سفر دبیر شورای‌عالی امنیت ملی به امارات تنها چند روز پس از توافق ازسرگیری روابط تهران و ریاض نوید‌بخش گشایش مسیری قابل اتکا در توسعه مراودات منطقه‌ای است که بی‌شک تحقق آن به تغییر نگاه سیاست خارجی ایران در دولت سیزدهم و تأثیر آن بر رویکرد کشورهای عربی بوده است. علی شمخانی پنجشنبه گذشته با همراهی دستیار وزیر امور خارجه در امور کشورهای حوزه خلیج فارس، رئیس‌کل بانک مرکزی و رئیس سازمان اطلاعات خارجی وزارت اطلاعات به امارات سفر کرد تا در چهارچوب دیپلماسی همسایگی دولت آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی برای به اجرا در آوردن ایده «منطقه قوی» با مقام‌های بلندپایه امارات دیدار و گفت‌و‌گو کند.
درس دیپلماسی با تحقق سیاست همسایگی
این سفر در پی نتیجه‌بخشی تحول در رویکرد منطقه‌ای دولت سیزدهم صورت گرفته است؛ زمانی که سیاست خارجی ایران به جای عطف تمام توجه خود به مذاکره با کشورهای منظومه غرب بر توسعه همکاری‌های منطقه‌ای استوار شد و این اتفاقی بود که کشورهای اثرگذار خاورمیانه را نیز به بهره‌گیری از مزیت کاستن از اختلافات با ایران و نزدیکی به آن برای ترمیم و توسعه همکاری‌های درون‌منطقه‌ای ترغیب کرد. این مهم که در توافق اخیر ایران و عربستان بازتاب یافت با توسعه رایزنی‌های همه‌جانبه امنیتی، دیپلماتیک و اقتصادی با دیگر کشورهای عربی ادامه پیدا کرده است. بنابراین رایزنی‌های اخیر شمخانی در امارات را باید ناظر به وجه امنیتی توسعه روابط ایران و کشورهای عربی منطقه ارزیابی کرد و گفت‌و‌گوهای علی باقری، معاون سیاسی وزارت امور خارجه را تسهیل‌کننده مسیر دیپلماتیک توسعه روابط برشمرد. حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه در توئیتی به وجود هماهنگی میان سطوح امنیتی و دیپلماتیک اشاره کرد و یادآور شد که سفر شمخانی به امارات و عراق در چهارچوب مناسبات امنیتی انجام می‌شود. وزیر امور خارجه با تصریح وجود هماهنگی در سیاست خارجی و عدم وجود اختلاف میان نهادهای داخلی تأکید کرد: «همه چیز در چهارچوب نظام و‌ زیر نظر رئیس جمهور است».
 
اصلی‌ترین اولویت‌ها
ابعاد مهم رویکرد منطقه‌ای دولت رئیسی در گفت‌و‌گوی دبیر شورای‌عالی امنیت ملی با همتای اماراتی خود مورد تأکید ویژه قرار گرفت. شمخانی در دیدار «شیخ طحنون بن‌زاید آل‌نهیان»، مشاور امنیت ملی امارات بر راهبرد تغییرناپذیر سیاست خارجی جمهوری اسلامی‌ در زمینه همکاری همه‌جانبه، مستمر و سازنده با همسایگان تأکید و توصیه کرد که برای برون‌رفت از چالش‌های موجود که تداوم آن به نفع هیچ کشوری در منطقه نیست باید همکاری و هم‌گرایی جایگزین خصومت و واگرایی شود. شمخانی تبادل ظرفیت‌های اقتصادی، تجاری و سرمایه‌گذاری را از اصلی‌ترین اولویت‌های جمهوری اسلامی در روابط با همسایگان عنوان و تصریح کرد: «با توجه به بسترهای مناسبی که از یکسال قبل برای توسعه روابط ایران و امارات ایجاد شده، این سفر را آغازی معنادار برای وارد شدن دو کشور به مرحله‌ای جدید از مناسبات سیاسی، اقتصادی و امنیتی می‌دانم».
«شیخ طحنون بن‌زاید» نیز در این ملاقات همکاری و مودت با ایران را برای امارات متحده بسیار مهم و مغتنم برشمرد و با تبریک توافق اخیر میان جمهوری‌ اسلامی‌ ایران و عربستان سعودی تصریح کرد که این توافق نقش سازنده‌ای در گسترش صلح، ثبات و امنیت پایدار و بومی در منطقه دارد. او توسعه روابط گرم و برادرانه میان ابوظبی و تهران را در ردیف اولویت‌های امارات متحده عربی دانست و با اشاره به سفر خود به تهران بر ضرورت فعال‌سازی توافقات حاصل شده و همچنین تسریع در فرایند مبادله ظرفیت‌های اقتصادی میان دو کشور در حوزه‌های بانکی، ترانزیتی، انرژی، حمل و نقل، بهداشت و درمان و سرمایه‌گذاری تأکید کرد. شمخانی همچنین با «شیخ محمد بن‌راشد آل‌مکتوم» معاون رئیس دولت، نخست‌وزیر و امیر دبی دیدار کرد. شیخ محمد بن راشد آل مکتوم در این دیدار نسبت به حل مشکلات اتباع و نهادهای ایرانی مستقر در دبی قول مساعد داد.
 
