از همگامی تا همدلی
علی پسندیده‌کار
پژوهشگر
رواداری، تعریف گونه‌ای از صبوری مردم در عرصه فعالیت‌هایشان در سطوح فردی و اجتماعی است و این رواداری را بی‌تردید باید مفهومی کلیدی در مسیر رستگاری و رسیدن به موفقیت انسان تلقی کرد که می‌تواند زمینه‌ساز و مولود فضایی باشد که در آن، در چرخه رواداری، زمینه‌ساز بروز و بسط یافتن رفتار درست و کنش‌های صحیح در جهت رسیدن به اهداف درست باشد. پس از این اتفاق است که همفکری‌های ما ناشی از پذیرش متقابل و احترام متقابل صورت می‌پذیرد وهمنشینی و بعد همفکری به وجود می‌آید. در این مراحل باید صبوری کرد تا بتوانیم بعد از همگامی به همدلی برسیم. محافظه‌کاری در واقع منوط به منافع شخص در جهت حفظ و صیانت از بافت موقعیتی است که فرد در آن حضور دارد ولی در رواداری بیشتر از آنچه فرد متوجه خود باشد، متوجه دیگری است و تلاش می‌کند با ایجاد یک وضعیت صبورانه در یک بافت روادارانه نسبت به دیگران وارد عمل شود. مرجع رواداری به دیگران متمایل است و مرجع محافظه‌کاری به فرد تمایل دارد.
تفاوت اصلی رواداری در برابر محافظه‌کاری در این است که آنچه بر خود می‌پسندیم بر دیگران نیز بپسندیم اما در محافظه‌کاری اینچنین نیست و فقط باید به منافع خود فکر کنیم، منافع و احتیاجات دیگران را نادیده بگیریم و حتی روی آنها سرپوش بگذاریم. الگوهای زیادی در دوره‌های مختلف در جوامع مختلف داشته‌ایم که زندگینامه آنها می‌تواند راه و رسم رواداری را به خوبی به ما نشان بدهد. رهبرانی که جان و عمر خود را صرف و گاهی فدای منافع ملی کرده‌اند و بدون رعایت شرایط فردی خود و نزدیکان، به جناح دشمن حمله برده‌اند. امام خمینی(ره) بارزترین ستاره در آسمان رواداری است که حتی در مقابل شهادت فرزند ارشد خود از مقاومت دست نکشیدند. در درجات پایین‌تر، نلسون ماندلا، گاندی و هوشی‌مین نیز می‌توانند در ردیف رهبران روادار قرار بگیرند. به هر ترتیب رواداری یک رفتار است و در حوزه رفتار به‌عنوان یک سبک اخلاقی می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد فضای مناسب و نهادینه شدن آن رفتار و سپس تبدیل آن به یک کنش در عرصه اجتماع تبدیل شود. اگر بخواهیم زمینه‌های این معنا را در جامعه ایجاد کنیم، بی‌تردید باید در نظام تعلیم و تربیت در حوزه فعالیت‌های رسانه‌ای در ساحت‌های گوناگون آموزش عالی و در مدرن‌سازی و الگوپروری در جهت ایجاد فضای مناسب جامعه ملی برنامه‌ریزی‌های دقیق عملیاتی ایجاد شود وگرنه رواداری یک امر دستوری و بخشنامه‌ای است که نمی‌تواند ریشه عمیقی در جامعه داشته باشد و اگرچه حمایت قوانین و مقررات موجود از امر رواداری در جامعه به گونه‌ای که این رفتار را در پرتو این معنا نهادینه کرد می‌توان گفت که به هر ترتیب بهتر و شایسته‌تر در جامعه حاصل خواهد شد. عده‌ای به اشتباه خیال می‌کنند که در عصر تکنولوژی، صفات انسانی و مخصوصاً رواداری باید به مسلخ تمدن کشیده شود. درحالی که در دنیای امروز، رواداری تنها داروی درمانگر دردهای تکنولوژی‌زدگی است؛ پس باید کوشش کنیم و دست در دست یکدیگر رواداری را گسترش دهیم و اجازه ندهیم عنصر با ارزشی چون روامداری از میان برود. نه تنها کشور ما بلکه در سرتاسر جهان هرچه تکنولوژی پیشرفت کند، رواداری مهم‌تر و نقشی پررنگ‌تر خواهد داشت.