طرح« گلخانه‌های تابع اقلیم» برای نخستین بار در کشور در استان فارس اجرا شد
افزایش 150 درصدی بهره‌وری کشت گلخانه‌ای
حمیرا حیدریان
خبرنگار
استان فارس همواره یکی از استان‌های پیشرو در بحث توسعه کشت‌های گلخانه‌ای بوده و به دلیل تنوع آب و هوایی دارای ظرفیت فراوان برای توسعه این کشت‌ها به شمار می‌آید. به عبارتی کشت‌های گلخانه‌ای به کشاورزان این امکان را می‌دهد که علاوه بر افزایش میزان تولید محصولات کشاورزی، بر کیفیت این محصولات نیز بیفزایند.
فارس با دارا بودن ۸۸۰ هکتار گلخانه در زمینه سبزی و صیفی و گل و گیاهان زینتی در سال 1401 توانسته است با افزایش بهره‌وری به رشد 150 درصدی دست پیدا کند و به تعبیری از برنامه پیش‌بینی شده چند گام پیش‌تر رفته و موفق به کسب رتبه اول در واحدهای گلخانه‌ای کشور شد. موفقیتی که به گفته مدیر کل دفتر امور گلخانه‌ها، گیاهان زینتی، گیاهان دارویی و قارچ خوراکی وزارت جهاد کشاورزی کشور شرکت‌های گلخانه‌ساز و تأمین‌کننده نهاده‌های تولیدی و آموزش و انتقال دانش فنی نقش مهمی در این زمینه ایفا کرده است.
الهام فتاحی فر چند روز قبل اعلام کرد در برنامه هفتم توسعه، افزایش 10میلیون تن محصولات گلخانه‌ای برای وزارت جهاد کشاورزی پیش‌بینی شده است.اما سهم استان فارس به عنوان یکی از قطب‌های مطرح کشت گلخانه‌ای در این برنامه چقدر می‌تواند باشد سؤالی است که معاون تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی استان فارس در گفت و گو با «ایران» گفت: ستاد ویژه گلخانه‌ها در استان به ریاست استاندار و با مشارکت جدی و تعامل سازنده تمام دستگاه‌های مرتبط و با محوریت سازمان جهاد کشاورزی این استان سال گذشته تشکیل شد و با برگزاری منظم و مستمر جلسات، ستاد روند پیشرفت پروژه‌ها را رصد و پایش می‌کند. در همین زمینه در سال گذشته از ابتدای سال آبی تا پایان دی، طرح 43 هکتار گلخانه سبزی و صیفی و 22 هکتار سایبان کشاورزی باغ‌ها در فارس به بهره‌برداری رسید.
حمید دبیری با بیان اینکه استان فارس در تولیدات گیاهان دارویی مقام اول کشوری را دارد، افزود: استان فارس درسال گذشته مقام اول را در کشت گلخانه‌ای نیزکسب کرد اما در کل با توجه به بررسی‌های انجام شده در مقایسه با سایر استان‌ها در حال حاضر در جایگاه چهارم قرار گرفته است و با برنامه‌ریزی‌های انجام شده در جهت توسعه این طرح امیدواریم بار دیگر شاهد صعود به رتبه اول باشیم.در گلخانه‌های این استان عمدتاً محصولات سبزی و صیفی مانند خیار، فلفل دلمه رنگی، گوجه فرنگی وانواع سبزی برگی همچون فلفل تند تولید می‌شود. در استان بالغ بر 734 هکتار گلخانه انواع سبزی وجود دارد که از این میزان 496 هکتار به تولید خیار اختصاص داده شده است که 116 هزارتن خیار برداشت می‌شود. همچنین 110 هکتار از فضای گلخانه‌ای به کشت گوجه فرنگی اختصاص داده شده است که بالغ بر 25 هزار تن از آن برداشت می‌شود. فلفل دلمه‌ای نیز در این گلخانه‌ها برداشتی بالغ بر 20 هزار تن دارد.همچنین تولید نشا و نهال، گل و گیاهان زینتی، گیاهان دارویی، پاپایا، میوه‌های هسته دار و مرکبات از دیگر محصولات تولیدی این استان در فضای کنترل شده است.
