استان همدان رتبه نخست تولید گردو را در کشور دارد
«تویسرکان» شهر جهانی گردو می‌شود
بیتا میرعظیمی
خبرنگار
«تویسرکان» با تولید سالانه 24.1درصد گردو، رتبه اول را در تولید گردوی کشور به خود اختصاص داده است. شهرستانی که حالا پس از گذشت 6 سال تلاش و انتظار، در یک قدمی ثبت جهانی گردو و برندسازی دومین محصول کشاورزی پس از انگور در استان همدان قرار گرفته است.
آنگونه که مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی استان همدان به «ایران» می‌گوید اگرچه ایران رتبه سوم تولید گردو را در جهان به خود اختصاص داده اما به دلیل غیریکنواختی محصول، تاکنون جایگاه خوبی در صادرات دنیا به خود اختصاص نداده است.
«حجت‌الله شهبازی» مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی استان همدان به «ایران» می‌گوید: «سال گذشته، از 5 هزار و 662 هکتار سطح باغات گردو در شهرستان تویسرکان، 19 هزار و 422 تن گردو تولید شد. این در حالی است که از مجموع 19 هزار و 759 هکتار سطح باغات گردو در استان همدان، 66 هزار و 426 تن گردو تولید شده و به دست مصرف‌کنندگان رسید».
«همدان»رتبه اول تولید گردوی کشور
وی می‌افزاید: «استان همدان با داشتن 13.3 درصد از سطح باغات گردو، رتبه اول سطح باغات زیر کشت در کشور و همچنین با تولید سالانه 24.1 درصد گردو، رتبه اول را در تولید گردوی کشور به خود اختصاص داده است. گردو اولین محصول باغی استان همدان از نظر سطح و از نظر تولید بعد از انگور و سیب است که بیش از 28 هزار باغدار گردو در این حوزه مشغول به کارند».
«حجت‌الله شهبازی» می‌گوید: «امسال سرمازدگی بهاره، خسارات زیادی به باغات و محصولات استان همدان وارد کرده و 279 هزار تن از محصولات کشاورزی به ارزش ریالی 71 هزار میلیارد ریال را از بین برد. سرمازدگی به باغات گردو نیز رحم نکرده و حدود 24 هزار و 800 تن از این محصول به ارزش ریالی 30 هزار میلیارد ریال را از بین برد».
حال ناخوش صادرات
وی صادرات گردوی تویسرکان به کشورهای دیگر را قابل توجه ندانسته و می‌گوید: «اگرچه ایران رتبه سوم تولید گردو را در جهان به خود اختصاص داده اما به دلیل غیریکنواختی محصول، جایگاه خوبی در صادرات دنیا به خود اختصاص نداده است، البته اقداماتی مانند سرشاخه کاری درخت گردو انجام شده است تا محصول تولیدی، یکنواخت‌تر شود. این اقدام علاوه بر یکنواختی گردوها و امکان صادرات بیشتر، از سرمازدگی محصول نیز پیشگیری می‌کند. در سال‌جاری، 551 پیوند ظرف 5 سال گذشته برای سرشاخه کاری انجام دادیم که امیدواریم با استقبال و همت باغداران در سال‌های آتی این خواسته محقق شده و نگرانی‌هایی نظیر غیریکنواختی، غیرقابل صادرات بودن برخی محصولات مانند گردو رفع شود».
طبق گفته مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی استان همدان، «یکی دیگر از اقدامات، احداث 527 هکتار باغات گردوی پیوندی با ارقام یکنواخت و قابل صادرات است. یک اقدام مهم ملی دیگر، احداث اولین زنجیره تولید نهال گردوی پیوندی گواهی شده در کشور و ایجاد باغ مادری تولید پیوندی گردو است. زنجیره‌ای که 3 فاز دارد. در فاز اول، باغ مادری در 6 هکتار، در فاز دوم 2 هکتار خزانه تولید پایه و در فاز سوم نیز یک گلخانه 2 هکتاری تولید نهال تولید شد. در فاز اول 6 میلیون پیوند در باغ مادری، در فاز دوم سالانه 150 هزار پایه تولید شده و در گلخانه سالانه بیش از 100 هزار نهال تولید و گواهی شده است».
