420هزار بازرسی از‌کارگاه‌های کشور طی سال گذشته
احمدرضا پرنده
مدیرکل بازرسی وزارت کار
محدثه جعفری
خبرنگار
افزایش 50درصدی بازرسی از کارگاه‌های پرخطر
با وجود تمام این قوانین، برای حفاظت از نیروی کار نباید بحث آموزش نادیده گرفته شود چرا که آموزش ایمنی کارفرمایان و کارگران و بررسی تجهیزات در محیط کار می‌تواند راه مؤثری برای کاهش حوادث کاری بویژه در کارگاه‌های ساختمانی باشد؛ به طوری که 38 درصد از کل آسیب‌های شغلی به وقوع پیوسته مربوط به بخش ساختمانی است. براساس آمار وزارت کار در سال گذشته، 50 درصد از آسیب‌های منجر به فوت در کل حوادث، مربوط به بخش ساختمان است که در این زمینه نقش بازرسی از کارگاه‌ها بویژه کارگاه‌های پرخطر از اهمیت بالایی برخوردار است.
در همین زمینه، احمدرضا پرنده، مدیرکل بازرسی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی از اجرای برنامه تحولی و افزایش 50 درصدی بازرسی از کارگاه‌های پرخطر خبر داد و گفت: در سال‌جاری 102هزار کارگاه پرخطر شناسایی شده است.
احمدرضا پرنده در گفت‌و‌گو با «ایران» درخصوص بازدیدهای منظم از کارگاه‌ها برای کاهش حوادث ناشی از کار عنوان کرد: طی سال گذشته 420 هزار بازدید و در 9 ماهه سال‌جاری حدود 280 هزار بازرسی توسط بازرسان کار در سراسر کشور از کارگاه‌های مشمول قانون کار انجام شده است. همین امر سبب شد سال گذشته 320 هزار و در 9 ماهه سال‌جاری، 240 هزار ابلاغیه رفع نقص برای کارفرمایان متخلف از اجرای مقررات قانون کار و آیین‌نامه‌های ایمنی و حفاظت فنی صادر شود.
وی با اشاره به بررسی گزارشات حوادث ناشی از کار ثبت‌شده در نرم‌افزار بازرسی کار و تجزیه و تحلیل‌های صورت گرفته، گفت: بعضی از کارگاه‌ها، تعداد حوادث ناشی از کار بیشتری را به خود اختصاص دادند که بخشی از این حوادث، فوتی و یا دارای پیامدهای ناگواری همچون نقص عضو و قطع عضو و سایر جراحت‌های اساسی است. این دسته از حوادث، نقش و سهم بسیاری در آمار حوادث ناشی از کار کشور دارند. همچنین اثرات سوء و زیانباری از جنبه‌های اقتصادی، اجتماعی و انسانی به جامعه تحمیل می‌کنند.
شناسایی 102هزار کارگاه پرخطر در سال‌جاری
پرنده، با بیان اینکه در سال گذشته حدود 320 هزار کارگاه دارای نواقص ایمنی بود، تصریح کرد: از این تعداد، 90 هزار کارگاه پرخطر شناسایی شده است و در 9 ماهه سال‌جاری نیز حدود 240 هزار کارگاه دارای نواقص ایمنی بوده که از این تعداد، 102 هزار کارگاه پرخطر شناسایی شده است. حال شاید سؤال ایجاد شود که چرا در 9 ماهه امسال نسبت به سال گذشته تعداد کارگاه‌های پرخطر افزایش پیدا کرده است که در این خصوص باید بگویم علت این افزایش، اجرای برنامه تحولی افزایش 50 درصدی بازرسی از کارگاه‌های پرخطر بوده است. همچنین، بیشترین موارد نقص ایمنی مشاهده‌شده در کارگاه‌ها مربوط به حفاظ‌گذاری نکردن قسمت‌های خطرناک دستگاه‌ها، استفاده نکردن از وسایل حفاظت فردی، کار در ارتفاع بدون رعایت شرایط ایمنی کار، مجهز نکردن کارگاه‌ها به سیستم‌های اعلام و اطفای حریق و عدم تجهیز وسایل برقی به سیستم اتصال به زمین است.
