تکنیک‌هایی برای نمایشنامه‌خوانی
فریبا ریحانی
روزنامه‌نگار
اگر هنرمند فعال در عرصه تئاتر هستید، مثلاً بازیگر، کارگردان، نمایشنامه‌نویس، طراح یا حتی اگر فقط علاقه‌مند و مخاطب این هنر هستید، این یک پیشنهاد برای شما است. کتاب «شیوه فنی نمایشنامه‌خوانی از پایان تا آغاز و از آغاز تا پایان» مخاطب را با خود وارد ساختار نمایشنامه کرده و برای شناخت دقیق آن قدم به قدم از نوشته تا اجرا راهنمایی می‌کند. این کتاب کم حجم راهنمای دقیقی برای کشف زیر و بم داستان و درک بهتر جزئیات پنهان در یک اثر است. دیوید بال به شما کلیدی می‌دهد تا از یک صحنه از نمایشنامه بتوانید دری را باز کنید و به صحنه بعدی بروید و با این کلید تمام درها را تا انتهای نمایش باز کنید. سپس می‌توانید این کار را از انتها به ابتدای نمایشنامه انجام دهید. نویسنده در این کتاب مخاطب را به نمایشنامه‌های مهم و معروفی ارجاع می‌دهد و بیشتر از همه به سراغ «هملت» می‌رود. بنابراین بهتر است قبل از شروع این کتاب یک بار دیگر این شاهکار شکسپیر را بازخوانی کنید تا با دید بازتری همراه کتاب شوید. افرادی که صرفاً مخاطب هنر نمایش هستند با مطالعه این اثر می‌توانند جایگاه خود را به یک منتقدی آگاه ارتقا دهند. کتاب «شیوه فنی نمایشنامه‌خوانی» را محمود کریمی حکاک ترجمه کرده و توسط نشر بیدگل به چاپ رسیده است. در بخشی از مقدمه این کتاب آمده است: یک نمایشنامه فقط یک نثر محاوره‌ای نیست که به‌صورت گفت‌وگو نوشته شده باشد، بلکه نوشته‌ای کاملاً متکی به روش‌ها و تکنیک‌هایی مربوط به صحنه است. تکنیک‌های پیشنهاد شده در این کتاب به شما کمک خواهد کرد که نمایشنامه را از دیدگاه تحلیل‌گرایانه ویژه‌ای بررسی کنید و اجزای به‌کار رفته در آن را دقیقاً مشخص کنید. مفاهیمی که از یک نمایشنامه برداشت می‌کنید، نباید اولین اصل قابل توجه برای شما محسوب شوند؛ زیرا برای یک هنرمند و تکنیسین تئاتری دانستن اینکه چه چیزی باعث تیک‌تاک ساعت می‌شود، مهم‌تر از این است که بداند ساعت چند است. تا زمانی که چگونگی کارکرد یک نمایشنامه را کاملاً درک نکنید، نمی‌توانید معنای آن را بفهمید.
اگر بخواهید سهم خود را در به صحنه آوردن یک نمایشنامه به نحو احسن انجام دهید، اولین قدم شما درک ارزش‌ها، قابلیت‌ها و مکانیسم عملی آن نمایشنامه است. اگر این ویژگی‌ها برای شما مشخص نباشد، مسلم است که هرگز نخواهید توانست آنها را برای تماشاچی‌تان مشخص کنید و در نتیجه تمام زحماتی که متحمل شده‌اید به هدر خواهد رفت. تئاتر مجموعه‌ای از هنرمندان، تکنیسین‌ها و نمایشنامه است. شما هرگز نخواهید توانست به کمک چیزی یا کسی که درکش نمی‌کنید، مجموعه‌ای مؤثر تشکیل بدهید. امروز دانشجویان تئاتر دیگر نمایشنامه نمی‌خوانند، بلکه فقط نمایشنامه می‌بینند. بعضی، حتی بر صفحات کاغذ، نمایشنامه را نگاه می‌کنند! فقط عدهٔ بسیار کمی از بازیگران، به‌رغم استعداد شخصی، اندک درکی از دلیل این قضیه دارند و حتی در دوره‌های طولانی آموزش بازیگری نیز نمی‌توانند نقش خود را درک کنند و به درستی آن را ارائه دهند. طراحان از نمایشنامه فقط ایده می‌گیرند، اما مفهوم آن را درک نمی‌کنند. هنرمند تئاتری‌ای که درک کمی از متن نمایشنامه داشته باشد، کار کم‌محتوایی را به روی صحنه خواهد آورد. بنابراین هنرمندنماهای زیادی وارد کار خواهند شد که کارشان هرگز نام عمل به خود نخواهد گرفت. از «هیچ» فقط «هیچ» زاییده خواهد شد.