امسال گردو ثبت جهانی می‌شود
وی درباره ثبت جهانی تویسرکان به عنوان شهر جهانی گردو نیز می‌گوید: «از سال 1396 پیگیر این موضوع بوده و در تلاشیم این محصول را پس از انگور که 3 سال پیش ثبت جهانی شد، به عنوان دومین محصول کشاورزی استان همدان به ثبت جهانی برسانیم. درحال حاضر اصل برنامه مطابق پروپوزال و مستندات تهیه شده و طی 6 سال گذشته رفت و برگشت‌های متعدد میان سازمان فائو و اداره جهاد کشاورزی استان، مدارک تکمیل شده و اصلاحات و مستندات به انجام رسیده است. در آخرین مرحله نیز، نماینده فائو از شهر تویسرکان دیدن کرده و ضمن ابراز رضایت، تأکید کرد که در اولین اجلاس فائو، ثبت جهانی تویسرکان به عنوان شهر گردوی جهان مصوب خواهد شد. به این ترتیب، استان همدان تنها استان کشور خواهد بود که 2 محصول کشاورزی آن (گردو- انگور) به ثبت جهانی رسیده است».
طبق گفته مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی استان همدان، «ثبت جهانی در برندسازی گردو و در ارتباطات علمی میان سازمان فائو و کشور مؤثر بوده و می‌تواند جاذبه‌ای برای گردشگران برای گرفتن اطلاعات مکانی با قابلیت اکوتوریسم از فائو فراهم کند. همچنین این اقدام می‌تواند داد و ستد علمی، تجاری و فرهنگی میان افراد متخصص را که تمایل به اطلاعات بیشتر از کشورها دارند، توسعه و تقویت بخشد».
نبود صنایع تبدیلی
نبود صنایع تبدیلی و بسته‌بندی گردو یکی از مشکلات حل نشده شهرستان تویسرکان است. عاملی که باعث شده این محصول با ارزش افزوده‌ای کمتر، خام‌فروشی شده و حاصل دسترنج و تلاش شبانه‌روزی باغداران به ثمر نرسد. «حسن محمدی» مدیر صنایع تبدیلی و غذایی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان، در همین زمینه به «ایران» می‌گوید: «متأسفانه در بحث صنایع تبدیلی در شهرستان تویسرکان، اقدامات مؤثری انجام نشده و تنها 2 واحد بسته‌بندی کم فعال در آن وجود دارد. همچنین یک واحد فرآوری پوست گردو نیز در این شهرستان وجود دارد که پس از آسیاب و پودر کردن، پوست این محصول در حفاری‌های چاه نفت برای جلوگیری از ریزش، مورد استفاده قرار می‌گیرد».
بی‌رحمی سرما نسبت به باغداران
«علیرضا فتحی»، معاون اتاق اصناف کشاورزی استان همدان، خود یکی از باغداران گردو در تویسرکان است. او یک هکتار زمین داشته و همه ساله در آن گردو می‌کارد. امسال سرمای شدید و کمبود آب به گردوی منطقه آسیب زده و میزان آن را کمتر کرده است. این گردوکار به «ایران» می‌گوید: «سال گذشته وضعیت برداشت محصول بهتر بوده و از یک هکتار زمین، 3 تن گردوی خشک برداشت کردیم، اما امسال احتمالاً در همین میزان زمین، یک تن گردوی خشک برداشت خواهیم کرد».
طبق گفته این باغدار، «برداشت گردو در تویسرکان آغاز شده و تا آخر مهرماه و اوایل آبان ادامه دارد. امسال هر کیلو گردو تویسرکان با پوست سبز و بسته به کیفیت مغز و درشتی آن، کیلویی 40-60 هزار تومان به فروش می‌رسد. در حال حاضر، بیش از 200 خودرو از شهرهای مختلف وارد شهر تویسرکان شده و گردوها را به صورت عمده از گردوکاران و به صورت نقد خریداری می‌کنند».
تقویت صنایع تبدیلی
وی می‌افزاید: «دلال بازی در تمام حوزه‌های کشاورزی مشاهده می‌شود اما ورود آنها به حوزه خرید و فروش گردوی تویسرکان، به دلیل شناخته شدن این محصول، نسبت به دیگر محصولات کشاورزی کمتر است».
این باغدار، از کمبود آب در منطقه گله کرده و می‌گوید: «با توجه به شرایط اقلیمی بهتر است همه ساله یک سمپاشی هوایی و کلی روی درختان گردو انجام گیرد، همچنین همزمان با فصل گردوتکانی، همانند دیگر کشورهای گردوخیز مانند آلمان و... محلول‌پاشی با هلیکوپتر انجام شده و یک هفته بعد گردوهای ریخته شده، بی‌هیچ دردسر و مشکلی جمع‌آوری شود. مشکل اینجاست که همه ساله در تویسرکان، حدود 40-50 نفر در هنگام گردوتکانی از روی درخت سقوط کرده و دست و پایشان می‌شکند. تعدادی نیز در این حادثه، فوت کرده یا قطع نخاع می‌شوند. اگر موضوع محلول‌پاشی به‌درستی پیگیری و اجرایی شود، دیگر شاهد حوادثی ناگوار در فصل برداشت گردو نخواهیم بود».