6674 آسیب شغلی در هشت ماه اول 1401
مدیرکل بازرسی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با بیان اینکه اشتغال کارگران در کارگاه‌های ناایمن سبب آسیب به نیروی کار فعال جامعه می‌شود، اظهار داشت: در بازه زمانی 8 ماهه ابتدای سال 1401 تعداد آسیب‌های شغلی به وقوع پیوسته 6 هزار و 674 مورد بوده است که از این تعداد567 آسیب منجر به فوت گزارش شده است. این میزان، در بازه زمانی مشابه سال‌جاری 4 هزار و 385 آسیب شغلی بوده که از این تعداد 412 مورد منجر به فوت شده است.
کاهش 27 درصدی حوادث منجر به فوت تا این لحظه
وی با اشاره به رویکرد وزارت کار در سال‌جاری، از کاهش حوادث کاری و میزان مرگ و میر ناشی از آن خبر داد و گفت: تعداد کل حوادث در سال‌جاری با کاهش 34 درصدی و تعداد حوادث منجر به فوت تا این لحظه کاهش 27 درصدی را نشان می‌دهد.
پرنده ادامه داد: رویکرد وزارت کار در سال‌جاری تأکید هرچه بیشتر بر تدوین برنامه‌هایی با ماهیت تحولی است؛ بر همین اساس در حوزه بازرسی کار برنامه «استقرار نظام جامع ایمنی و بهداشت کار در کارگاه‌های مشمول قانون کار» مشتمل بر دو فعالیت با عناوین «افزایش 50 درصدی بازرسی از کارگاه‌های پرخطر» و «افزایش 20 درصدی کمیته‌های حفاظت فنی و بهداشت کار» در دستور کار حوزه بازرسی کار قرار گرفت.
سالانه حدود 400 هزار کارگاه بازرسی می‌شوند
مدیرکل بازرسی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با اشاره به برخی از برنامه‌های وزارت کار از سال گذشته تاکنون در حوزه بازرسی عنوان کرد: تشکیل کارگروه استانی بررسی گزارشات حوادث شغلی، انعقاد تفاهمنامه ارتقای ایمنی در معادن فیمابین وزارت متبوع و وزارت صمت برای راهبری این موضوع، اجرای طرح ملی بازرسی از کارگاه‌های ساختمانی شامل ابلاغ نتایج تجزیه و تحلیل حوادث شغلی به وقوع پیوسته در کارگاه‌های ساختمانی به منظور ارتقای ایمنی در این کارگاه‌ها و برنامه‌ریزی برای بازدید از کارگاه‌های پرخطر و شناسایی کارگاه‌های پرخطر و پرحادثه به منظور پایش مستمر عملکرد کارگاه‌های مذکور است.
وی با بیان اینکه به طور معمول سالانه حدود 400 هزار کارگاه بازرسی می‌شوند، عنوان کرد: بازدید از کارگاه‌ها در فواصل زمانی مختلفی انجام می‌شود و با توجه به اولویت‌بندی انجام‌شده، کارگاه‌های پرخطر در فواصل زمانی کوتاه‌تر بازرسی می‌شوند، به‌گونه‌ای که بعضاً در طول سال چندین‌بار مورد بازرسی قرار می‌گیرند.
آموزش نیروی کار ضروری است
پرنده، با اشاره به لزوم آموزش نیروی کار گفت: بازرسان کار حین بازرسی از کارگاه‌ها در صورت مشاهده موارد نقص از حیث ایمنی و حفاظت فنی و شناسایی کانون‌های پرخطر، علاوه بر صدور ابلاغیه کتبی به کارفرما، نکات ایمنی مربوطه را به صورت شفاهی برای کارفرما و کارگران درگیر با خطر شناسایی‌شده، تشریح می‌کنند. همچنین در صورت وقوع حادثه، حین بررسی مورد، نکات ایمنی مربوطه را به افرادی که در معرض حادثه بوده‌اند، گوشزد می‌کنند و برای پیشگیری از وقوع حوادث مشابه، نسبت به صدور ابلاغیه رفع نواقصی که منجر به حادثه شده است، اقدام می‌کنند.
