رئیس‌جمهور در سی‌و‌هفتمین کنفرانس وحدت اسلامی با تأکید بر نفی عادی سازی رابطه با رژیم صهیونیستی :
راه مقابله با دشمن، سازش نیست
رئیس‌جمهور روز گذشته در سی‌و‌هفتمین کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی، چهارچوب‌های بدیعی از مفهوم و رویکرد وحدت امت اسلام ارائه کرد. آیت‌الله رئیسی هم بر اهمیت وحدت به‌عنوان زمینه‌ای برای تقویت جایگاه مسلمانان در نظم رو به تغییر جهان تأکید کرد و درعین حال، ایده سازش را تخطئه کرد؛ ایده‌ای که به گفته رئیس‌جمهور از سوی برخی دست‌نشاندگان دنبال می‌شود، اما امت مسلمان نشان داده است که همواره دشمن‌شناس بوده است. بر پایه این واقعیت‌ها، یعنی وحدت امت مسلمان و نظم رو به تغییر جهان بود که رئیس‌جمهور تصریح کرد امروز گزینه سازش از روی میز برداشته شده است و امت مسلمان می‌دانند که راه مقابله با دشمن سازش نیست بلکه مقاومت است. آیت‌الله رئیسی در سخنان خود در این کنفرانس که در سالن اجلاس سران برگزار شد، با بیان اینکه اهمیت وحدت در عالم اسلام روز به روز بیشتر مورد تأکید قرار می‌گیرد، افزود: توجه به وحدت توجه به یک امر فردی و نگاهی مقطعی نیست بلکه یک منظومه فکری و اندیشه‌ای با محوریت حق و با محور قرار دادن باور و اعتقاد به قرآن، نبی مکرم اسلام و عترت پاک اوست.
رئیس‌جمهور روز گذشته در سی‌و‌هفتمین کنفرانس بین‌المللی وحدت، چهارچوب‌های بدیعی از مفهوم و رویکرد وحدت امت اسلام ارائه کرد. آیت‌الله رئیسی هم بر اهمیت وحدت به‌عنوان زمینه‌ای برای تقویت جایگاه مسلمانان در نظم رو به تغییر جهان تأکید کرد و درعین حال، ایده سازش را تخطئه کرد؛ ایده‌ای که به گفته رئیس‌جمهور از سوی برخی دست‌نشاندگان دنبال می‌شود، اما امت مسلمان نشان داده است که همواره دشمن‌شناس بوده است. بر پایه این واقعیت‌ها، یعنی وحدت امت مسلمان و نظم رو به تغییر جهان بود که رئیس‌جمهور تصریح کرد امروز گزینه سازش از روی میز برداشته شده است و امت مسلمان می‌دانند که راه مقابله با دشمن سازش نیست بلکه مقاومت است.
حفظ منافع امت در گرو وحدت
آیت‌الله رئیسی در سخنان خود در این کنفرانس که در سالن اجلاس سران برگزار شد، با بیان اینکه اهمیت وحدت در عالم اسلام روز به روز بیشتر مورد تأکید قرار می‌گیرد، افزود: توجه به وحدت توجه به یک امر فردی و نگاهی مقطعی نیست بلکه یک منظومه فکری و اندیشه‌ای با محوریت حق و با محور قرار دادن باور و اعتقاد به قرآن، نبی مکرم اسلام و عترت پاک اوست.
رئیس‌جمهور اضافه کرد: وحدت به معنای یکی شدن مذاهب یا جغرافیای کشورهای مسلمان نیست بلکه وحدت، اتحاد و انسجام برای حفظ منافع امت اسلامی است؛ در تلاش برای وحدت و تقریب، تمام اندیشه ما باید معطوف به حفظ و ارتقای منافع امت اسلامی باشد.
آیت‌الله رئیسی، رسول گرامی اسلام را جلوه خوبی‌ها از جمله شرح صدر و صبر دانست و گفت: موفقیت رسول خدا(ص) در مسیر رسالتش در پرتو شرح صدر او بود و ایشان جلوه ایمان و مجاهدت در راه خدا و الگویی برای بشریت و انسان معاصر است.وی عدم توجه به سخنان و سیره رسول خدا(ص) را آغاز روند قهقرایی و ارتجاعی بشریت خواند و تصریح کرد: برای امت اسلامی شاخص عقب‌گرایی تبعیت نکردن از رسول خدا(ص) و پیروی از کفار است؛ رمز پیروزی مسلمانان در طول تاریخ وحدت امت اسلام با محوریت اطاعت از پیامبر و قرآن کریم بوده است.
