مهسا قوی قلب
خبرنگار

5 تیرماه، روز جهانی مبارزه با مواد مخدر در راه است در حالی‌که هر روز نام جدیدی از ماده مخدر از گوشه و کنار به گوش می‌رسد و در باور بسیاری از جوانان از طریق فضای مجازی این باور شکل گرفته است که برخی از این مواد مخدر که حالا اسم‌های عجیب و غریبی هم دارند، اعتیاد آور نیستند. حالا سال‌هاست که دنیا اعتیاد به مواد مخدر را یکی از مهم‌ترین مشکلات اجتماعی، اقتصادی و بهداشتی اعلام کرده که عوارض آن تهدیدی جدی برای جامعه بشری است و عوارض بسیار متنوع اجتماعی و اقتصادی دارد. ایران به عنوان کشوری که ید طولایی در مبارزه با قاچاق مواد مخدر و درمان معتادان دارد، هر روز برنامه ویژه‌ای برای کاهش این آسیب، درمان‌های جدیدتر و جمع‌آوری معتادان متجاهر دارد و چندی پیش بود که معاون پیشگیری و درمان اعتیاد مرکز توسعه پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور از نهایی شدن «پیش‌نویس لایحه پیشگیری و مبارزه با مواد مخدر» در هیأت دولت خبر داد و گفت: «لایحه پیشگیری و مبارزه با مواد مخدر لایحه کاملی است که در صورت تصویب، جایگزین قانون مبارزه با مواد مخدر خواهد شد.»

نگران «زامبی»‌ها باشیم؟
این روزها ارگان‌های زیادی از بهزیستی تا شهرداری و ستاد مبارزه با مواد مخدر درباره این پدیده خانمان‌سوز گزارش‌هایی می‌دهند اما شاید آمار دقیق معتادان کشور مشخص نباشد.
البته در ایران طبق نتایج آخرین پیمایش ملی خانوار در مورد مصرف مواد که در سال ۱۳۹۵ منتشر شد، ۵۳.۲ درصد مصرف کنندگان مواد در طول عمرشان تریاک، ۶.۵ درصد حشیش و ۷.۱ درصد هروئین مصرف کرده‌اند. همچنین ۳۴.۹ درصد از افرادی که تجربه مصرف گل را داشته‌اند، ماده دیگری نیز تزریق کرده‌اند.
این در حالی است که به گفته قائم‌مقام دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر ۱۱۲۷ ماده روانگردان در دنیا وجود دارد، بیش از ۲۸۴ میلیون نفر از جمعیت ۱۵ تا ۶۴ ساله حداقل یک‌بار مصرف را تجربه کرده‌اند و برخی بیشتر در حد اعتیاد دچار این بلای خانمان‌سوز شده‌اند. سالانه ۵۰۰ هزار نفر به دلیل مصرف بیش از حد مواد یا دوز بالا یا ناخالصی‌های مواد مخدر فوت می‌کنند. قاچاق مواد مخدر به عنوان جرم سازمان‌یافته در حدود ۲۰۰ کشور جهان با سود ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیارد دلار پول کثیف و آغشته به خون در جریان است. «حشیش»، «تریاک»، «آمفتامین» و «کوکائین» به ترتیب مخدرهای پر مصرف جهان است. شاهد افزایش بیش از ۲۶ درصد در حوزه مصرف‌کنندگان مواد مخدر در گروه سنی ۱۵ تا ۶۴ ساله هستیم و ماده مخدر جدیدی به اسم «زامبی» که به تازگی در امریکا گزارش شده گرچه تا به حال در ایران توسط پلیس گزارش نشده اما می‌تواند یک نگرانی جدی باشد.

