سیاست تحریمی جمهوری آذربایجان در گذرگاه لاچین غذا، دارو و کالاهای بهداشتی را با کمبود مواجه کرده است
حال قره‌باغ خوب نیست
زهره صفاری
خبرنگار
حدود 9 ماه پس از آنکه جمهوری آذربایجان گذرگاه لاچین، تنها شاهراه حیاتی بومیان قره‌باغ را مسدود کرد، نه‌تنها ذخایر مواد‌غذایی و دارو که کالاهای بهداشتی و سوخت نیز در این منطقه رو به کاهش جدی گذاشته است.
به گزارش سایت شبکه خبری بی‌بی‌سی، این گذرگاه که به خاطر اهمیت آن برای 120 هزار شهروند ارمنی‌زبان این منطقه به «جاده‌زندگی» شهرت دارد، نه‌تنها انتقال مواد اولیه ضروری زندگی را به قره‌باغ غیرممکن کرده که ساکنان این بخش حتی امکان تعامل با اقوام و خانواده خود در آن سوی گذرگاه را نیز ندارند.
آن‌طور که ساکنان منطقه می‌گویند، حتی نان نیز جیره‌بندی شده و برای گرفتن این جیره اندک باید از 4 صبح در صف‌های طولانی ساعت‌ها منتظر بمانند. گرچه هیچ رسانه مستقل و فعالی اجازه کار در قره باغ را ندارد، اما تصاویر و ویدیوهای منتشر شده در فضای مجازی، عمق این فاجعه را به‌خوبی نشان می‌دهد. از سوی دیگر، مردم منطقه از سرنوشت محتومی که ممکن است سیاست‌های تحریمی جمهوری آذربایجان برای‌شان رقم بزند به هراس افتاده‌اند و از جامعه بین‌المللی درخواست کمک دارند. برای ارمنی‌های قره‌باغ، این منطقه خودمختار زادگاه‌شان به شمار می‌رود، اما در تقسیم‌بندی‌های بین‌المللی این بخش در درون قلمرو سرزمینی جمهوری آذربایجان قرار گرفته است. دولتمردان باکو با تکیه بر‌همین امر و همچنین این بهانه که دولت ارمنستان از طریق لاچین، نیروها و تسلیحات نظامی وارد قره‌باغ کرده، دستور توقف ترددها در آن را داده‌اند.
براساس گزارش مقامات محلی قره‌باغ، بحران غذا و بهداشت در این بخش تا حدی جدی شده که بررسی نشان می‌دهد در ماه‌های اخیر از هر سه مورد مرگ، یک مورد آن به طور حتم به علت سوءتغذیه بوده است. این در شرایطی است که کامیون‌های حامل کمک‌های بشردوستانه با حدود 400تن اقلام ضروری مانند غذا، دارو، غذای کودک و... در پشت ورودی گذرگاه مانده و جمهوری آذربایجان مجوز ورودشان به قره‌باغ را نمی‌دهد. در واقع ساکنان قره‌باغ قربانیان سال‌ها اختلاف باکو و ایروان هستند که دهه‌ها جنگ را رقم زده و بیش از ده‌ها هزار نفر را به کشتن داده است. آخرین تقابل دو کشور به جنگ 6 هفته‌ای سال 2020 برمی‌گردد که جمهوری آذربایجان توانست همه اراضی اطراف قره‌باغ را از ارمنستان بگیرد.
به رغم این سیاست سخت باکو علیه ساکنان ارمنی‌زبان قره‌باغ، حکمت حاجی‌یف، مشاور رئیس‌جمهور آذربایجان معتقد است: «ما برای همه ساکنان ارمنی‌زبان قره‌باغ، زبان، فرهنگ و مذهب مشترکی مانند هموطنان آذربایجانی‌مان اهمیت قائل هستیم.» با این حال آرون ماروکان، سفیر ارمنستان گفت: «باکو در شرایطی که تنها مسیر دسترسی ارمنستان به قره‌باغ (لاچین) را مسدود کرده است، وعده‌های دروغین می‌دهد. آنها سعی دارند تمرکز بین‌المللی را از بحران قره‌باغ بردارند تا تلاش کمتری برای حل این بحران شود.»
تلاش‌های شکست‌خورده بین‌المللی
در این بین، روسیه یکی از کشورهایی بود که برای حل بحران قره‌باغ پیشقدم شد و توافق آتش‌بس میان دو طرف برای تضمین امنیت در گذرگاه لاچین برقرار کرد؛ توافقی که تردد ساکنان و ورود و خروج کالاها را مجاز می‌کرد. اما با آغاز جنگ اوکراین و کاهش تمرکز روسیه از این منطقه، جمهوری آذربایجان با نقض توافقات اقدام به مسدود کردن این شاهراه حیاتی کرد.
در ماه آوریل، جمهوری آذربایجان با استناد بر مسائلی مانند حق سرزمینی و سلطه بر مناطق تحت حاکمیت خود، در ورودی گذرگاه ایست بازرسی گذاشت و از آن پس تنها کمیته بین‌المللی صلیب سرخ اجازه دسترسی به این منطقه را داشت. در ماه جاری، امریکا نیز در نشست شورای امنیت سازمان ملل از جمهوری آذربایجان خواست برای پیشگیری از وخیم‌تر شدن اوضاع منطقه، اقدام به بازگشایی این گذرگاه کند.
این در شرایطی است که دادگاه بین‌المللی در حکمی جمهوری آذربایجان را ملزم به توقف محدودیت‌های خود برای تردد انسان‌ها، خودروها و کالاها در این گذرگاه کرده است. اما آن‌طور که شواهد نشان می‌دهد، تاکنون هیچ یک از این فشارها جواب نداده است و معترضان در ایروان برای نشان دادن عمق فاجعه قره‌باغ با غذا و کیسه‌های آرد، ورودی دفتر سازمان ملل را بستند و خواستار اقدام فوری این نهاد برای بازگشایی لاچین و پایان دادن به بحران انسانی ایجاد شده در آن شدند.