نگاه به بیگانه، عامل ارتجاعی
رئیس‌جمهور همچنین نگاه به بیگانگان و توجه به خواست آنها را عامل دیگری برای آغاز سیر قهقرایی و ارتجاعی نظام اسلامی دانست و افزود: نظام سلطه می‌داند مهم‌ترین سد در برابر او امت اسلامی است که به پیامبر خدا، معاد، پویایی و حرکت به مقصد الهی باور دارند.
آیت‌الله رئیسی، دشمنی با وحدت و انسجام را مهم‌ترین شاخص برای خصومت بیگانگان با امت اسلامی عنوان و اظهارکرد: امروز وظیفه هر مسلمانی این است که با قلم و گام‌هایش در جهت وحدت جهان اسلام حرکت کند و هر کس با قلم و قدمش در جهت تفرقه بین مسلمانان تلاش کند دانسته یا نادانسته و خواه یا ناخواه در جهت راهبرد دشمن حرکت کرده است.
توجه به آزادی قدس مهم‌ترین شاخص امت اسلامی
رئیس‌جمهور همچنین توجه به آزادی قدس شریف و فلسطین را مهم‌ترین شاخص امت اسلام برشمرد و تأکید کرد: حرکت در مسیر عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی شاخص دیگر حرکت در مسیر ارتجاعی و قهقرایی برای هر دولت و مسئول در کشورهای اسلامی است.
آیت‌الله رئیسی ضمن اشاره به برگزاری هر ساله کنفرانس وحدت اسلامی، توجه به مسائل جاری جهان اسلام را مهم‌ترین هدف برگزاری دوره کنونی این کنفرانس دانست و اظهارکرد: جنایاتی که دست‌نشانده‌های امریکا و رژیم صهیونیستی در پاکستان و افغانستان مرتکب می‌شوند، از مسائلی است که مقابله با آنها انسجام و وحدت امت اسلامی را در برابر جریان تکفیری می‌طلبد.
گزینه سازش از روی میز برداشته شد
رئیس‌جمهور ضرورت انسجام و وحدت را به عنوان نگاه مشترک جهان اسلام مورد تأکید قرار داد و گفت: امروز همگان این نگاه مشترک را دارند که راه مقابله با دشمن تسلیم و سازش نیست، بلکه مقاومت است. گزینه سازش از روی میز برداشته شده و امروز هیچ دغدغه‌مندی در فلسطین، لبنان و سایر کشورهای اسلامی از سازش سخن نمی‌گوید و گزینه همه مجاهدین جهان اسلام مقاومت و ایستادگی مقابل دشمن است و این گزینه دشمن را وادار به عقب‌نشینی خواهد کرد.
وی با اشاره به تأکید رهبر انقلاب بر ایستادگی و مقاومت در برابر دشمنان اظهارکرد: امروز در فلسطین ابتکار عمل و خلاقیت در دست مجاهدان بوده و این در پرتو راهبرد مقاومتی است که مسلمانان در برابر دشمنان انتخاب کرده‌اند.
اهمیت جهاد تبیین علما
در برابر دشمن
رئیس‌جمهور وحدت و انسجام را راهکار مقابله با جنگ ترکیبی دشمن دانست و تصریح کرد: در برابر امپراطوری رسانه‌ای دشمن که می‌خواهد در اذهان مسلمانان و جوانان جهان اسلام تشویش ایجاد کند، جهاد تبیین علما و صاحبان تریبون می‌تواند بسیار تأثیرگذار باشد.
آیت‌الله رئیسی در ادامه با بیان اینکه امت اسلامی با این نشست‌ها و نگاه‌های تقریبی و وحدت‌بخش در حال آماده‌سازی برای ایفای نقش خود در نظم نوین جهانی است، تصریح کرد: ملت‌های مسلمان و امت اسلامی باید در این نظم نوین که قرار است برپایه عدالت شکل بگیرد، جایگاه مهم و اثرگذار خود را پیدا کند.