تمام ظرفیت کشور در خدمت مبارزه با قاچاق مواد مخدر
 اینها همه در حالی است که ایران پرچمدار مبارزه با این پدیده شوم و با توجه به بیانات مقام معظم رهبری و توصیه‌های ایشان در بخش‌های مختلف، تمام ظرفیت خود را با استفاده از دستگاه‌ها و نیروهای نظامی و انتظامی به کار گرفته و در مقابل این موضوع مبارزه همه‌جانبه‌ای را اختیار کرده است، به طوری‌که ضربه به بنیان‌های مالی قاچاقچیان در حدود بیش از ۷۰ هزار میلیارد تومان، کشف ۵۴۲۸ تن انواع مواد مخدر و روانگردان و ۱۷ هزار و ۶۳۰ فقره درگیری با قاچاقچیان مواد مخدر و تقدیم ۶۷ شهید سرافراز در مبارزه با قاچاقچیان مواد مخدر در حوزه مقابله (در برنامه ششم توسعه) تنها نمود کوچکی از این فعالیت است.
علیرضا کاظمی، قائم مقام دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر در نشستی خبری ضمن گرامیداشت سالروز جهانی مبارزه با مواد مخدر نیز روز گذشته به یکی از مهم‌ترین بحث‌های این روزها درباره مصرف مواد مخدر و آن هم افزایش اینترنتی تجارت مواد مخدر، استفاده از فضای مجازی برای توزیع و قاچاق مواد مخدر و ترویج اسامی فریبنده برای جذب مشتریان اشاره کرد و گفت: «باید استراتژی جدیدی اتخاذ کنیم. الگوها در سطح جهان در حال تغییر است و این افزایش تولید مواد صناعی و شیمیایی را شاهد هستیم. قاچاقچیان استراتژی‌های جدیدی را در پیش گرفته‌اند. جوان‌گزینی مصرف مواد که ناشی از ترویج باورها و نگرش‌های غلط است، در حال اتفاق افتادن است. از جمعیت مصرف‌کننده، ۲۰۹ میلیون نفر با مصرف خانواده کانابیس‌ها و حشیش رتبه اول را در سطح دنیا دارند. 34 میلیون نفر مصرف‌کننده مواد افیونی و تریاک و 21 میلیون نفر مصرف‌کننده کوکائین هستند.»

اولویت با جمع‌آوری معتادان متجاهر و پیشگیری است
کاظمی در ادامه با بیان اینکه سطح زیرکشت خشخاش ۳۲ درصد در سال ۲۰۲۲، نسبت به ۲۰۲۱ افزایش پیدا کرده است، گفت: «ایران در لبه برخورد و مواجهه با این افزایش سطح زیرکشت و کانون اصلی صدور مواد مخدر در مسیرهای مختلف زمینی و دریایی قرار دارد. تولید مواد مخدر در افغانستان طی دو دهه گذشته ۵۰ برابر شده و از ۲۰۰ تن به حدود ۱۰ هزار تن رسیده است. بیش از ۸۰ درصد تریاک جهان در افغانستان تولید می‌شود و تولید و مصرف مواد محرک شیشه و روانگردان‌ها در دو دهه اخیر در افغانستان بشدت افزایش پیدا کرده است.»
او با بیان اینکه دو اولویت مهم داشتیم که یک اولویت کوتاه‌مدت جمع‌آوری معتادان متجاهر بود و اولویت مهم درازمدت در حوزه پیشگیری و توسعه فعالیت‌های پیشگیرانه بود، به ساماندهی معتادان متجاهر در سطح کشور اشاره کرد و گفت: «ظرفیت نگهداری معتادان در مراکز از ۴ هزار نفر به بیش از ۲۵ هزار نفر افزایش یافته و این ظرفیت برای ساماندهی معتادان متجاهر در سطح شهر تهران مهیاست. در سطح کشور نیز با ۱۲۴ درصد رشد در حوزه ساماندهی معتادان متجاهر مواجه شدیم به گونه‌ای که در بسیاری از استان‌های مهم مراکز جمع‌آوری و ساماندهی معتادان متجاهر را داریم. مهم‌ترین کاری که در سال ۱۴۰۱ شروع شد، بحث افزایش ۴۸ درصدی مراکز ماده ۱۶ بود که این ظرفیت در سطح کشور به ۱۲۴ درصد افزایش یافت.»