آزاده جهان‌احمدی
منتقد ادبی

از چمران روایت‌‌های بسیاری در سال‌های پس از شهادتش شنیده شده است؛ روایت‌هایی که در مواردی تبدیل به کتاب‌، داستان، خاطره، نمایشنامه و فیلم شده است.
انتشارات روایت فتح در قالب سه مجموعه «نیمه پنهان ماه»، «یادگاران» و «از چشم‌ها» که به شهدا و خاطراتشان اختصاص دارد، به شهید چمران پرداخته است.
در نخستین جلد از مجموعه «نیمه پنهان ماه» حبیبه جعفریان به بیان خاطرات غاده جابر همسر شهید چمران از زندگی مشترکش با شهید چمران پرداخته، کتابی که سال 78 منتشر و تاکنون به چاپ‌های متعدد رسیده است.
ششمین جلد از مجموعه «از چشم‌ها» با عنوان «مرگ از من فرار می‌کند» به قلم فرهاد خضری به شرح زندگی شهید چمران از نگاه افرادی که او را دیده یا مدتی با او زیسته‌اند، پرداخته است.
نخستین جلد از مجموعه «یادگاران» نیز 100 خاطره کوتاه از شهید چمران را به قلم رهی رسولی‌فر در خود جای داده است. این کتاب نیز از پرمخاطب‌ترین کتاب‌ها درباره شهید چمران است.
«پرستوی دهلاویه» دیگر عنوان کتاب پرمخاطب درباره شهید چمران است. این کتاب زندگینامه مفصلی از شهید چمران به قلم مجید نجف‌پور است که مرکز اسناد انقلاب اسلامی آن را منتشر کرده است.
«دلم برایش تنگ شده» نوشته محمد‌علی جعفری دیگر کتاب منتشر شده درباره شهید چمران در سال‌های اخیر است که با استقبال مخاطبان روبه‌رو شده است، در این کتاب، بخش‌هایی از زندگی شهید «مصطفی چمران» در قالب داستان با هدف شناساندن بیش‌تر و بهتر شخصیت شهید چمران و آموزش میهن‌پرستی، آزادگی، تلاش و مجاهدت به نوجوانان و جوانان تدوین شده است.
یکی دیگر از کتاب‌های پرمخاطب سال‌های اخیر که با موضوع شهید چمران منتشر شده است، نمایشنامه «مرد رؤیاها» نوشته سید‌مهدی شجاعی است، که توسط انتشارات نیستان منتشر شده است.
«مرد رؤیاها» داستانی است از زندگی شهید چمران در امریکا و لبنان و مصر که تا پیش از این کمتر درباره آن صحبتی به میان آمده است. شجاعی در «مرد رؤیاها» سعی کرده به دور از احساسات، پیش از هر چیز به خلق یک ساختار واقعی و رئال از شخصیت چمران دست پیدا کند. فردی که در عین عمل‌گرایی و فعالیت بر اساس اصول و شیوه‌های مبارزه سیاسی و نظامی چریکی، عاشق‌پیشه نیز هست و روابط عاطفی زندگی را نیز فراموش نمی‌کند. «مرد رؤیاها» با روایت پرکشش و کمتر شنیده شده از آشنایی شهید چمران با همسرش در امریکا آغاز می‌شود و روایت جذاب و در عین حال عفیف از ابراز علاقه همسر چمران به وی را به تصویر می‌کشد. داستان اما در ادامه به ماجرای اعتراض شهید چمران و برخی از همفکرانش در امریکا به جنایات ساواک و زندان‌های رژیم پهلوی در سازمان ملل بازمی‌گردد.
بخش دوم داستان نیز به ماجرای حضور چمران در مصر در دوران زمامداری جمال عبدالناصر و حضور در دفتر وی و دریافت کمک‌های نظامی از او برای آموزش نیروهای چریکی و نیز آشنایی با امام موسی صدر و مهیا شدن حضور چمران در لبنان اختصاص دارد.