شکل‌گیری خودیابی تاریخی در جهان اسلام
رئیس‌جمهور اجلاس بین‌المللی وحدت اسلامی را اجلاسی با عظمت، وحدت‌بخش، ضدصهیونیستی، ضدامپریالیستی و ضدنظام سلطه دانست و گفت: معتقدیم امروز به برکت حرکت مجاهدان و خون شهدا امت اسلامی می‌خواهد مسلمان زندگی کند و در این راستا یک خودیابی تاریخی در جهان اسلام شکل گرفته است.
وی در ادامه امنیت، صلح، آرامش و پیشرفت جامعه اسلامی در همه سطوح را در گرو وحدت و انسجام میان مسلمانان عنوان و اظهارکرد: امروز جهان اسلام با اهرم‌های قوی اقتصادی، موقعیت ممتاز جغرافیایی و سابقه تاریخی درخشان، جایگاه قدرتمندی در دنیا دارد و برای ایفای نقش جهانی آماده است.
آیت‌الله رئیسی ابتکار تاریخی حضرت امام خمینی(ره) در ایجاد وحدت و تقریب مذاهب اسلامی و ادامه این مسیر از سوی رهبری حکیم و فرزانه انقلاب اسلامی را یگانه راه سعادت برای امت اسلامی عنوان کرد و گفت: در این راستا دیپلماسی سیاسی، فرهنگی و ارتباطات در همه زمینه‌ها بسیار اهمیت دارد و شما فرهیختگان جهان اسلام باید از این ظرفیت‌ها بویژه دیپلماسی فرهنگی برای تقویت ارتباطات میان مسلمانان از آسیا به آفریقا و از آفریقا به اروپا و سایر نقاط جهان استفاده کنید.
وحدت، راه سعادت امت اسلامی را هموار می‌کند
رئیس‌جمهور با اشاره به اینکه این اجتماع متشکل از نمایندگان کشورهای مختلف جهان قرار است با همگرایی و هم‌اندیشی، هدف مشترک وحدت امت اسلامی را دنبال کند، تأکید کرد: یقین بدانید این نگاه و حرکت، راه سعادت و موفقیت را برای امت اسلامی روز به روز هموارتر خواهد کرد.
آیت‌الله رئیسی در ادامه تصریح کرد: آنچه امروز از تلاش مجاهدان و همه شهدای نهضت جهانی اسلامی از جمله سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس در جای جای جهان اسلام جلوه‌گر است، رسالتی سنگین برعهده ما گذاشته؛ پیام شهدا در فضای امت اسلامی طنین‌افکنده و ما را به وحدت، انسجام، ایستادگی، مقاومت و امید به آینده رهنمون می‌کند.
رئیس‌جمهور با بیان اینکه دشمن به‌دنبال ایجاد یأس در جامعه اسلامی و در بین مسلمانان است، اما امت اسلامی این محاسبه را به‌هم ریخته و اثبات کرده است که عبد خدا و پیرو رسول اوست، افزود: امت اسلامی با تقریب نگاه و وحدت رویه و عمل اثبات کرده که برای شنیدن پیام شهدا گوش شنوا دارد و بناست در همین مسیر نورانی گام بردارد.
مسلمانان اهل دشمن‌شناسی هستند
آیت‌الله رئیسی در ادامه زنجیره اقدامات دشمنان از توهین به مقدسات، قرآن کریم و اولیای الهی گرفته تا تشکیل گروه‌های تکفیری برای قتل، غارت و جنایت در جهان اسلام و نیز گماردن افراد دست‌نشانده در برخی کشورهای اسلامی برای عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی را جملگی در راستای متوقف کردن امت اسلامی دانست و تصریح کرد: مسلمانان این امت اثبات کرده‌اند اهل ایستادگی، مقاومت، دشمن‌شناسی و دشمن‌ستیزی هستند.
رئیس‌جمهور در پایان ابراز امیدواری کرد که این نشست باشکوه با حضور اندیشمندان، علما و صاحبنظران جهان اسلام بتواند مسیر نورانی وحدت و انسجام امت اسلامی را طی کند و در این مسیر گام‌های مؤثرتری بردارد.
حجت‌الاسلام مصطفی قنبرپور
پژوهشگر دین و تاریخ
پی‌ریزی مکارم اخلاقی برای انسان‌سازی
پیامبران الهی برای آنکه مردم را با اخلاق و انسانیت آشنا کنند به فرمان خدای متعال اساس مکارم اخلاقی را در جهان پی‌ریزی کردند و سرانجام خاتم پیامبران، حضرت محمد مصطفی(ص)، هنگامی که به رسالت مبعوث شد مأموریت یافت تا مکارم اخلاق را به کمال نهایی‌اش برساند و بنایی را که پیامبران الهی پایه‌گذاری کرده بودند، تکمیل کند و مسلمانان را از عالی‌ترین صفات انسانی برخوردار کند که همان اخلاق نیکو است.
