گزارش «ایران» از ضرورت مناسب سازی پیاده‌روها
پیاده‌روها در تصرف موتورسیکلت‌ها
مهسا قوی‌قلب
خبرنگار
اقبال پیاده‌رو بالا می‌رود اگر...
دکتر علیرضا اسماعیلی، کارشناس حوزه راهنمایی و رانندگی و استاد دانشگاه با بیان اینکه پیاده‌رو یا همان پیاده‌راه یکی از اجزای تأثیرگذار در حوزه حمل و نقل است، به «ایران» توضیح می‌دهد: اگر پیاده‌راه‌ها ویژگی‌های لازم را داشته باشد، علاوه بر ایجاد امنیت برای عابران می‌تواند به موضوع حمل و نقل نیز کمک شایانی کند. به این منظور سطوح پیاده‌روها یا همان سنگفرش‌ها باید مرغوب، بدون خرابی و تمیز، همچنین به لحاظ بصری جذاب، گلکاری شده و زیبا باشند، روشنایی مناسب شب‌هنگام داشته باشند و در نهایت تقاطع‌های عبور سواره‌ها را به میزان بالا نداشته باشند و نقطه اتصال به پیاده‌روها درست در نظر گرفته شوند و ناگهان قطع نشوند. با شرایطی که گفته شد، محل عبور عابران پیاده قطعاً با اقبال بالایی مواجه می‌شود.
سرهنگ اسماعیلی در ادامه به پیاده‌روهای کنار پارک‌های ملت و ساعی به عنوان پیاده‌روهای تقریباً استاندارد اشاره می‌کند و می‌افزاید: اغلب پیاده‌روها نه‌تنها در پایتخت بلکه در کل کشور استاندارد نیست و برای شهروندان جذابیتی ندارد. یکی از دلایلی که مردم تمایل بیشتری به تردد با خودرو دارند، این است که پیاده‌روها را جای امنی نمی‌شناسند. قریب به اتفاق پیاده‌روها در زمان تاریکی با وجود چاله‌ها و پستی‌بلندی‌ها، ناامن‌تر می‌شود و این امر تردد را در ساعات شب برای عابران سخت‌تر می‌سازد. مورد دیگری که وجود دارد، این است که برخی پیاده‌روها به ناگهان قطع می‌شود، در حالی که در بسیاری از شهرهای دنیا با روگذر یا زیرگذر پیاده‌روها به یکدیگر متصل می‌شوند.
کاهش ترافیک با استاندارد‌سازی پیاده‌روها
به گفته این استاد دانشگاه، افراد با بودن پیاده‌روهای جذاب و دارای استاندارد حتی ترجیح می‌دهند برخی از مسیرها را پیاده‌روی کنند. فرض کنید فردی برای کار بانکی با اتوبوس در حال حرکت به سمت مقصد است. او با دیدن یک پیاده‌روی زیبا شاید حتی دو ایستگاه زودتر پیاده و ترغیب به پیاده‌روی تا رسیدن به بانک شود. افراد در این صورت برای رسیدن به محیط‌های نزدیک بیشتر از پیاده‌روی استقبال می‌کنند و ترجیح می‌دهند از وسیله نقلیه برای طی مسافت‌های کوتاه استفاده نکنند. همین امر هم در کاهش ترافیک می‌تواند تأثیر مثبتی داشته باشد. اما حالا حتی طی روز هم احساس امنیت وجود ندارد، چون اگر یک لحظه غافل شوی، ممکن است یک پله یا یک گودال در مسیر باعث افتادن و آسیب دیدن شود.
افزایش بی‌نظمی پیاده‌رو با تردد موتورسیکلت‌ها
اسماعیلی با بیان اینکه وجود موتورسیکلت، دوچرخه و خودروهای پارک شده هم در پیاده‌روهای پایتخت به امری همیشگی تبدیل شده است، می‌افزاید: مزاحمت تردد موتورسیکلت‌ها در پیاده‌رو یا پارک خودروها در محل تردد عابران پیاده سبب می‌شود که رغبت مردم هم در استفاده از پیاده‌روها با کاهش چند برابری مواجه شود. متأسفانه علاوه بر موتورسیکلت‌ها در برخی پیاده‌روها انبوهی از ماشین‌ها هم پارک می‌کنند و گویی کاربری پیاده‌رو عوض شده و به پارکینگ تبدیل شده است. برخی مواقع برای تردد در پیاده‌روها، موتورسیکلت‌ها و خودروها جوری پارک کرده‌اند که عابر به سختی می‌تواند از کنار آنها عبور کند یا اینکه حتی باید تغییر مسیر دهد، چون راهی برای عبور ندارد. گاهی اوقات هم برای عبور از پل‌ها یا رمپ‌هایی که پیاده‌رو را به خیابان متصل می‌کند، موتورسیکلت‌ها و خودروها پارک شده‌اند و هیچ راهی برای تردد عابر پیاده باقی نگذاشته‌اند. البته این بخش بازمی‌گردد به موضوع انتظامی و مجازات‌هایی که پلیس باید برای این افراد تعیین کند. این قبیل وسایل نقلیه حتماً باید به پارکینگ منتقل شوند. فردی که حقوق دیگران را ضایع می‌کند، باید مجازات شود.
