وقتی برف سقف روی سر می شود
روایتی تازه از روزهای سفید کوهرنگ
ایران واشقانی‌فراهانی
خبرنگار
وقتی تصاویری از هیاهوی غافلگیری و محبوس شدن روستاییان در برف کوهرنگ در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد، آتش به دل پرمهر مردمی زد که نگران سرنوشت مبهم هموطنان خود بودند. #کوهرنگ را دریابید، مردم عاشق و پرحرارت این خاک را بی‌قرار و مضطرب کرد و همگی چشم رحمت بر آسمان داشتند تا سخاوتش، سقفی را ویران نکند و خانواده‌ای را سرگردان. چهارمین برف که در بام ایران باریدن گرفت، سوز سرمایش با آتش مهرورزی و عشق مردم سراسر کشور همراه شد.
یک سامانه بارشی در هفته آخر بهمن‌ماه، آسمان چهارمحال‌وبختیاری را از بامداد یکشنبه تا پنجشنبه فراگرفت و خسارت‌هایی به بخش‌های گوناگون وارد کرد. هرچند اداره کل هواشناسی چهارمحال‌وبختیاری هشدار قرمز صادر کرده بود اما اقلیم این جغرافیا و اعجاز آسمان به هم آمیخت تا یک رویداد بی‌سابقه را رقم بزند. در چلگرد، مرکز شهرستان کوهرنگ که در ۹۰ کیلومتری چهارمحال‌وبختیاری واقع شده است، دو مترو‌نیم برف نشست و در ارتفاعات آن، میزان برف به سه تا چهار متر هم رسید.
کوهرنگ با 240 روستا این‌بار، طرحی دیگر زده بود؛ برف جدید روی برف قدیمی و مرده، سنگینی می‌کرد.
گروه‌هاى امداد و نجات که براى آمادگى در برابر حوادث خاص و آموختن هنر زنده ماندن در شرایط سخت، دوره‌هاى آموزشى ویژه‌اى مى‌بینند، در آماده‌باش کامل بودند. مسعود مثنوی، مدیرعامل جمعیت هلالاحمر چهارمحال‌وبختیاری پس از بازگشت از یک مأموریت دشوار می‌گوید: آنچه کار را تسهیل می‌کرد این بود که راهداری راه‌ها را از برف قبلی باز کرده بود، اما چالش اصلی در این تجربه، صعب‌العبور بودن برخی روستاها بود. بنا بر هشدار قرمز که منتشر شده بود، از ساکنان روستاها خواسته بودیم محل سکونت خود را تخلیه کرده و از روستاهای کم‌دسترس و ناایمن خارج شوند تا از شرایط بارندگی خارج شویم. درک این شرایط خاص و بحرانی با همراهی مردم، شرایط کار و مأموریت‌مان را تسهیل کرد. در 3 روستای این شهرستان چند خانه به دلیل قدمت بالا، فرسودگی و احتمال تخریب باید فوراً تخلیه می‌شدند که با تلاش امدادگران 13خانه در روستاهای نیاکان، فانی‌آباد و ده‌نو تخلیه شدند تا از وقوع خسارات احتمالی جلوگیری شود. آنچه قوت‌قلب‌مان بود، نگاه مهربانانه مردم در فشار سنگین عملیات بود که نه تنها مانعی نمی تراشیدند بلکه پا‌به‌پای ما تلاش می‌کردند. انگار معجزه بود، این‌همه حرمت و همراهی.
مدیرعامل جمعیت هلالاحمر چهارمحال‌وبختیاری از تخریب تعدادی از خانه‌ها بر اثر بارش سنگین برف خبر می‌دهد: هنوز آمار این خانه‌ها مشخص نشده است، اما بر اساس اعلام فرماندار شهرستان کهگیلویه بیش از ۸ منزل مسکونی در پی بارش‌های اخیر در بخش مرکزی و حوزه دشمن زیاری این شهرستان تخریب شده است که خانوارهای آسیب‌دیده به صورت موقت در خانه‌های اطراف و مساجد اسکان داده شده‌اند. بخشی از این خانه‌ها به خاطر سنگینی برف تخریب شدند و برخی پس از آب شدن برف‌ها. در این میان می‌دیدم هموطنی را که حاصل 50 سال زندگی‌اش را جمع کرده و خانه‌ای ساخته که حالا تخریب شده است، اما به خدا توکل می‌کند و صبور و سنگین، چشم به آسمان دارد.
هرچند از 23 بهمن که برف سنگین کوهرنگ باریدن گرفت 10 هزار و 16 نفر توسط نیروهای عملیاتی هلالاحمر خدمت‌رسانی شدند و 160 تیم امدادی و 575 نفر امدادگر هلالاحمر با 51 دستگاه آمبولانس در تلاش بودند و یک دستگاه موتور برف‌روب با تیم واکنش‌سریع از تهران به آنها پیوستند، اما حادثه مصدوم نداشت و کسانی که به مراکز درمانی منتقل شدند، بر اثر بیماری‌های ناشی از برف و کولاک نبود. مادران باردار و بیمارانی امداد‌رسانی شدند که دسترسی به مراکز درمانی برای آنها سخت بود و با بالگرد اعزام شدند.