رسول مهربانی‌ها می‌فرماید: إِنَّمَا بُعِثْتُ لِأُتَمِّمَ مَکارِمَ الْأَخْلَاقِ (کتاب مستدرک ج 2 ص 282) یعنی من از طرف خداوند برانگیخته شدم که مکارم اخلاق را تتمیم و تکمیل نمایم. لذا پیامبر اکرم(ص) از هر فرصتی استفاده می‌کرد تا مردم را به اخلاق نیکو و رفتار نیک خاطرنشان سازد. بر اثر کوشش‌های آن حضرت، نه تنها در گفتار بلکه در کردار و عمل؛ آن هم در جزیرةالعرب، آن هم در بین افرادی که همواره در جنگ و ستیز بودند تحول بزرگی در جامعه پدید آمد و عده‌ای که به اسلام گرایش پیدا کرده بودند در اثر رفتار و اخلاق کریمانه پیامبر(ص) مدارج عالی اخلاق را پیمودند و به فضایل انسانی نائل شدند. در این باره امام صادق(ع) می‌فرمایند: نیکوکاری و حسن خلق شهرها را آباد می‌کند و عمرها را افزایش می‌دهد. (اصول کافی ج 2 ص 100)
رمز محبوبیت رسول اکرم(ص)
اقوام روزگار به اخلاق زنده‌اند. یکی از رموز محبوبیت پیامبر اسلام(ص) محاسن اخلاقی آن حضرت بود. با وجود صفات عالی و برجسته پیامبر(ص) مانند علم، ایمان، تقوی، شجاعت، صبر، استقامت، بخشش و... خداوند متعال در قرآن کریم حضرت را با این صفت ممتاز، خطاب می‌کند: «وَإِنَّک لَعَل خُلُقٍ عَظیمٍ؛ تو بر مسند بزرگی که همانا اخلاق نیکو است تکیه زده‌ای.» (سوره القلم آیه ۴) و در سوره آل عمران آیه 159 خطاب به پیامبر می‌فرماید: «به مرحمت خدا بود که با خلق مهربان گشتی و اگر تندخو و سخت‌دل بودی مردم از گِرد تو متفرق می‌شدند، پس از (بدی) آنان درگذر و برای آنان طلب آمرزش کن و (برای دلجویی آنان) در کارِ (جنگ) با آنها مشورت نما، لیکن آنچه تصمیم گرفتی با توکل به خدا انجام ده، که خدا آنان را که بر او اعتماد کنند، دوست دارد.»
انعطاف‌پذیری ویژگی بارز رهبری پیامبر
آیت‌الله مکارم شیرازی در جلد سوم کتاب «تفسیر نمونه» در تفسیر آیه 159 سوره آل عمران، ما را به یکی از صفات مهم پیامبر(ص) توجه می‌دهد که از ویژگی‌های لازم و ضروری «رهبری» است؛ گذشت، نرمش و انعطاف در برابر کسانی که تخلفی از آنان سر زده و سپس پشیمان شده‌اند. رهبر اگر خشن و تندخو و غیرقابل انعطاف و فاقد روح گذشت باشد در برنامه‌هایش با شکست مواجه می‌شود و مردم از اطرافش پراکنده می‌شوند و آن فرد از وظیفه رهبری خود بازمی‌ماند. اخلاق سیاسی و اجتماعی رسول خدا(ص) گویای انعطاف و نرمش یک رهبر و زمامدار آگاه و مسئول است. در روایات می‌خوانیم که به آن حضرت جسارت می‌کردند حتی زمانی که ایشان به شهر طائف رفته بودند آنقدر به پای آن حضرت سنگ زدند که خون از پای مبارک‌شان جاری شد ولی آن بزرگوار فرمودند: «خدایا اینان نمی‌فهمند آنان را هدایت کن» و هرگز در حق آنان نفرین نکردند و همواره تبسم بر لبان آن حضرت نقش می‌بست.
