از پشت غریب بیایید بیرون
نادر سهرابی
منتقد ادبی
تذکری بر تذکری که فیلم غریب به ما می‌دهد
محمدحسین لطیفی میهمان برنامه فرامتن در شبکه افق بود و مجری برنامه سؤالی پرسید که قدری هوشمندانه‌تر از سؤال‌های کلیشه‌ای‌اش بود و آن اینکه چرا این مقطع از زندگی شهید بروجردی برای فیلم غریب انتخاب شده است. البته لطیفی پاسخ ماجراجویانه مورد پسند روزنامه‌نگاران را نداد اما با نگاهی به فیلم‌های مشابهی که درباره قهرمانان‌مان در دفاع مقدس ساخته شده است به راحتی می‌شود فهمید که معمولاً جهتی تکراری در پرداخت زندگی ایشان لحاظ می‌شود؛ اینکه این بزرگواران اگر چه جنگاورانی نامدار بوده‌اند و هراس در دل دشمنان ایران برمی‌انگیختند، اما راهبرد اصلی‌شان گفت‌و‌گو و تعامل بوده است.
فیلم‌هایی که درباره شهید مصطفی چمران، شهید متوسلیان و شهید باکری ساخته شده است نیز چهره‌ای از آنها به تصویر می‌کشد که برای صلح به پا خاسته‌اند و چون چاره‌ای جز جنگ نبوده، تن به نبرد داده‌اند. تقریباً مطمئنیم که اگر قرار باشد زندگی شهید ابراهیم همت، شهید زین‌الدین و باقی قهرمانان ملی‌مان در دفاع مقدس هم بر پرده سینماهای ایران بیفتد، باز پرده‌هایی از همین چهره را خواهیم دید و بعد سران سیاسی و فرهنگی کشور هستند که می‌افتند دنبال فیلم و تحسین‌های جانانه می‌کنند، اما غریب همیشه غریب است.
در همین گفت‌و‌گو محمدحسین لطیفی می‌گوید:من این غربت محمد بروجردی را در زمان ساخته شدن فیلم و در خود حامد عنقا دیدم؛ در مواجهه با کسانی که نمی‌خواستند این فیلم ساخته شود. در فیلم هم می‌خواستم نشان بدهم که چطور این شهید بزرگوار حتی در بین همکاران و هم‌صنفان خود هم غریب بود. اینکه در عمل می‌بینیم برخی افرادی که انتشار چنین تصویری از شهید بروجردی را چنین می‌ستایند و بعد در کار خود و در تخاطب با همین گفتار در جهان واقع، انعطاف و تعامل شهید بروجردی در فیلم غریب را نشان نمی‌دهند، نه تا این ظن بد که اینها همان سنگ‌اندازان پیش پای تهیه‌کننده فیلم بوده‌اند، اما تا اینجا که ما داریم این تصویر از شهید بروجردی و بقیه همرزمانش را مصرف می‌کنیم و پشت آن پنهان می‌شویم، پیش می‌برد.
ما می‌دانیم که به رسمیت شمردن صدای مخالف در بین مسئولین میان‌رده تا چه اندازه نیاز به تقویت دارد و تا چه اندازه در این نقطه دچار بحران هستیم، پس نیازی به ذکر مصداق که اصل بحث را به مناقشه می‌برد، نیست.
فقط بیاییم و صراحتاً از همه عزیزان‌مان در رئوس دستگاه‌های فرهنگی خواهش کنیم که فیلم غریب، چه تحسین شما باشد چه تحسین شما نباشد، فیلم خوبی است. نیازی نیست تحسین کنید، بلکه بهتر است دوباره با دقت تماشا کنید و یاد بگیرید.