تئاتر عروسکی را بدون حمایت نگذارید
شهرام کرمی
نویسنده ، کارگردان و مدرس دانشگاه
نوزدهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر عروسکی تهران- مبارک این هفته برگزار خواهد شد. این رویداد هنری و باسابقه که یک جشنواره تخصصی و مختص خانواده هنرمندان عروسکی است در بخش و مکان‌های مختلف برگزار می‌شود. بعد از ایام سخت کرونا در یک دوره خاص تجربه جشنواره آنلاین برای دوره هجدهم جشنواره اتفاق افتاد و اینک بزرگ‌ترین رویداد عروسکی کشور با حضور هنرمندان این رشته برگزار می‌شود.
تئاتر و هنر عروسکی سابقه طولانی، به قدمت تاریخ و تمدن بشری دارد. حتی پیش‌تر از شکل‌گیری تئاتر در جهان، پیکره و ماسک و عروسک وجود داشته و بعدها جان‌بخشی به سازه‌های دست بشر اولین نمایش‌ها را شکل داد. بشر نخستین در ساخت جهان رؤیا و خیال به اشیا و ابزار در اختیار خود شکل و هویت داد تا در جان‌بخشی تجسم شده، عروسک نمایشی متولد شد. وقتی عروسک با حرکت عجین شد هویت نمایش عروسکی شکل پیدا کرد. در کشور ما سابقه نمایش عروسکی به پیش از اسلام برمی‌گردد و نمایش «خیمه‌شب‌بازی» یکی از گونه‌های خاص نمایش ایرانی است که قدمت زیادی دارد. همین پیشینه و سابقه تاریخی باعث شده جشنواره تئاتر عروسکی ایران با نام «مبارک» که یکی از شخصیت‌های اصلی نمایش خیمه‌شب‌بازی است شناخته می‌شود. تئاتر عروسکی ایران استادان و فارغ‌التحصیلان و علاقه‌مندان زیادی دارد. پیشکسوتان و هنرمندان شایسته زیادی که بخش عمده فعالیت آنها در تئاتر و سینما و تلویزیون و بخصوص خلق شخصیت‌های عروسکی متمرکز شده و این گروه از هنرمندان برای نسل‌های زیادی شناخته شده هستند.
جهان صحنه و تئاتر ایران چند دهه است که با کار خلاقه و حرفه‌ای هنرمندان رشته عروسکی رونق داشته و تئاتر عروسکی بخش اصلی فعالیت حوزه تئاتر و بخصوص نمایش‌های مردمی را شامل می‌شود. با این بضاعت و بخصوص فارغ‌التحصیلان و دانش‌آموختگان تئاتر عروسکی می‌توان اذعان داشت سرمایه شایسته و بسیار خوبی در این حوزه وجود دارد که می‌توان از آن برای رشد و توسعه تئاتر بخصوص تئاتر مردمی بهره برد. تئاتر عروسکی تبحر و تکنیک و تجربه کافی می‌خواهد و طراحی و ساخت و تولید ابزار و عروسک کاری زمان‌بر و پرهزینه است. با آنکه موضوع ضرورت حمایت از هنر تئاتر بخصوص تأمین اعتبار در همه اشکال و روش‌ها یک موضوع و رویه متداول در بیشتر کشورها است اما سرمایه و هزینه در تئاتر عروسکی برای شکل‌گیری و تداوم و اجرای آن یک ضرورت جدی تلقی می‌شود. جدا از نمایش‌های بومی و سنتی که معمولاً از عروسک و اشیا و ابزار ثابت بهره می‌برند اجرای نمایش با این ژانر و برای گروه‌های مختلف مخاطب کودک و نوجوان و یا بزرگسال نیاز به حمایت مستمر دارد. بخش عمده هنرمندان و گروه‌های نمایش عروسکی همواره با این مشکل مواجه بوده و نیاز است برای تولیدات بیشتر و بهره از این سرمایه هنری به این موضوع توجه کرد. این موضوع یعنی فقدان اعتبار و بودجه تئاتر به‌عنوان یک موضوع مهم در همه ادوار گذشته تا به امروز بارها گفته شده و ضرورت آن امری واضح و مبرهن است. با ظرفیت و توان گروه هنرمندان عروسکی این امکان وجود دارد که دایره این نوع تئاتر بسیار گسترش یابد. با این ظرفیت و پتانسیل جشنواره دوسالانه تئاتر عروسکی و تولیدات آن و آنچه اتفاق می‌افتد می‌تواند بسیار وسعت یابد.
اختصاص سالن ویژه تئاتر عروسکی بخصوص نمایش آثار بزرگسال و ایجاد یک چند کانون و پایگاه استانی در سایر شهرها امکان و ظرفیت خوبی است که می‌تواند چون تئاتر خیابانی و تئاتر کودک و نوجوان دایره مخاطبان این گونه خیال‌انگیز را دراستان‌ها و شهرهای ایران وسعت دهد. نوزدهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر عروسکی تهران- مبارک فرصت دوباره‌ای برای مخاطبان و هنرمندان است تا عروسک‌های خیال‌انگیز و رؤیایی اهمیت تئاتر را بیشتر عیان کند.