علی‌الله سلیمی
نویسنده و منتقد ادبیات

یک بحث قدیمی و کلیشه‌ای درباره نمایشگاه کتاب تهران که همواره ماهیت آن را نقد می‌کرد و این رویداد بزرگ فرهنگی را، به مثابه فروشگاه بزرگ کتاب معرفی می‌کرد، امسال تا حدودی پررنگ شده است البته، نه در بخش فیزیکی آن، بلکه به واسطه پیوستن کتابفروشان به ناشران در بخش مجازی این دوره از نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران که قرار است کتابفروشان هم مانند ناشران، کتاب‌های خود را در معرض فروش مجازی قرار دهند و خریداران کتاب از میان مجموع کتاب‌های‌ عرضه شده در بخش مجازی نمایشگاه که در آن، هم ناشران حضور دارند و هم کتابفروشان، کتاب‌های مورد نظر خود را انتخاب و خریداری کنند. در نگاه اول، به نظر می‌رسد ایراد چندانی به این رویکرد تازه از سوی مسئولان این دوره از نمایشگاه کتاب تهران وارد نباشد، چون علاوه بر ناشران که طبعاً باید کتاب‌های منتشره از سوی نشر خود را در معرض نمایش و فروش قرار دهند، کتابفروشان متعددی هم که در بخش مجازی نمایشگاه این دوره کتاب ثبت‌نام کرده و پذیرفته شده‌اند، ممکن است کتاب‌های همان ناشر و ناشران دیگر را برای فروش در بخش مجازی ارائه دهند و میزان فروش کتاب‌ها بالا برود. اما برخی از ناشران به این رویکرد تازه مسئولان نمایشگاه کتاب انتقاداتی هم دارند. از جمله اینکه، انحصار فروش کتاب‌ها از دست ناشران همان کتاب‌ها خارج شده و عملاً ممکن است افراد زیادی برای تهیه یک کتاب خاص به غرفه فیزیکی ناشر آن کتاب در محل نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران یا بخش درگاه اختصاصی ناشر در بخش مجازی این دوره از نمایشگاه مراجعه نکند و کتاب مورد نظر خود را از طریق هر یک از کتابفروشان شرکت‌کننده در بخش مجازی این دوره از نمایشگاه تهیه کنند. این در حالی است که اغلب ناشران شرکت‌کننده در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران بیشتر با هدف فروش کتاب‌های خود در این رویداد بزرگ فرهنگی شرکت می‌کنند و اگر به هر شکلی، میزان فروش آنها در ایام برگزاری نمایشگاه کتاب تهران پایین بیاید، به همان میزان از میل و رغبت فعالان صنعت نشر برای حضور فیزیکی در نمایشگاه کتاب تهران کاسته می‌شود و برخی از ناشران تمایل پیدا می‌کنند در همان بخش مجازی نمایشگاه کتاب تهران شرکت کنند که طبعاً هزینه‌های اجرایی کمتری نسبت به حضور فیزیکی آنها در محل نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران دارد. اگر این رویکرد مسئولان نمایشگاه کتاب تهران، در کنار استقبال کتابفروشان از بخش مجازی این نمایشگاه ادامه یابد و بی‌رغبتی ناشران برای حضور در بخش فیزیکی نمایشگاه را به دنبال داشته باشد و آنها هم ترجیح دهند که مانند کتابفروشان در بخش مجازی نمایشگاه کتاب تهران شرکت کنند، تداوم این وضعیت، دوره‌های بعدی نمایشگاه کتاب تهران را با چالش‌های جدی مواجه خواهد کرد.