آموزش علمی «هنر تئاتر»
شهرام کرمی
نویسنده ، کارگردان و مدرس دانشگاه
هنر یک موضوع پرهیجان و شوق‌انگیز برای عموم مردم است. انسان با قدرت شعور و بینش خود تنها موجود زمین است که موهبت تجربه هنر را دارد. هنر یک امر خلاقه و نبوغ‌انگیز برای ارتباط، درک زیبایی و بروز احساس و عواطف بوده و برای بیشتر مردم جذاب و شوق‌انگیز است. به قول جورجیانا کیبل، نویسنده کتاب «قصه‌گویی ذاتی» همیشه خواسته‌ها و هیجاناتی وجود دارند که ما را بیدار و آماده نگه می‌دارند. هنر بخصوص تئاتر یک موضوع جذاب برای عموم بوده است و به شکل خاص هنر بازیگری طرفداران زیادی دارد. بازیگری یعنی بازآفرینی و تجسم خلاقه در یک شرایط فرضی که در دایره خیال و رؤیا میل و علاقه همیشگی بشر در خلق دنیای ذهنی و واقعی را عینیت می‌بخشد.
هنر تئاتر یک علم است و اصول، شیوه، سبک و فن خود را دارد. برای یادگیری هنر تئاتر باید از شیوه‌های متنوع آموزش، یادگیری و دانش این رشته به شکل ذهنی و عملی بهره برد. در این رشته اساتید، آموزش‌دهندگان و مربیان آن باید از قدرت خلاقه و توان آموزشی کافی برخوردار باشند. با شروع فصل تابستان بخصوص اوقات‌فراغت کودکان و نوجوانان، آموزش هنری یک موضوع مهم، پایه‌ای و پراهمیت برای این گروه و علاقه‌مندان این رشته به حساب می‌آید. هنر تئاتر و رشته‌های مرتبط به آن موضوع جذاب و شوق‌انگیزی برای بیشتر مردم بویژه جوانان است و دوره‌های آموزشی به شکل گسترده در همه مراکز مهم تربیتی، آموزشی و فرهنگی و هنری اجرا می‌شود. آموزش هنر تئاتر به شکل پایه‌ای راهی برای توجه به علاقه و شوق هنرجویان است که در چند وجه یعنی تربیت هنرآموزان، اهمیت‌بخشی به هنر تئاتر و ارتقای دانش عمومی و هنری به جامعه فرهنگی ما کمک می‌کند.
آموزش تئاتر (Theaterpädagogik) یک رشته مستقل است که در قرن بیستم شکل گرفت و در آن تئاتر و آموزش در هم ترکیب شد. شیوه عملی و تئوری در تئاتر آموزشی بخصوص برای مخاطبان کودک و نوجوان، متکی بر روش کار مربی است که به تبحر و شناخت کافی نیاز دارد. یادگیری و آموزش علم تئاتر و تحصیل در دانشگاه و مراکز علمی، متفاوت از آموزش عمومی این رشته بوده است و برای این بخش قواعد و چهارچوب آموزشی خاص وجود دارد.
این مقدمه برای رسیدن به این موضوع بود که آموزش تئاتر که در جامعه با اقبال زیادی همراه بوده است و بسیاری از جوانان و حتی بزرگسالان با شوق و انگیزه در این رشته و دوره‌های آموزشی حضور می‌یابند، شرایط، چهارچوب و قواعد خاص خود را دارد. آموزش‌دهنده یا مربی لازم است تخصص، تبحر و دانش کافی داشته باشد. آموزش غلط فقط منجر به بدبینی هنرجو نمی‌شود، بلکه ذهنیت و برداشت خام و سطحی از این رشته پررمز و راز برای او ایجاد می‌کند. جذابیت موضوع هنر و تئاتر با حضور علاقه‌مندان و مواجهه آنها با یک سیستم آموزشی مناسب، منجر به تربیت یک نسل شده که حتی اگر در این رشته فعال نشوند هم سرمایه‌ای فرهنگی به حساب می‌آیند.
لازم است موضوع آموزش هنر و تئاتر در شکل عمومی جدی گرفته شود. از میان مراکز مختلف آموزشی آنها که با اصول و سیستم هنرمندان صاحب فن بخصوص اساتید یا مربیان مجرب فعالیت می‌کنند، نتیجه مؤثر آنها بسیار آشکار است. آموزشگاه‌ها و مراکز آموزشی معتبر، محل رجوع مناسبی برای علاقه‌مندان تئاتر است و چنانچه شبیه مدارس غیردولتی سطح‌بندی یا امتیاز و درجه‌ای برای این مراکز در کنار قواعد و ضوابط مهم فعالیت آنها مدنظر قرار گیرد، نتیجه درخشانی از کار آموزشی حاصل خواهد شد. آموزش هنر تئاتر به شیوه غلط آثار زیانباری ایجاد می‌کند ولی آموزش صحیح با بهره از اهالی فن و دانش اساتید و مدرسان شناخته شده می‌تواند نسل یا گروهی از مردم را از دانش تئاتر بهره‌مند سازد.