معرفی کارفرما در صورت امتناع از رفع نواقص کارگاه به مراجع قضایی
مدیرکل بازرسی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی افزود: به منظور صیانت از نیروی انسانی شاغل در این کارگاه‌ها، تدوین برنامه شناسایی این دسته از کارگاه‌ها تحت عنوان کارگاه‌های حادثه‌خیز کشور در دستور کار قرار گرفته است. بر این اساس، کارگاه‌هایی که در آنها بیشترین تکرار حوادث فوتی و منجر به قطع عضو و نقص عضو در بازه زمانی ده‌ساله اخیر به وقوع پیوسته از بانک اطلاعاتی نرم‌افزار بازرسی کار، شناسایی و برای بررسی شرایط ایمنی آن کارگاه‌ها و مشارکت در اقدامات پیشگیرانه با بهره‌برداری از ظرفیت همان کارگاه‌ها به واحدهای اجرایی کشور ابلاغ شده است. همچنین مقرر شده است تا پایان سال‌جاری این واحدها اقدامات اجرایی خود را به انجام رسانده و نتیجه را به وزارت کار اعلام کنند.
پرنده، درباره ابلاغیه قانونی رفع نقص، توضیح داد: به طور معمول بازرسان کار در سرکشی از کارگاه‌های مشمول قانون، با مشاهده موارد نقض آیین‌نامه‌های ایمنی، برای کارفرمایان ابلاغیه قانونی رفع نقص صادر و در صورت امتناع کارفرما از رفع نواقص ابلاغ‌شده، وی را به مراجع قضایی معرفی می‌کنند تا نسبت به اعمال جرایم قانونی مندرج در ماده 176 قانون کار توسط مقام محترم قضایی اقدام شود.
به گفته وی، بر اساس ماده 105 قانون کار، بازرسان کار در صورت مشاهده خطرات با احتمال وقوع فوری حادثه، مراتب را به کارفرما یا نماینده او اطلاع داده و بر اساس گزارش بازرس کار، از دادسرای محل یا دادگاه عمومی تقاضای تعطیلی تمام یا قسمتی از کارگاه به عمل خواهد آمد.
وی با اشاره به اینکه انجام اقدامات بازدارنده در حوزه اختیارات مقامات قضایی کشور است، تصریح کرد: بر همین اساس بازرسان کار صرفاً مسئول اعلام موارد نقض مقررات ایمنی و حفاظت فنی شناسایی‌شده حین بازرسی‌ها هستند.
تدوین و تصویب آیین‌نامه آموزش ایمنی کارگران، کارفرمایان و کارآموزان
مدیرکل بازرسی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، عنوان کرد: علاوه بر آموزش‌های میدانی، یکی دیگر از اقدامات انجام شده، تدوین آیین‌نامه آموزش ایمنی کارگران، کارفرمایان و کارآموزان و تصویب آن در شورای‌عالی حفاظت فنی است. براساس مفاد این آیین‌نامه، کارفرمایان موظفند پیش از به کارگیری کارگران جدید، هنگام استخدام و در زمان ارتقای شغلی، آموزش‌های ایمنی مرتبط با فعالیت موردنظر را به کارگران ارائه دهند.
وی افزود: کارفرمایانی که قصد اخذ گواهینامه ایمنی پیمانکاری برای فعالیت در بخش دولتی و خصوصی را دارند، باید دوره آموزشی ایمنی را طی کنند. با توجه به این الزامات، در 8 ماهه سال‌جاری، یک میلیون و 985 هزار و 106 نفر ساعت آموزش‌های ایمنی با هدف ارتقای دانش ایمنی کارگران و کارفرمایان در کشور ارائه شده است.
50 درصد از آسیب‌های منجر به فوت مربوط به بخش ساختمان است
پرنده با اشاره به اینکه 38 درصد از کل آسیب‌های شغلی به‌وقوع پیوسته مربوط به بخش ساختمانی است، اظهار داشت: براساس آمار و اطلاعات در سال گذشته، 50 درصد از آسیب‌های منجر به فوت در کل حوادث مربوط به بخش ساختمان است لذا برای ارتقای ایمنی این کارگاه‌ها و با هدف پیشگیری از حوادث شغلی در این بخش از فعالیت‌های اقتصادی، اقداماتی از سوی اداره کل بازرسی کار صورت گرفته است.
