آزاده جهان احمدی
منتقد ادبی

احمدبن‌موسی بن جعفر ملقب به شاهچراغ و مشهور به سیدالسادات الاعاظم، از فرزندان امام‌ کاظم(ع) است. ایشان از امامزادگان مشهور در ایران است که در زمان خلافت مأمون به ایران سفر کرد و با شنیدن خبر شهادت امام رضا(ع)، در شیراز ماند و در همان‌جا به شهادت رسید. مقبره وی در شیراز، مدت‌ها مخفی بود.
تاریخ ولادت وی مشخص نیست. پدرشان امام موسی‌بن‌جعفر(ع) و مادرشان به‌ ام‌احمد شهرت داشت.
نقل شده که احمدبن‌موسی(ع) کریم بود و امام کاظم(ع) او را بسیار دوست می‌داشت.
شیخ مفید نیز از احمد با بزرگی و عظمت یاد کرده و می‌گوید: احمدبن‌موسی(ع) فردی کریم‌النفس، جلیل‌القدر و پرهیزکار بود که پدرش او را دوست داشت و بر دیگر فرزندان مقدم می‌کرد. امام کاظم(ع) مزرعه خویش را که به «‌یسیره» معروف بود، به او بخشید و احمد‌بن‌موسی ‌بن جعفر(ع) هم هزار بنده را با آن آزاد کرد.
شیخ مفید همچنین روایتی از اسماعیل‌بن‌موسی ‌بن جعفر(ع) نقل می‌کند: در سفری بیست نفر از خادمان پدرم با احمد بودند و او را احترام می‌کردند. هرگاه احمد برمی‌خاست و می‌نشست، آنان هم به احترامش بلند شده و می‌نشستند؛ پدرم همواره به احمد عنایت داشت و از وی غافل نمی‌گردید و چشم از او بر نمی‌داشت.
کشی، احمدبن‌موسی را یکی از فضلای عصر خود نام برده و او را در زمره محدثانی می‌شمارد که احادیث زیادی از پدر و اجداد بزرگوارش نقل کرده است و می‌نویسد: احمدبن‌موسی به دست مبارک خود قرآن کریم را نوشته است.
هر چند پس از شهادت امام هفتم، عده‌ای به گمان امامت احمدبن‌موسی(ع) جلوی منزل ام‌احمد اجتماع کردند، اما احمدبن موسی با صراحت اعلام کرد:
آنچنان که شما در بیعت من هستید، من در بیعت برادرم علی‌بن‌موسی‌الرضا هستم و او ولی خدا، پیشوا و جانشین پس از پدرم است.
سپس همگان با علی‌بن‌موسی(ع) بیعت کردند و امام رضا(ع) در حق برادرش دعا کرد.
احمدبن‌موسی(ع) همراه با کاروانی عظیم که جمعیت آن تا پانزده هزار گزارش شده است، به ایران مهاجرت کرد. دو دلیل برای این هجرت ذکر شده است: خون‌خواهی برادرش علی‌بن‌موسی الرضا(ع) که به دست مأمون به شهادت رسید و برای دیدار برادر در مرو که در میانه راه از شهادت برادر آگاهی یافت.
قُتلُغ خان، حاکم شیراز و عامل مأمون در خان زینان در هشت فرسخی شیراز با احمدبن‌موسی(ع) و کاروان همراه وی ملاقات کرد و خبر شهادت امام رضا(ع) را به آنان رسانید. این خبر باعث تضعیف روحیه و پراکندگی آنان گردید. احمد به همراه نزدیکان خود راهی شیراز شد و در آنجا در جریان جنگ به شهادت رسید.
برخی منابع مانند ریاض‌الانساب ملک الکتاب شیرازی و بحر‌الانساب تیموری، از کشف مزار احمدبن‌موسی در قرن چهارم و در زمان عضدالدوله دیلمی (۳۷۲ – ۳۳۸) خبر داده‌اند. برخی از منابع مدعی شده‌اند که قبر احمدبن‌موسی تا سیصد سال مخفی بود تا آنکه در زمان عضدالدوله دیلمی یافت شد.
در سال ۱۳۸۶(ش) با تصمیم شورای فرهنگ عمومی استان فارس، ۶ ذی‌القعده در دهه کرامت یعنی حدفاصل تولد حضرت معصومه(س) و امام رضا(ع) به‌عنوان روز بزرگداشت حضرت احمدبن‌موسی شاهچراغ تعیین شد.