«ایران» از نمایش خیمه شب‌بازی «سه‌شنبه‌های مبارک» گزارش می‌دهد
تلاش برای صیانت از یک هنر کهن
مریم رودبارانی
خبرنگار
«سه‌شنبه‌های مبارک» عنوان یک نمایش خیمه‌شب‌بازی است که هر سه‌شنبه در خانه موزه خیمه‌شب‌بازی اجرا می‌شود.
دنیای عروسک‌ها، دنیای عجیبی است! کسی نمی‌داند عروسک‌ها از چه زمانی و از کجا و چگونه به وجود آمده‌اند.
تاریخچه نمایش عروسکی به سالیان بسیار قبل برمی‌گردد. نمایش عروسکی، شب‌بازی یا خیمه‌شب‌بازی در ایران در زمان «بهرام گور» همزمان با کوچ بازیگران کولی هندی، متداول شد. در زمان قدیم این نمایش اعتبار ویژه‌ای داشت، در اصل نمایشی کمدی و انتقادآمیز بوده و در مناسبت‌های شاد و در جشن‌ها برپا می‌شده است.
اما جالب است بدانید اولین خانه‌موزه خیمه‌شب‌بازی در تهران، اسفندماه 1397 با همت ستاره اسکندری و سیاوش ستاری تأسیس شد و فهیمه امن‌زاده نیز مدیریت آن را به عهده دارد. خانه‌موزه خیمه‌شب‌بازی ایران یکی از شیرین‌ترین دیدنی‌های پایتخت است که تماشای آن خالی از لطف نیست.
معرفی یک هنر فراموش شده
ستاره اسکندری درباره «سه‌شنبه‌های مبارک» بیان می‌دارد: «خوشبختانه این نمایش قدیمی برای کودکان نسل جدید هم جذابیت دارد و هرهفته ما میزبان تعداد زیادی از بچه‌ها و بزرگترها هستیم که تماشاگر مبارک در بارگاه سلطان می‌شوند.»
او در ادامه افزود: «خانه‌موزه خیمه‌شب‌بازی ایران، تلاش دارد در قالب یک نهاد خصوصی به معرفی یکی از مهمترین هنرهای نمایشی-عروسکی ایران بپردازد. خیمه‌شب‌بازی در زمره میراث‌های ناملموس ایرانی دارای شهرت جهانی است. این موزه بر آن است برای تداوم و حفظ و معرفی بیشتر این هنر دیرینه، از طریق گردآوری اسناد و آثار مربوطه، مستندنگاری و نگهداری آثار، کمک به پژوهشگران و آموزش خیمه‌شب‌بازی به هنرجویان گامی‌های مثبتی بردارد.»
این هنرمند اظهار کرد: «بعد از وقفه دوساله این خانه‌موزه مجدد با مدیریت فهیمه امن‌زاده بازگشایی شد. هدف این خانه حفظ و نگهداری خیمه‌شب‌بازی است. از طرفی قصد دارد بتواند موضوع خیمه‌شب‌بازی را با استفاده از همان کاراکترها تبدیل به موضوع‌های روز کند. به هر حال شأن نزول سیاه‌بازی برخاسته از دل مردم است و مقابل یک جبری می‌ایستد و بحث انتقادی دارد. سعی ما این است این موضوع را به اتفاقات روز و آگاهی‌دهنده تبدیل کنیم و تنها فرم موزه‌ای آن حفظ نشود.» ستاره اسکندری در ادامه گفت: «خیمه‌شب‌بازی بیشتر روی مسائل شادی‌آور و طنز متمرکز است و کمتر تمایلی به روایات جدی دارد. حتی اگر قصه راوی وقایعی جدی باشد، آن قصه بر پایه طنز اجرا خواهد شد. به‌عنوان مثال می‌توان به روایت ماجرای امیر ارسلان پرداخت؛ ولی ماجرا با محوریت نگاه طنزآلود روایت می‌شود.» او در پایان اظهار کرد: «امیدوارم اجرای «سه‌شنبه‌های مبارک» گامی هرچند کوچک در جهت حفظ میراث بزرگمان باشد. هر سه‌شنبه وقتی تماشاگران مشتاق خیمه‌شب‌بازی را می‌بینیم، به ادامه مسیرمان امیدوارتر می‌شویم و با جدیت بیشتر در این مسیر گام برمی‌داریم.»
