌های برتر کشور تحصیل می‌کنند، از لحاظ تئوری، سطح قابل قبولی دارند اما بحث مهارت‌آموزی یا اشتغال‌پذیری آنها پس از فارغ‌التحصیلی مورد نقد است. مدیر کل دفتر برنامه‌ریزی آموزش عالی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در گفت‌و‌گو با «ایران» در این خصوص، از تمرکز بر اشتغال‌پذیر کردن رشته‌ها خبر داد.
رضا نقی‌زاده، در این باره که اصلاح و تغییر رشته‌های دانشگاهی بیشتر در کدام رشته‌های تحصیلی بوده است، گفت: به طور کلی یکی از مقاطع مهم در دانشگاه‌ها مقطع کاردانی و کارشناسی ناپیوسته است و این مقطع بیشتر در دانشگاه‌های مهارتی تدوین می‌شود، زیرا رشته‌ها در دانشگاه‌های مهارتی عمدتاً بر اساس شغل ایجاد می‌شود. یعنی نوع تعریف این رشته‌ها برای پاسخگویی به یک حرفه بخصوص است.
نقی‌زاده، با اشاره به اینکه رشته‌های دانشگاه‌های مهارتی مطابق حرفه‌های مورد نیاز در کف جامعه تعریف می‌شود، گفت: در برنامه درسی دانشگاه جامع علمی کاربردی یا دانشگاه‌های فنی و حرفه‌ای، ابتدا نیاز بازار کار و جامعه را پیدا می‌کنند، سپس بر اساس آن نیاز، رشته درسی تعریف می‌شود. این ماجرای برنامه درسی دوره‌های کاردانی و کارشناسی ناپیوسته است. در بخش دوم، یک برنامه درسی برای دوره کارشناسی داریم که از نظر ما در دانشگاه غیر مهارتی (به جز دانشگاه‌های فنی و حرفه‌ای و علمی کاربردی) مهم‌ترین برنامه درسی است؛ یعنی اگر شما بپرسید کدام برنامه درسی از همه مهم‌تر است، باید بگویم برنامه درسی دوره کارشناسی پیوسته بسیار مهم و محور اصلی است.
نقی‌زاده با اشاره به ایجاد تغییرات متعدد در آیین‌نامه رشته‌های دانشگاهی گفت: در سه آیین‌نامه مربوط به تدوین و بازنگری برنامه‌های درسی که شهریور ماه امسال ابلاغ شد، تغییراتی اعمال کردیم و طی آن، سه محور اصلی تعریف شد. یکی از محورهای مهم «روز آمد بودن» دانش است که طبق آن رشته‌ها باید در یک بازه پنج‌ساله بازنگری شوند. وقتی رشته‌ها بازنگری نمی‌شوند محتوای آنها قدیمی باقی خواهد ماند. بازنگری کردن رشته‌ها امروزه بسیار مهم است زیرا محتوا خیلی سریع دستخوش تغییر می‌شود. اگرچه عنوان رشته‌ها مربوط به ۲۰ سال گذشته است اما محتوا دیگر آن محتوای سابق نیست و مکرر تغییر می‌کند.
مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی آموزش عالی در پاسخ به این سؤال که آخرین به‌روزرسانی که برای رشته‌های دانشگاهی انجام شده چه زمانی بوده است، گفت: ما در دو سال اخیر ۸۶۳ رشته دانشگاهی را بازنگری و تدوین کردیم. البته به این تعداد رشته که اشاره کردیم مرتباً رشته‌های دیگری که در حال بازنگری هستند، اضافه می‌شود و این یک فرایند مستمر است.
وی گفت: یک بحث دیگر یا همان محور دوم، دروس مهارتی و اشتغال‌پذیری است که از نظر ما اهمیت زیادی دارد. از طرفی دروس مهارتی و اشتغال‌پذیری، دروس جدیدی است که تمام دانشجویان کشور ملزم به گذراندن آن هستند و شامل پنج درس کاربینی، کارآموزی، کارورزی، مهارت‌های نرم و کارآفرینی می‌شود. عناوینی که اشاره شد شامل ۱۵ واحد است که دانشجویان کشور با توجه به رشته تحصیلی و برنامه درسی‌شان، باید 5 تا ۱۵ واحد از این دروس را بگذرانند.
نقی‌زاده تأکید کرد: رشته‌های عملیاتی‌تر مانند کشاورزی، ۱۵ واحدی و برخی از رشته‌هایی که کمتر به حوزه‌های کاربردی نزدیک می‌شوند ۵ واحدی هستند.
وی خاطرنشان کرد: محور سوم هم موضوع پیوست اشتغال است؛ یعنی رشته‌هایی تعریف شود که از قبل در سامانه اشتغال سازمان اداری استخدامی دارای پیوست رشته و اشتغال هستند.
مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی آموزش عالی در پاسخ به این سؤال که چقدر در محور «روزآمدی» و تعریف رشته‌های دانشگاهی همگام با رشته‌های روز دنیا پیش می‌رویم، گفت: اگر شما الان وضعیت دانشجویان ما را در دانشگاه‌های خارجی ببینید متوجه خواهید شد از لحاظ دانش و کیفیت آموزشی در تراز جهانی هستند. هیچ وقت شما یک دانشجوی ایرانی را نمی‌بینید که به خارج از کشور برود و به او بگویند دانش ضعیفی دارد. پس برنامه درسی، محتوای آموزشی و کیفیت در دانشگاه‌های خوب ایران در سطح استانداردهای جهانی است، اما در زمینه مهارتی و اشتغال‌پذیری یک مقدار ضعف داریم که به صورت ویژه روی این مسأله تمرکز کرده‌ایم تا بتوانیم مسائل مربوط به آن را حل کنیم.
نقی‌زاده در پاسخ به این سؤال که آیا آماری از اینکه کدام رشته‌ها بیشترین اشتغال را دارند در دسترس است، گفت: آمارها رشته به رشته متفاوت است؛ ما برای آمارهای اشتغال به اطلاعات مرکز آمار و مؤسسه پژوهشی و برنامه‌ریزی آموزش عالی اتکا می‌کنیم زیرا آنها آمار را به تفکیک رشته‌ها دارند. ما در حوزه کشاورزی و منابع طبیعی برای اشتغال مشکل داریم و آمارها نسبت به بقیه رشته‌ها پایین‌تر است اما سایر حوزه‌ها را که بررسی می‌کنیم نزدیک به هم هستند ولی باز شرایط جذب در هر رشته متفاوت است.