امام صادق(ع) در مورد مهربانی و اخلاق نیکوی پیامبر(ص) فرموده است: روزی رسول خدا(ص) نماز ظهر را به جماعت خواند و مردم بسیاری به ایشان اقتدا کردند ولی آنان ناگهان دیدند که آن حضرت برخلاف معمول دو رکعت آخر نماز را با شتاب تمام کرد. مردم از خود پرسیدند به راستی چه حادثه مهمی اتفاق افتاده است که پیامبر نمازش را با شتاب تمام کرد؟ پس از نماز علت را از حضرت جویا شدند. پیامبر(ص) فرمود: آیا شما صدای گریه کودک را نشنیدید؟ معلوم شد که کودکی در چند قدمی محل نمازگزاران گریه می‌کرده و کسی نبود که او را آرام کند. صدای گریه او دل مهربان پیامبر(ص) را به درد آورد. از این رو، نماز را با شتاب تمام کرد تا کودک را از آن وضع بیرون آورده و نوازش و دلداری دهد.
آری پیامبر مهربانی‌ها هرگز خشم نمی‌کرد و با مردم متواضعانه رفتار می‌کرد حتی بین مردم حلقه‌وار و بی‌تکلف می‌نشست و با آنان سخن می‌گفت. هرگز بدی را با بدی پاسخ نمی‌داد بلکه با گذشت و اخلاق کریمانه با مردم رفتار می‌کرد حتی با دشمنان خود برخوردی مهربانانه داشت.
دکتر گوستاو لو بُن فرانسوی در کتاب «اسلام و عرب» صفحه 114 درباره اخلاق پیامبر(ص) می‌نویسد: او مردی بود بردبار در برابر سختی‌ها و دشواری‌ها، دارای همتی بلند و در برخوردها، بسیار مهربان و خوشرو بود... ما اگر بخواهیم ارزش اشخاص را به کردار و رفتار و اخلاق و آثار نیک‌شان بسنجیم مسلماً حضرت محمد(ص) بزرگترین مرد تاریخ بشر است.
یکی از خدمتگزاران پیامبر هم درباره حسن اخلاق پیامبر(ص) می‌گفت: من 18 سال به پیامبر(ص) خدمت کردم و هیچگاه سخنی تند یا کرداری ملال‌آور حتی برای تنبیه من از ایشان ندیدم.
میرزا حسین نوری در جلد دوم کتاب «مُستَدرَک الوَسائل و مُستَنبَطُ المَسائل» در صفحه 83 از زبان پیامبر(ص) می‌نویسد: «می‌دانم ثروت شما آنقدر نیست که مردم را از عطایای خویش بهره‌مند سازید و قلوب آنان را به خود متوجه نمایید ولی با گشاده‌رویی و حسن خلق می‌توانید آنان را خشنود کنید و عواطفشان را به خویشتن معطوف دارید.» همه این آیات و روایات گویای این واقعیت هستند که چرا حضرت محمد(ص)، «پیامبر و پیام‌آور رحمت» لقب گرفته‌‌اند.
بــــرش
شیخ طبرسی در جلد نهم تفسیر «مَجمعُ البَیان لعلوم القُرآن» داستانی از برخورد پیامبر(ص) با یک زن آوازه‌خوان آورده است که بازخوانی آن می‌تواند برای ما درس‌آموز باشد تا ما مسلمانان در عمل و کردار بیشتر از قبل به آن حضرت اقتدا کنیم.
زنی آوازه‌خوان به نام ساره دو سال بعد از جنگ بدر از مکه به مدینه آمد و پیامبر(ص) از او پرسید: مسلمان شده‌ای؟ ساره پاسخ داد: نه! پیامبر(ص) فرمود: پس برای چه آمده‌ای؟ ساره گفت: شما همیشه برای ما پشتیبان بوده‌ای. اکنون نیازمند شده‌ام و مرکب و پولی ندارم و به شما پناه آورده‌ام. رسول اکرم(ص) فرمود: تو که در مکه آوازه‌خوان جوانان بوده‌ای چطور شد که محتاج شده‌ای؟ او گفت: بعد از جنگ بدر فراموش خاص و عام شدم. پیامبر بدون آنکه از او بخواهد تا مسلمان شود و از شرک دست بردارد، به خاندان خود دستور دادند که به او کمک کنند. این داستان از مهربانی پیامبر(ص) حکایت دارد که حتی مهربانی و عطوفت خویش را از مشرکان هم دریغ نکردند و اجباری را برای دین به هیچ انسانی تحمیل نکردند؛ چرا که بنا به آیه قرآن «لا اکراه فی الدین» اسلام دین اجبار نیست.