به خیمه‌شب‌بازی وفادار هستیم
فهیمه امن‌زاده نیز دلیل تعطیلی دو ساله خانه‌موزه خیمه‌شب‌بازی را شیوع کرونا عنوان کرد و گفت: «علاوه بر کرونا، اتفاقات اخیر نیز سبب شد فعالیت این خانه‌موزه به تعویق بیفتد و کارها آنطور که خواسته و هدف مدیران موزه بود، پیش نرود. البته در همان زمان، جسته و گریخته کارهایی انجام شد، ولی همان‌طور که اشاره کردم این اتفاقات موجب گردید کارها به کندی پیش برود و طبق خواسته ما نباشد. به همین خاطر تصمیم گرفتیم با نگاه و رویکردی جدید به هنر خیمه‌شب‌بازی، این خانه‌موزه را بازگشایی کنیم.»
او در ادامه به تعطیلی این خانه‌موزه اشاره کرد و افزود: «خانه‌موزه خیمه‌شب‌بازی هیچ‌گاه به شکل کامل تعطیل نبوده است، ولی ما تصمیم داریم برنامه‌ریزی‌هایی داشته باشیم که خانه به شکل روتین و منظم و ادامه‌دار فعالیت‌های خود را داشته باشد تا علاقه‌مندان و مخاطبان و کسانی که برایشان جالب است در این حوزه اطلاعاتی داشته باشند، جذب این خانه شوند. البته در کنار آن درباره برنامه‌های خانه‌موزه به‌روز اطلاع‌رسانی خواهیم داشت.»
امن‌زاده به عنوان «سه‌شنبه‌های مبارک» اشاره کرد و گفت: «عنوان سه‌شنبه‌های مبارک را در گفت‌و‌گوهایمان انتخاب کرده بودیم و قرار گذاشتیم هرسه‌شنبه در ساعت مشخصی خیمه‌شب بازی اجرا شود. گروهی هم که در حال با خانه‌موزه همکاری دارد، گروه آقای سیاوش ستاری است. به هر حال به خیمه‌شب‌بازی وفادار هستیم، ولی ممکن است گروه‌های دیگر هم اضافه شوند و جشنواره‌ای هم در این زمینه برگزار شود.»
مدیر خانه‌موزه خیمه‌شب‌بازی اظهار داشت: «به عقیده من در عصری که همه‌چیز به سمت مدرن شدن و فراموشی داشته‌ها در حال حرکت است، حفظ و یادآوری چنین هنری، بسیار حائز اهمیت است و همت عالی را می‌طلبد. تلاش ما این است هرکاری که می‌کنیم به‌روز باشد تا ارتباط بین نسل قدیم و جدید را حفظ کنیم.»
امن‌زاده در رابطه با این نمایش افزود: ««سه‌شنبه‌های مبارک» با برپاکردن خیمه در فضای کافه مانا میزبان علاقه‌مندان می‌شود و با به حرکت درآوردن مبارک، سقا و دیگر عروسک‌های دلنشین، لبخند را بر لبان تماشاگران می‌نشاند. شهرزاد مبرهن، صفرعلی محمدزاده و مریم نظر تواسونی هم عروسک‌گردانی این نمایش را به صورت چرخشی به عهده دارند. مبارک هم، سیاه خوشمزه زرخریدی که ریشه در اسطوره‌های کهن دارد، با لبخندی طنازانه همراه مرشد پیر در جست‌وجوی مدینه فاضله در دنیای هنرهای نمایشی ایران است.»