حمید دبیری با اشاره به اینکه افزایش بهره‌وری و صرفه‌جویی در مصرف آب، استفاده بهینه از نهاده‌های تولید، کاهش ریسک تولید و افزایش ۱۰ تا ۱۲ برابری تولیدات در گلخانه نسبت به فضای باز از مزایای تولید در فضای گلخانه‌ای است، بیان کرد: امکان کنترل شرایط محیطی و تولید محصولات خارج از فصل و افزایش مدت زمان برداشت محصولات، از دیگر مزایای کشت در فضای گلخانه‌ای است.
وی همچنین به افزایش بازدهی اقتصادی نسبت به فضای باز، اشتغالزایی پایدار، فعال شدن صنایع مرتبط جانبی نظیر کارخانه‌ها و کارگاه‌های ساخت قطعات فلزی و پوشش‌های پلاستیکی و افزایش ضریب امنیت غذایی و سلامت جامعه نیز اشاره کرد.
وی با اشاره به اینکه طرح «احداث گلخانه تابع اقلیم» یکی از طرح‌های بزرگ در سطح کشور است که نخستین بار توسط استان فارس به مرحله اجرا درآمده است، اظهار داشت: این طرح برای اولین بار در 5هکتار از اراضی شهرستان شیرازدر منطقه محمودآباد، با همکاری جهاد کشاورزی فارس، سازمان نظام مهندسی کشاورزی و‌منابع طبیعی فارس، توسط انجمن گلخانه سازان ایران اجرا شد و به کشت گوجه فرنگی اختصاص یافت.
این مسئول یکی از مزایای کشت گلخانه تابع اقلیم را کاهش ۵۰ درصدی مصرف آب عنوان کرد و بیان داشت: اجرای این طرح که بسته به نوع اقلیم و شرایط آب و هوایی دارد نیاز به سوخت گازوئیل، برق و خنک کننده ندارد وبا مصرف بسیار کم آب و هزینه احداث کم، دارای بهره‌وری بالا و سود 5 برابری هزینه انجام شده است.
وی با بیان اینکه کشت محصولات متعدد را می توان با اجرای این طرح توسعه داد تصریح کرد: برای اولین بار محصول گوجه فرنگی و خیار به روش کشت تابع اقلیم صورت گرفته که بسیار خوب عمل کرده است و با توسعه این طرح می‌توان امیدوار بود در فصل سرما با کمبود گوجه فرنگی مواجه نشویم.
معاون بهبود تولید گیاهی جهاد کشاورزی استان فارس حضور مقامات عمانی و دیگر کشورهای همسایه و استقبال آنان برای بهره‌مندی و فراگیری این طرح را از جمله اتفاقات اخیر عنوان کرد و خاطرنشان ساخت: با توسعه گلخانه تابع اقلیم بخشی از تولیدات به بخش صادرات اختصاص خواهد یافت و بخش عمده آن از جمله کشت گوجه فرنگی برای جبران کمبود بازار داخلی به خصوص در فصل سرما پیش‌بینی شده است.
دبیری، توسعه کشت در محیط‌های کنترل شده را از مهمترین سیاست‌های وزارت جهاد کشاورزی دانست و بیان کرد: در این راستا کارگاه آموزشی با هدف آشنایی مدیران و کارشناسان باغبانی جهاد کشاورزی شهرستان‌های استان نیزبرگزار شده است.
بــــرش
افزایش بهره‌وری و صرفه‌جویی در مصرف آب، استفاده بهینه از نهاده‌های تولید، کاهش ریسک تولید و افزایش ۱۰ تا ۱۲ برابری تولیدات در گلخانه نسبت به فضای باز از مزایای تولید در فضای گلخانه‌ای است.