دکتر امیرعلی حسنلو
مدیر گروه تاریخ و سیره مرکز مطالعات و پاسخگویی
به شبهات حوزه‌های علمیه
1.پیوند دین و دانش
یکی از ویژگی‌های بارز مکتب جعفری پیوستگی عمیق دین و دانش است؛ امام صادق(ع) در این عصر که مدعیان خلافت اسلامی شبیه جریان‌های تکفیری امروزین به جان هم افتاده و مسلمانان را به خاطر رسیدن به تاج و تخت به جان هم انداخته بودند، مدرسه‌ای بزرگ تأسیس کرد و در آن علوم گوناگون را بنیان نهاد و نشان داد که همه علوم، اساس الهی دارند و خداوند به انسان این قدرت را داده است که علوم مختلفی را کشف کرده و به وسیله این علوم خدا را بشناسد. آن حضرت به‌طور عملی پیوند بین دین و دانش را نمایاند و در این زمینه شاگردان بسیاری تربیت کرد که بعدها این مبنا را ترویج دادند؛ بنابراین یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های مکتب جعفری این است که در مبانی اندیشه‌های علمی پیوند عمیقی میان دین و دانش برقرار است.
بر خلاف آنچه دانشمندان غرب در قرن ۱۹ و پس از آن خواسته‌اند میان علم و دین تغایر و تضاد ایجاد کنند و گاهی دین را مانع رشد علوم و سبب ایستایی آن دانسته‌اند تا بدین وسیله با دین ستیز کرده و دامنه گرایش به دین را کوتاه کنند، اما شکافنده علوم(ع) ثابت کرد که نه تنها دین مغایر با علوم نیست بلکه مولد علوم است، دین مظهر و معبر رسیدن به علوم است.
2- تمدن‌سازی
مکتب جعفری برخوردار از عناصر تمدن‌ساز بی‌مانندی است. اساس تمدن‌ها، علم است و توانمندی تولید علم و نظریه‌های علمی می‌تواند تمدنی بزرگ را پایه‌گذاری نماید چنانکه دیگر تمدن‌ها را متأثر از خود کند؛ دقیقاً کاری که امام صادق(ع) انجام داد آن هم در شرایطی که عباسیان و امویان در حال درگیری برای کسب قدرت بودند.
«علم فقه» که بسیاری از عناصر تمدنی را در خود جای داده است از جمله شاخه‌های علمی بود که حضرت در مکتب جعفری تأسیس کرد و هزاران جلد کتاب درباره مباحث علمی آن توسط شاگردان مکتب ایشان نوشته شده است که در رشد و تعالی تمدن اسلامی تأثیر فراگیر داشته است. علوم‌قرآنی، علم کلام و توحید و علم امام‌شناسی، شاخه‌های مختلف علم فقه، علم رجال، علم بهداشت و شاخه‌هایی از علم طب، روانشناسی، علوم‌اجتماعی، علم ارتباطات، علم انسان‌شناسی، علم نجوم و کیهان‌شناسی و علم شیمی و فیزیک، علم اعداد و هیأت و... از دیگر شاخه‌های علمی هستند که آن حضرت تأسیس کرد و دانشمندانی در این زمینه‌ها تربیت کرد.
3- شاگردپروری
امام صادق(ع) بنا بر نیاز زمان خویش و توسعه علوم دینی و دفع شبهات از حوزه دین، ابداعی در تعلیم و تربیت کرد که بی‌سابقه بود. ایشان بخوبی به این واقعیت واقف بودند که تربیت شاگرد برای دوام و بقای هر اندیشه و استمرار آن یک ضرورت است. از این‌رو برای حفظ میراث اسلامی به تربیت شاگرد در علوم مختلف اهتمام کردند و این روش حضرت، دوام و بالندگی علمی جهان اسلام را تضمین کرد و سبب رونق علم‌جویی در گستره قلمرو اسلامی و رشد و تعالی تمدن اسلامی شد. تعداد شاگردان آن حضرت را بیش از چهار هزار نفر نقل کرده‌اند. که این خود تأثیر وسیع و گستره نفوذ علمی حضرت در قلمرو بزرگ اسلامی آن روزگار را نشان می‌دهد.