اپیدمی ورود موتورسیکلت به پیاده‌رو
ورود موتورسیکلت‌ها به پیاده‌رو تا اندازه‌ای خطرناک است که می‌تواند جان افراد را به بازی بگیرد. حالا چند سالی است که موانعی توسط شهرداری در پیاده‌روها گذاشته شده تا از ورود موتورسیکلت‌ها جلوگیری شود، اما هنوز چنین طرح‌هایی نتوانسته‌اند کاملاً سلامت عابران پیاده را تضمین کنند.
این کارشناس حوزه راهنمایی و رانندگی می‌گوید: تردد موتورسیکلت در محل‌های عابر پیاده می‌تواند رقم‌زننده چند اتفاق منفی و ناگوار باشد؛ اول اینکه در ملأ عام و انظار عمومی قانون نقض می‌شود، به نوعی که موتورسوار بیانگر این است که من ناقض قانون هستم و هیچ‌کس هم نمی‌تواند مانع من شود. این خود یک پیام منفی اجتماعی و روانی را برای بینندگان به دنبال دارد و برای کودکان هم بدآموزی ایجاد می‌کند و توسعه‌دهنده یک فرهنگ غلط است. اتفاق دوم این است که آرامش و حس امنیت را از عابران می‌گیرد. یک عابر پیاده که دوست دارد با خیالی راحت در پیاده‌رو قدم بزند، به ناگهان با عبور یک موتوری از کنارش شوک‌زده می‌شود و حتی ممکن است جانش نیز به خطر بیفتد.
افزایش سرقت‌های خرد با ورود موتورسیکلت به پیاده‌روها
یکی از مشکلاتی که در کلانشهرهایی مانند پایتخت آمار بالایی را به خود اختصاص داده، کیف‌قاپی و موبایل‌قاپی است. کیف‌قاپی، موبایل‌قاپی و سرقت‌های خرد اغلب از طریق موتورسیکلت انجام می‌شود. اسماعیلی در این باره می‌گوید: باید در جست‌وجوی راهکار بود. در مناطقی از پیاده‌روها راه‌بندهای فلزی می‌گذارند که موتورسیکلت‌ها ورود نکنند، این تکنیک در دنیا هم مرسوم است و تا اندازه‌ای می‌تواند کمک‌کننده باشد، چون با ایجاد موانع فیزیکی بر سر راه، از ترددهای مکرر، بی‌محابا و افسارگسیخته موتورسیکلت‌ها جلوگیری می‌شود اما مطلب مهمتر این است که باید فرهنگسازی شود.
لزوم فرهنگسازی بیشتر در حوزه ایمنی پیاده‌رو
اصولاً چرا موتورسوار باید به خود اجازه دهد وارد حریم پیاده‌رو شود؟
اسماعیلی در پاسخ به این سؤال، می‌گوید: برای جلوگیری از ورود موتورسیکلت‌ها به پیاده‌رو باید از دو بازوی انتظامی یعنی مجازات‌های پلیس و دیگری فرهنگسازی بهره برد. متأسفانه در حوزه فرهنگسازی هیچ کار مفیدی دیده نمی‌شود؛ به عنوان نمونه در رسانه‌ای مانند تلویزیون اصلاً کار مؤثر و مفیدی در این رابطه انجام نشده است و به عنوان یک معضل و یا یک ناهنجاری در رسانه‌ها به آن نگاه نشده است. درحالی که این عوامل سبب می‌شود بتوان این مشکل را کاهش داد یا از میان برد. او با اشاره به سرعت بالای برخی موتورسواران و فرار از ترافیک با این وسیله‌نقلیه توضیح می‌دهد: خیلی از شهروندان در حالی موتورسیکلت می‌خرند که خود دارای خودرو هستند، آن هم از نوعی لوکس و مدل بالا. آنان این وسیله را تهیه می‌کنند فقط به این دلیل که بتوانند زودتر به محل کار خود برسند، یعنی در عین حال تمایل ندارند که با خودرو رفت و آمد کنند و ترجیح می‌دهند با یک موتورسیکلت تردد کنند چرا که معتقدند با موتور راحت‌تر و سریعتر می‌توان از مبدأ به مقصد رسید؛ این اتفاق کم‌کم در حال تبدیل شدن به یک فرهنگ است. همین‌جاست که زنگ خطر به صدا در می‌آید چرا که اگر یک سبک زندگی به نوعی فرهنگ تبدیل شود، سال‌ها طول می‌کشد تا بتوان آن را از ذهن و رفتار مردم جدا کرد.