رشد 148 درصدی بازرسی از کارگاه‌های ساختمانی در سال‌جاری
وی افزود: تهیه گزارش تحلیلی آسیب‌های شغلی بخش ساختمان در بازه زمانی 5 ساله منتهی به سال 1400 و ابلاغ برنامه پیشگیری از حوادث در این بخش به واحدهای اجرایی سراسر کشور، تهیه و ابلاغ چک‌لیست‌های مربوط به بازرسی از کارگاه‌های ساختمانی و پیگیری اجرای طرح ملی بازرسی از کارگاه‌های ساختمانی از دیگر اقدمات برای کاهش حوادث ناشی از کار است. در این زمینه، از خردادماه تا پایان آبان ماه سال‌جاری 31 هزار و 818 بازرسی از کارگاه‌های ساختمانی توسط بازرسان کار کشور صورت گرفته است که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 148 درصد رشد داشته است.
مدیرکل بازرسی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی درخصوص ارتقای فرهنگ ایمنی کار برای کارگران گفت: براساس ماده 2 آیین‌نامه فعالیت کمیته‌های حفاظت فنی و بهداشت کار، این کمیته باید در کارگاه‌های بالای 25 نفر با هدف ارتقای ایمنی و بهداشت کار تشکیل شود که متشکل از نمایندگان کارگران، کارفرمایان، کارشناس حفاظت فنی، کارشناس بهداشت حرفه‌ای و مدیر فنی کارگاه یا یکی از استادکاران کارگاه است. بر این اساس، یکی از وظایف تعریف شده در ماده 5 این آیین‌نامه برای کمیته حفاظت فنی، توجیه و آشناسازی کارگران نسبت به رعایت مقررات و موازین ایمنی و بهداشت کار در کارگاه‌ها است.
ارتقای کمی و کیفی کمیته‌های حفاظت فنی و بهداشت کار
وی در خصوص ارتقای کمی و کیفی کمیته‌های حفاظت فنی و بهداشت کار در محیط‌های کاری گفت: از جمله اقدامات مؤثر کارشناسان حفاظت فنی و بهداشت حرفه‌ای در کارگاه‌های مشمول، تشکیل کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار با هدف ارتقای ایمنی و بهداشت کار در کارگاه‌ها است، به طوری که طبق بررسی‌های به عمل آمده و براساس شواهد موجود، کارگاه‌های دارای کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار به‌دلیل فراهم بودن امکان نظارت مستمر درون کارگاهی بر نحوه اجرای مقررات ایمنی و حفاظت فنی شرایط بهتری از حیث ایمنی و بهداشت کار دارند. این اقدام با آموزش‌های حضوری و عملی کارگران، تهیه پوسترهای آموزشی، انجام اقدامات اصلاحی در خصوص تجهیزات ناایمن از طریق همکاری کارفرما، تجزیه و تحلیل آمار حوادث و بیماری‌های ناشی از کار با رویکرد پیشگیری از تکرار آنها، انجام می‌شود. از این‌رو ارتقای کمی و کیفی کمیته‌های حفاظت فنی و بهداشت کار به‌عنوان یکی از برنامه‌های تحولی بازرسی کار ابلاغ و اجرای آن در حال پیگیری است.
بــــرش
مدیرکل بازرسی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با بیان اینکه اشتغال کارگران در کارگاه‌های ناایمن سبب آسیب به نیروی کار فعال جامعه می‌شود، اظهار داشت: در بازه زمانی 8 ماهه ابتدای سال 1401 تعداد آسیب‌های شغلی به وقوع پیوسته 6 هزار و 674 مورد بوده است که از این تعداد567 آسیب منجر به فوت گزارش شده است. این میزان، در بازه زمانی مشابه سال‌جاری 4 هزار و 385 آسیب شغلی بوده که از این تعداد 412 مورد منجر به فوت شده است.