مثنوی از اسکان 71 نفر طی این مدت می‌گوید که از روز 23 آذر تا 29 بهمن امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل، تعداد حوادث از 150 به 250 مورد و تعداد افراد حادثه‌دیده از 5478 به 28273 نفر رسیده است. این تعداد شامل افراد اسکان داده شده نیز هست.
در حین بارندگی که بالگردهای امدادی آمدند و راه‌های دسترسی در حال باز شدن بود، تماس‌های پیاپی برای کمک‌رسانی از خارج از استان مدام خطوط تلفن را مشغول کرده بود. از روز 27 بهمن یعنی چهار روز پس از آغاز برف، مردم آمدند. هیچ نیرویی نمی‌توانست آنها را بازدارد . اقلام مورد نیاز غذایی و دارویی به روستاهای هم‌مرز با خوزستان که در گردنه‌های برفی بودند، توزیع شد. یک دستگاه آرگو(خودروی امدادی حمل بیمار) هم از اصفهان رسید. آمبولانس از کهگیلویه‌وبویراحمد هم به آنها پیوست. کوهرنگ که سرچشمه رودهای بزرگ کارون، دز و زاینده‌رود است، حالا شاهد بازگشت این‌همه سخاوت و بخشش به سرچشمه‌اش بود. مردم و مسئولین مانند قطره‌های آب به هم پیوسته بودند.
مدیرعامل جمعیت هلالاحمر چهارمحال‌وبختیاری از چالش‌های نشستن بالگرد به‌عنوان سخت‌ترین بخش عملیات امداد و نجات یاد می‌کند: شناسایی پدهایی که از قبل در مناطق پرخطر آماده شده بود، بالگردها به صورت متمرکز اقلام دارویی و غذایی را به برخی از روستاها می‌رساندند تا به کمک اهالی و با استفاده از احشام به جاهایی که در دسترس نبود، توزیع شود. امداد‌رسانی بیشتر به صورت هوایی انجام می‌شد. لودرها فقط می‌توانستند راهی مانند تونل باز کنند و خودرویی نمی‌توانست در جهت مخالف بیاید زیرا جایی برای خالی کردن برف‌ها وجود نداشت. وضعیت هوا که به سکوت رسید، بالگردهای هوانیروز و هلالاحمر مستقر شدند. در سه روز 23 سورت پرواز با سه بالگرد امداد‌رسانی انجام و 12 تن مواد غذایی، دارو و آرد به صورت هوایی و 30 تن از راه زمینی توزیع شد.
هر کس در این بیداد و کولاک، سهم و نیتی داشت تا شکوه انسانیت را به تصویر بکشد. سعید یوسف‌پور، مدیر کل محیط‌زیست استان چهارمحال‌وبختیاری با انتشار تصاویری در صفحه اینستاگرام خود نوشت: «جز عشق، چه و که می‌تواند پای پایداری این سرزمین و آب و خاکش بایستد؟! امروز بیست نفر از کوهنوردان و فعالان محیط‌زیست در هوای بسیار سرد، برای علوفه‌رسانی به حیات‌وحش گرفتار در برف، به جای کوله‌پشتی، پِرِس‌های علوفه خشک را تا ارتفاعات منطقه حفاظت شده شیدا رساندند. در برابر دغدغه و تلاش بی‌دریغ‌شان سر تعظیم فرود می‌آورم.»
هر جبهه هواى سرد هر چقدر وسیع، با توجه به آب‌وهواى کشورمان بیش از چند روز ماندگار نیست و به سرعت تغییر خواهد کرد، اما به گفته مدیرعامل جمعیت هلالاحمر کهگیلویه‌وبویراحمد، نجابت مردم این دیار بزرگ‌ترین خاطره ماندگار این رویداد است. حادثه‌ای طبیعی که می‌رفت تا یک بحران با قربانیانی نامعلوم شود، پایان خوشی داشت؛ بدون مصدوم، بدون فوتی!
بــــرش
مدیرعامل جمعیت هلالاحمر چهارمحال‌وبختیاری از چالش‌های نشستن بالگرد به‌عنوان سخت‌ترین بخش عملیات امداد و نجات یاد می‌کند: شناسایی پدهایی که از قبل در مناطق پرخطر آماده شده بود، بالگردها به صورت متمرکز اقلام دارویی و غذایی را به برخی از روستاها می‌رساندند تا به کمک اهالی و با استفاده از احشام به جاهایی که در دسترس نبود، توزیع شود. امداد‌رسانی بیشتر به صورت هوایی انجام می‌شد. لودرها فقط می‌توانستند راهی مانند تونل باز کنند و خودرویی نمی‌توانست در جهت مخالف بیاید زیرا جایی برای خالی کردن برف‌ها وجود نداشت.