دکتر محمدمهدی تسخیری
معاون بین‌الملل و ارتباطات دانشگاه ادیان و مذاهب
در ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی روزهای ولادت منتسب به پیامبر اکرم(ص)، با ابتکار رهبر جمهوری اسلامی ایران به نام «هفته وحدت» به جهان اسلام معرفی شد، که امروزه در بسیاری از کشورهای مسلمان مراسم گرامیداشت این هفته احیا می‌شود. در این یادداشت به سه ویژگی امت واحده پیامبر اسلام(ص) اشاره خواهیم کرد.
١-ایمان به خداى یکتا
ایمان به خدای یکتا همان «توحیدی» است که رکن اساسی برای برپایی امت واحده اسلامی است. پیامبر خدا(ص) از بدو بعثت بر این اصل تکیه فراوانی داشت و رستگاری در عرصه‌های مختلف فرهنگی، علمی، تربیتی، اقتصادی، نظامی و امنیتی را در زیر سایه توحید قرار داد. ایشان در سخنرانی‌ها و موعظه‌های خویش بر تبعیت کامل از اساس توحید و خدایی کردن همه اعمال تأکید می‌نمودند و بر این باور بودند که وحدتی که از سرمنشأ توحید نباشد، پایدار نیست. از این رو، شعار همیشگی خاتم‌الانبیا این بود که: «رستگاری در توحید است.»
شعار همه انبیای الهی و هدفشان، پرستش و توحید همراه با عدم تبعیت از ستمگران است، زیرا که ستمگران، عدالت را به مسلخ خواسته‌های مستبدانه خود برده و اساس توحید را تحت‌الشعاع هوس‌های خود قرار می‌دهند، «ما در هر امتی رسولی برانگیختیم که خدای یکتا را بپرستید و از طاغوت اجتناب کنید.»
یعنی خدا را در هر حرکتی دیدن و برای رضای او تلاش کردن، تا اگر در آینده انسان از هر غیرخدا نامهربانی و جفا دید، نا‌امید از رحمت حق نگردد و احساس نکند که تلاش او بیهوده بود، بلکه این باور به پیش برود که هرآنچه انجام داده است در محضر خداوند متعال بوده و جزو باقیات و صالحات نزد خالق متعال است، که هرگز تلاش‌های ما را نادیده نمی‌انگارد. (آیه 52 سوره طه)
٢-تبعیت از پیامبر عظیم‌الشأن از روى آگاهی
کتاب آسمانی به صراحت بیان می‌کند که رسول خدا بر اهل ایمان از خود آنان سزاوارتر است و تجربه تاریخی نشان داده است جامعه‌هایی که از رهبران صالح و دوراندیش پیروی نکردند مسیر بیراهه را طی نمودند. کافی است به نمونه‌های اخیر کشورهای اسلامی خود نظاره کنیم تا عمق فاجعه، عدم تبعیت از فرامین الهی و پیامبر اکرم(ص) را دریابیم.
جغرافیای جهان اسلام پر از ثروت‌های انسانی و اندیشمندانی است که متأسفانه برخی از این کشورها با وجود حاکمیت‌های کوته‌بین و دور از تعالیم اسلامی، به جای خدمت به امت و ملت‌های مسلمان، محصولات علمی خود را وقف دیگران کرده‌اند، به‌طور خواسته یا ناخواسته چرخه قدرت کشورهای سلطه را تقویت و مهر تأیید بر استضعاف میهن خود زده‌اند.
آموزه‌های قرآنی و اسلامی بر عدالت، آزادگی، اعتدال، پرورش اخلاقی و معنوی، رشد علمی و توسعه تأکید دارد، اما آنچه در برخی از کشورهای اسلامی شاهد هستیم جهل و خودباختگی و خودتحقیری است که نتیجه عدم تبعیت از آموزه‌های پیامبرگرامی اسلام(ص) است. حال آنکه آموزه‌های اسلامی بر قدر و قوت در تمام صحنه‌های زندگی دنیوی تأکید دارد: أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّة...هرچه در توان دارید قوی باشید؛ در تمام عرصه‌های زندگی، چون ضعف فرهنگی و مالی و امنیتی و... موجب ذلت و دست دراز کردن به دیگران و ترس از ابرقدرت‌ها می‌شود، حال آنکه آموزه‌های قرآنی به‌دنبال کرامت و عزت انسان و جامعه اسلامی است؛ وَلِلَّهِ الْعِزَّةُ وَلِرَسُولِهِ وَلِلْمُؤْمِنِینَ، عزّت مخصوص خدا و رسول و اهل ایمان است، کرامت دنیا و آخرت هدف والای تعالیم پیامبران است.