اسرائیل؛ بازنده بزرگ
مناسبات دوجانبه تهران و ابوظبی در حالی وارد دوره جدیدی از توسعه روابط می‌شود که امارات در ماه‌ها و سال‌های اخیر کوشیده تصویر یک کشور عملگرا که مناسباتی عادی با همه کشورهای منطقه برای خود تعریف کرده است، به نمایش بگذارد؛ کشوری که متناظر با اهداف و منافع امنیتی و اقتصادی‌اش، روابط خارجی خود را در طیف وسیعی تعریف کرده که از محور مقاومت تا تل‌آویو در آن می‌گنجد. اگرچه در این میان ابوظبی پس از فروکش کردن تب همپیمانی اعراب با ایالات متحده بتدریج از صف‌بندی‌های موجود در منطقه علیه جمهوری اسلامی کناره‌گیری کرد اما به نظر می‌رسید تبعات گریزناپذیر سازش با رژیم صهیونیستی که ایران را هدف طرح‌ها و عملیات‌های تخریب‌گرایانه خود در منطقه قرار داده است، از نگاه مقام‌های اماراتی مغفول مانده بود. امری که به نظر می‌رسید فراتر از آن چیزی باشد که مقام‌های این کشور عربی تصور می‌کردند بتوانند در قالب مناسبات دیپلماتیک مدیریت و کنترل کنند. این در حالی است که پیش‌بینی می‌شود تلاش‌های دامنه دار تل‌آویو برای عادی‌سازی رابطه با دیگر کشورهای عربی در پی تحولاتی که منطقه در روزهای اخیر و به دنبال توافق تهران و ریاض پشت سر گذاشته است، با ناکامی روبه‌رو شود. رویدادی که بی‌تردید بر نادرستی تصمیم ابوظبی برای عادی‌سازی رابطه با اسرائیل ذیل پیگیری اهداف امنیتی خود در منطقه صحه می‌گذارد. از این رو قابل پیش‌بینی بود که امارات به تلاش برای توسعه همه‌جانبه رابطه با تهران ترغیب شود و از توسعه همه‌جانبه رابطه سخن به میان آورد.

بــــرش

کیسینجر، وزیر خارجه اسبق ایالات متحده مطرح کرد
توافق تهران و ریاض؛ تغییر اساسی در تحولات استراتژیک خاورمیانه
واکنش‌های خارجی به ازسرگیری رابطه تهران و ریاض همچنان ادامه دارد. «آنتونی بلینکن»، وزیر خارجه امریکا سه روز پیش در جریان یک کنفرانس خبری در «آدیس آبابا» در حین سفر به اتیوپی در خصوص ازسرگیری روابط تهران و ریاض ابراز خوشبینی کرد. وزیر خارجه امریکا با بیان اینکه اگر ایران به تعهداتی که ظاهراً مطرح کرده، عمل کند، این توافق مثبت خواهد بود، افزود: «هر آنچه‌ که بتواند به کاهش تنش‌ها، جلوگیری از درگیری و مهار اقدامات خطرناک یا ثبات‌زدای ایران کمک کند، چیز خوبی است». در همین حال «هنری کیسینجر»، وزیر خارجه اسبق ایالات متحده در گفت‌وگو با «واشنگتن‌پست» توافق ایران و عربستان با میانجیگری‌ چین را یک تغییر اساسی در تحولات استراتژیک منطقه خاورمیانه توصیف کرد. او با اشاره به تهدیدات مقامات صهیونیستی علیه ایران گفت: «نقش رو به گسترش چین، تصمیمات اسرائیل علیه ایران را نیز پیچیده می‌کند، چراکه اکنون برای فشار بر ایران باید منافع چین هم در نظر گرفته شود».