نسبت به پایمال شدن حقمان اعتراض کنیم
به اعتقاد اسماعیلی، بهتر است در اقدام اول با قانون‌شکنی موتورسواران بشدت برخورد شود. در اقدام بعدی موانع فیزیکی در پیاده‌روها افزایش یافته و به تمامی محلات بسط پیدا کند. مهمترین گام هم فرهنگسازی است، مردم باید آگاه باشند و اجازه ندهند که حقشان پایمال شود. شهروندان نباید بپذیرند که موتورسواران حقی در استفاده از پیاده‌رو دارند و همانند افراد پیاده خیلی عادی در پیاده‌روها رفت و آمد داشته باشند. مردم باید نسبت به این موضوع اعتراض کنند و اجازه ندهند موتورسوار وارد حریم پیاده‌رو شود. اگر این اقدام‌ها انجام شود، به تدریج از حضور موتورسیکلت‌ها در سطح پیاده‌روها کاسته می‌شود.
بــــرش
تردد 5 میلیون موتورسیکلت در شهر تهران
دکتر سوده نجفی، عضو هیأت رئیسه شورای شهر تهران در گفت‌و‌گو با «ایران» می‌گوید: یکی از مسائل و مشکلات اساسی شهر تهران موضوع ترافیک است که مسبب بخشی از معضل آلودگی هوای تهران نیز به شمار می‌رود. کاهش ترافیک در تهران نیازمند اقداماتی در راستای توسعه حمل‌ونقل عمومی و کاهش تعداد خودرو است که در این زمینه شورای اسلامی شهر تهران بودجه مناسبی به موضوع توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی در سال 1402 اختصاص داده و شهرداری به‌دنبال تحقق برنامه چهارم توسعه خود در حوزه حمل‌ونقل است. با اینکه بخش عمده ترافیک در شهر تهران به‌دلیل خودروهایی است که بعضاً به‌صورت تک سرنشین در حال تردد در شهر تهران هستند اما در کنار آن بر اساس آمارهای موجود حدود 5 میلیون موتورسیکلت در شهر تهران در حال تردد است که این تعداد موتورسیکلت بر مشکلات ترافیک می‌افزاید. به گفته نجفی، معمولاً موتورسیکلت‌ها نسبت به خودروها پایبندی کمتری به قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی دارند و در بسیاری از موارد دیده می‌شود که ترددی خلاف جهت، ورود ممنوع، تردد در پیاده‌رو و مواردی از این قبیل دارند که برای آنها امری طبیعی قلمداد می‌شود اما همین کار عادی آنها باعث به هم ریختگی نظم و ایجاد گرهی دیگر بر مسأله ترافیک شهر تهران و ایمنی پایین پیاده‌روها می‌شود. علاوه بر این موضوع بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی موتورسیکلت‌ها سهم قابل توجهی در ایجاد آلودگی شهر تهران دارند. همچنین بخش عمده‌ای از موتورسیکلت‌های در حال تردد در شهر تهران آلاینده هستند. بر اساس گزارشی از ستاد معاینه فنی شهر تهران، از حدود 5 میلیون موتورسیکلت در شهر تهران تنها 400 موتورسیکلت برای اخذ گواهی معاینه فنی به این مراکز مراجعه کرده‌اند که همین موضوع نشان‌دهنده بی‌توجهی موتورسواران به مسائل ایمنی و زیست محیطی است. او می‌افزاید: وضعیت موتورسیکلت‌هایی که در سطح شهر در حال تردد هستند، نیازمند توجه و ساماندهی است. در این زمینه نشستی با رئیس پلیس راهور تهران داشتم و در حال پیگیری موضوع هستم تا با همکاری مدیریت شهری و پلیس راهور اقدامات لازم برای ساماندهی موتورسیکلت‌ها انجام شود.