علت اساسی عقب‌افتادگی برخی جوامع معاصر اسلامی، دوری از مفاهیم قرآنی و درک و یا تفسیر و برداشت‌های نادرست از این آموزه‌هاست، زیرا «الاسلام یعلوا ولایعلی علیه» ؛ اسلام علو و برتری پیدا می‌کند و چیزی بر اسلام پیروز نمی‌شود و (کلمة‌الله هی العلیا)، و کلمه و اراده خداوند براى نصرت پیامبر و امتش،برتر و پیروز است .با توجه به این آموزه‌هاى صریح قرآنى و حدیثى، هویداست که عقب‌ماندگی برخی جوامع اسلامی ناشی از عدم سرلوحه قراردادن سیره پیامبر(ص) برای زندگی سعات‌بخش است.
۳- وحدت امت
یکی از عناصر قدرت و پیشرفت امت اسلامی در صدر اسلام «وحدت» است. از مقوله‌هاى معروف علما این است که اسلام بر اساس دو رکن اساسى بقا و دوام پیدا کرده است، (کلمة التوحید و توحید الکلمة)، به پایه و رکن اول اشاره کردیم، که همان پذیرش توحید در همه صحنه زندگی و خدایی بودن است، که هدف همه انبیای الهی است و رکن دوم «توحید الکلمة» است، که همانا وحدت امت اسلامی است.
«وحدت کلمه» یعنی مسلمانان هرچند در اندیشه‌ها و برداشت‌ها باهم متفاوت‌اند اما باید در عمل موضع‌گیری واحدی داشته باشند و صفوف خود را متحد کنند و دل‌های خود را نسبت به مسائل کلان و اصول اساسی خود یکی کنند تا نهاد موردنظر خود را برپا کنند و به هدفی که همه هستی برای آن آفریده شده است، برسند. این رکن دوم، نه تنها برای استقرار بنای اسلام، بلکه سنگ‌بنای گسترش تعالیم آن و مهار ظلم و ظالمان است و اگر «وحدت کلمه» نبود، اسلام در اوایل ظهور خود طعمه بدخواهان می‌شد. ده‌ها آیه و حدیث در رابطه با «وحدت» و اهمیت آن در مکتب پیامبر اسلام(ص) وجود دارد اما ستمگران برای چپاول ثروت انسانی و مادی انسان‌ها و رسیدن به جاه‌طلبی‌های خود، تخم تفرقه را در میان انسان‌ها کاشته تا خود، با خیالی راحت به حاکمیت‌شان ادامه دهند.
بدون شک فطرت انسانی و عقل بشر بر ضرورت وحدت برای پیشبرد اهداف انسانی و اسلامی تأکید دارد. کافی است که آثار مخرب تفرقه میان مسلمانان را در صحنه معاصر ببینیم؛ ده‌ها هزار جان باخته، اگر نگوییم صدها هزار انسان مسلمان نتیجه جنگ‌های میان کشورهای اسلامی و یا بر اثر هجمه‌ها و ترورهای گروه‌های مسلحی است که ابتدا برای فریب مردم به نام دین و مذهب آغاز کردند، اما با شعار دفاع از مذاهب محمد، به جان دین محمد(ص) افتاده‌اند .اهل خبره خوب می‌دانند که در پس این همه هیاهو، دست‌های نابکار دولت‌های ستمگر و گروه‌های خودخواه و سازمان‌های صهیونیستی نهفته است.
اگر ملت‌های مسلمان بخواهند روی سعادت را ببینند باید از تمام توان خود بهره ببرند تا شعارهای تفرقه‌افکنانه، در میان مسلمانان منفور شود و یکی از اهداف انبیای الهی و خاتم ایشان را به منصه تحقق برسانند؛ «و همگی به رشته (دین) خدا چنگ زده و به راه‌های متفرق نروید و به یاد آرید این نعمت بزرگ خدا را که شما با هم دشمن بودید، خدا در دل‌های شما الفت و مهربانی انداخت و به لطف و نعمت خدا همه برادر دینی یکدیگر شدید و در پرتگاه آتش بودید، خدا شما را نجات داد. بدین‌گونه خدا آیاتش را برای راهنمایی شما بیان می‌کند، باشد که هدایت شوید.» (سوره آل عمران، آیه 3)