تجربه
اگر عینک محافظ داشتم چشمم آسیب نمی‌دید
شیفت شب کار می‌کند تا بتواند برای امرار معاش در طول روز هم چند ساعتی را مسافرکشی کند. سپهر جوان متأهل 34 ساله‌ای که در شب تولد خواهرش از ناحیه چشم آسیب دید. مادر سپهر به «ایران» می‌گوید: قرار بود در شب تولد خواهرش صبح به کارخانه برود و شیفت شب نماند و به همراه دخترش برای تولیدی خواهر کوچکش به خانه‌مان بیاید. ساعت 9 شب شد اما هیچ خبری از پسرم به همراه خانواده‌اش نبود. دلشوره گرفتم به خانه‌شان زنگ زدم که متوجه شدم اسید داخل چشمش ریخته. دنیا دور سرم چرخید. نمی‌دانم چگونه خانه و میهمانان را رها کردم و همراه همسرم خودمان را به خانه پسرم رساندیم.
این مادر 55 ساله می‌گوید: وقتی به خانه آنها رسیدم، دیدم یکی از چشمانش به اندازه یک نارنگی باد کرده و کاملاً بسته شده است. بیمه نداشت به همین خاطر کارفرما به اورژانس خبر نداده بود و فقط با تاکسی سپهر را به خانه‌شان فرستاده بود. سریع او را به بیمارستان فارابی بردیم و بعد از معاینه و شست‌و‌شوی چشمش تازه کمی درز بین پلک‌هایش باز شد اما همچنان از درد به خود می‌پیچید.
علت ماجرا را از سپهر جویا می‌شویم. او می‌گوید: این ماجرا برای دو سال پیش است که در کارخانه رنگ پارچه کار پیدا کردم. در محیط کاری، ما اکثراً با رنگ‌های شیمیایی و اسید سر‌و‌کار داشتیم. چندماهی می‌شد که مشغول کار بودم اما هنوز از سوی کارفرما بیمه نشده بودم و هر موقع برای بیمه می‌رفتم، امروز و فردا می‌کرد. آن روز هنگامی که داشتم سطل حاوی اسید را جا‌به‌جا می‌کردم موقع قرار دادن سطل روی زمین موجی داخل سطل ایجاد شد و همین امر سبب شد یک قطره اسید به چشمم بپاشد. من در حالت خمیده بودم و صورتم مستقیم رو به اسید داخل سطل بود. شاید بگویید اهمال کاری از خودم است که موقع گذاشتن ظرف اسید دقت نکردم اما در این لحظه اگر عینک محافظ بود و استفاده می‌کردم، این اتفاق رخ نمی‌داد. در این کارخانه دستکش به زور پیدا می‌شود و اکثراً دستانم به خاطر کار با رنگ سیاه بود، حالا وجود عینک محافظ و ماسک مناسب برای کار با مواد شیمایی را متصور شوید. وجود لوازم محافظ و ایمن برای هر شغلی بویژه کار با رنگ لازم و ضروری است اما در آن زمان نبود و همین امر سبب شد کارفرما جریمه سنگینی پرداخت کند.
سپهر می‌گوید: وقتی اسید به چشمم ریخت کارفرما خودش را رساند و با دیدن صحنه گفت خودم همه خسارت‌ها را جبران می‌کنم و تو برو خانه و به درمانت برس. من به خاطر دردی که داشتم و اعتماد بی‌مورد، به جای زنگ زدن به اورژانس با تاکسی به خانه برگشتم. همین امر سبب شد نه تنها هزینه‌های درمان چشمم را نپردازد بلکه کاملاً منکر کارکردن من در آن تاریخ در محیط کارخانه شود. به همین دلیل شکایت کردم تا حق و حقوقم پایمال نشود.
او درباره شرایط فعلی چشمش می‌گوید: تا دو هفته مداوم از درد چشم مسکن مصرف می‌کردم و ساعت به ساعت درون چشمم قطره می‌چکاندم. خدا را شکر آن قطره اسید روی مرکز اصلی چشمم نخورد اما سبب شد تاری دید پیدا کنم.