آوازی ماندگار در «نغمه‌های نوروزی»
رضا مهدوی
نوازنده سنتور و مدرس موسیقی
نوروز خوانی در برخی مناطق ایران و بهاریه خوانی در فلات ایران، از دیرباز جایگاهی ویژه داشته است. سرخوشی و سرمستی از رستاخیز خداوندی و آب و هوای فروردین، هماره مردم و هنرمندان را به طبع لطیف و موزون هدایت‌گر بوده وطبعاً شور و شولایی اهل شعر و ترانه و موسیقی را دو چندان ساخته است. نوروز خوانی‌های گیلان و مازندران و تالش و جنوب خراسان و بَستک استان هرمزگان، نقش آفرینی‌هایی در تبیین فرهنگ و آیین‌های ایران همگام با نو شدن و سرزندگی مردمانش، پس از روی‌آوری به اسلام عزیز، نغمه‌های دل انگیز آوازی به فراخور حال ایرانیان در ماه‌های دوازده گانه سال را تاکنون شاهد بوده‌ایم. هرچند که امروزه شاید فقط در سلسله جبال البرز آن هم خطه مازندران تا حوالی شهرهای شرق مجاور تهران شاهد نوروز خوانان باشیم، اما در دیگر نقاط ایران متأسفانه به واسطه فراگیری رسانه‌های جمعی چون رادیو و تلویزیون کم رنگ یا از بین رفته است. نوروز خوانی‌ها بخشی از فرهنگ شفاهی و میراث معنوی موسیقی مناطق ایران‌اند و شاید نوعی بهاریه قلمداد شود که از جشنی بزرگ و آیینی پُر از مهر و سرسبزی برگرفته از رستاخیز طبیعت و آفرینش حیات، حرف‌ها به میان می‌آورد از زندگی و انسان...و اما بهاریه خوانی‌هایی که موسیقیدانان نوازنده و آهنگساز از گذشته تا کنون دربرگیرنده ترانه سَرایی‌ها و اشعار دل انگیز در وصف بهار و خصایل نیکوی نسیم واره بهاراست. شخصیت‌های مهم موسیقی و شعر ایرانی چه بسا که نغمه‌های فرح انگیز را در گونه‌های مختلف موسیقی ایران به اجرا و یادگار گذاشته‌اند. یکی از این نمونه‌ها مجموعه «نغمه نوروزی» است که یکی از شیارها (تراک) در مایه دشتی و شعر رهی معیری با عنوان «نغمه نوروز» از روح‌الله خالقی با صدای غلامحسین بنان است. یک مقدمه کوتاه ارکستری ویژه فرهنگ نوین واجرای موسیقی ملی که تک تک سازها به زیبایی نقش آفرینی می‌کنند تا به سرعت ترانه و صدای خواننده را همراهی کنند. یکی از تخصص‌های ویژه روح‌الله خالقی این بود که از مایه غمگنانه آواز دشتی، اتفاقاً سرزندگی و حماسه و شور آفرینی فاخر استخراج کند. قطعه «نغمه نوروز» ریتمیک و گاه رقص آور گویای روح و روان پاک و بی‌آلایش آدمی در دل طبیعت است بسان آنکه تسبیح خداوندگار را زمزمه دارد. (کز بلبل آمد نغمه نوروزی/ پُرکن قدح با شادی پیروزی). دیگر فرازهای این آلبوم به خوبی بیانگر ارزش‌های معنوی در جملات و کلمات تغزلی و روابط زندگانی و اجتماعی است که به خوبی در شعر و موسیقی آن دوران بدان اهمیت زیادی داده شد. «شب جوانی» مایه همایون، «وعده وصال» مایه شور، « آه سحر» مایه دشتی، » آهنگ موزون» مایه بیات ترک، «مستانه» مایه افشاری، «لاله خونین» مایه افشاری، «شب هجران» مایه افشاری، «جام جهان بین»مایه سه گاه و «آرزوی دل» مایه سه گاه نغمه‌هایی است از مصادیق شعر و موسیقی پُرمایه و ماندگار ایران زمین.
نغمه نوروزی. آهنگساز: روح‌الله خالقی. خواننده:غلامحسین بنان. نشر ماهور ۱۳۸۳