الهام عابدینی
پژوهشگر روابط بین‌الملل

خبری خواندم که به مناسبت عید سعید فطر، رئیس جمهور تاجیکستان با درخواست سفیر ایران در این کشور موافقت کرده و تنها زندانی ایرانی بازداشتی در تاجیکستان عفو و به ایران بازگردانده شده است. این خبر را در صفحه آقای صابری یعنی شخص سفیر در یکی از شبکه‌های اجتماعی خواندم و موضوعی که می‌خواهم درباره آن بنویسم همین است. اینکه اخبار مربوط به کشورهای همسایه در رسانه‌های ما چقدر بازتاب ضعیفی دارد. حتی همین خبر مربوط به تاجیکستان هم در اغلب رسانه‌های ما، بازنشر همین مطلب جناب سفیر بود و اطلاعات بیشتری نداشت. با وجود همه انتقاداتی که نسبت به غرب انجام می‌شود، باز هم عمده اخبار رسانه‌ها درباره غرب است.
 البته لزوماً همه اخبار مثبت نیست اما همین که تا این حد به کشورهای غربی پرداخته می‌شود و همزمان تا این حد از کشورهای همسایه و بعضاً همزبان خودمان غافل هستیم، قابل توجه است.
دوست تاجیکستانی‌ام می‌گفت در تاجیکستان ما بسیاری از خواننده‌های شما ایرانی‌ها را می‌شناسیم و بسیار پیش می‌آید که در تاکسی موسیقی ایرانی بشنوید. دوست افغانستانی‌ام می‌گفت ما سریال‌های ایرانی را دنبال می‌کنیم و بسیاری از بازیگران ایرانی از محبوب‌ترین بازیگران در افغانستان هستند. دو سال قبل در ایران همایشی درباره مناسبات ایران و افغانستان برگزار شد و یکی از پژوهشگران افغانستانی پژوهشی ارائه کرد که نشان می‌داد سبک زندگی زنان افغانستانی تا چه حد تحت تأثیر به اصطلاح «بلاگرها» و «اینفلوئنسرها»ی ایرانی فعال در اینستاگرام است.
سنت‌های مشترکی چون جشن عید نوروز و چهارشنبه سوری هم که در بسیاری از کشورهای همسایه همزمان با ما برگزار می‌شود. اما همه این اشتراکات فرهنگی و حتی زبانی گویا تأثیری بر افزایش شناخت ما از آنها نداشته است. شاید الان در خیابان از هر کسی درباره پاریس یا لندن بپرسید بیشتر از «دوشنبه» یا «سمرقند» اطلاعات داشته باشد. نه اینکه لزوماً به آن کشورها هم سفری کرده باشد اما از اماکن تفریحی و اخبار روز آن اطلاعاتی دارد و ممکن است حتی نام چند مقام بلندپایه آن را هم بداند.
البته که نمی‌خواهم همه ماجرا را هم به گردن رسانه‌های ایران و این نوع ذائقه‌سازی بیندازم و حتماً قدرت نرم خود این کشورها هم بسیار مهم و اثرگذاراست اما دست‌کم می‌توانیم از رسانه‌های داخلی انتظار داشته باشیم گامی مؤثر در جهت معرفی فرهنگ و سیاست این کشورها برای مخاطب ایرانی بردارند.