گشودن یک کلاف سردرگم
حمید ناصری
منتقد
پس از جنگ دو کره در دهه ۱۹۵۰ و متعاقب آن دو پاره شدن این جزیره به دو کشور کره شمالی و جنوبی، قرابت‌های فرهنگی مردمان این سرزمین گه‌گاه پا را از سیاست‌های خصمانه سران دو کشور فراتر می‌گذارد و «ریو سئونگ-وان» یکی از کارگردان‌های سینمای کره‌جنوبی که پیش از این در فیلم «پرونده برلین» سعی کرده بود این تقابل را به‌تصویر بکشد، حال در سال ۲۰۲۱ با فیلم «فرار از موگادیشو» در جغرافیایی دیگر این تقابل را به‌تصویر می‌کشد. در جریان شورش‌های مخالفان دولت در سومالی به‌سال ۱۹۹۰، کارکنان سفارت‌های کشورهای مختلف سعی دارند هر چه سریع‌تر به کشور خود بازگردند و در این میان سفارت دو کشور کره‌شمالی و کره‌جنوبی نیز سعی دارند هر چه سریع‌تر مسیر خروج از سومالی و شهر موگادیشو را بیابند، اما مشکل اینجاست که این دو کشور در آن سال‌ها چندان روابط دیپلماتیک قدرتمندی با دیگر کشورها نداشتند و به‌همین سبب به‌یکباره در میان آتش شورش و کشتار عصیان‌گران سومالیایی گرفتار می‌شوند. این فیلم از آن دست فیلم‌هایی است که به هیچ عنوان افتتاحیه خوبی ندارد؛ به این صورت که مخاطب در چند سکانس ابتدایی نوعی پراکندگی در روایت را شاهد است. گویی کارگردان سعی دارد بهترین مسیر را برای ورود به روایت اصلی خود پیدا کند. این کلاف سردرگم اما به‌مرور راه خود را پیدا می‌کند و بیشتر از این دچار گره کور نمی‌شود. کارگردان خلاقیت خود را در پرده دوم رو می‌کند و باعث می‌شود مخاطب دلسرد شده دوباره در مسیر تماشای فیلم قرار بگیرد.
تصاویری که از اثرات شورش و کشتار شهروندان در فیلم به‌نمایش گذاشته می‌شود برشی از واقعیت و تلخی جنگی است که سوزان سانتاگ از آن می‌گوید. در این فیلم سوژه‌ها شهروندان دو کره هستند و ابژه‌های اثرگذار جنازه‌های تلنبار شده روی هم در خیابان‌های موگادیشو هستند، اما کارگردان سعی ندارد خود را در مسیر شعارزدگی قرار دهد. برای او روایت و موقعیت‌های دراماتیک آن بیش از شعار وحدت بین مردمان دو کره مهم است. این فیلم یک بستر روایتی دارد و هر گونه تخطی از آن باعث برهم خوردن تعادل آن می‌شود. پس سعی می‌کند کاراکترهای خود را در موقعیتی که سعی کرده از ابتدای فیلم مقدمات آن را فراهم کند، در کنار یکدیگر قرار دهد. در نتیجه می‌توان به عدم تمرکز کارگردان روی روایت و زاویه‌دیدی که این داستان را با آن روایت می‌کند اشاره کرد و در عین حال از آن چشم پوشاند، چون مخاطب عام این نوع سینما چندان توجهی به تاریخ‌نگاری حوادث ندارد و تنها چیزی که از کارگردان یک اثر هیجان‌انگیز انتظار دارد ایجاد موقعیت‌هایی شوکه‌کننده است که این فیلم به‌راحتی آنها را در اختیار مخاطب خود قرار می‌دهد. در نهایت باید گفت که فیلم «فرار از موگادیشو» یک اثر خوب در ژانر هیجان‌انگیز است که می‌تواند مخاطب عام خود را سرگرم کند.