پرواز سیمرغ بر فراز «دنیای وحشی زاگرس»
محمد احسان مفیدی‌کیا
منتقد
صدای گرم و گیرای جناب داوود نماینده که اولین جمله را می‌گوید و هم اینکه آن نماهای هوایی فوق‌العاده را از زاگرس بزرگ می‌بینیم، در همان سکانس معرفی، همه چیز تمام می‌شود، این یعنی اگر اندک علاقه‌ای به مستندهای حیات‌وحش داشته باشید، مجاب می‌شوید که این 75 دقیقه، ارزش وقت گذاشتن و دیدن را دارد. مستندساز سرنخ رشته‌کوه زاگرس را نه از فلات ایران، که از بستر دریایی بین مصر و عربستان آغاز می‌کند تا به ما این نوید را بدهد که می‌خواهد همه چیز را دقیق و موشکافانه بگوید.
دوربین فرشاد افشین‌پور از مرز ایران و ترکیه در کرانه‌های دریاچه وان، تا سواحل دریای عمان، از روی خط‌الرأس‌ها و فراز کوه دنا تا قعر دره‌ها و رودخانه‌ها، هرجا را که اثری از حیات باشد گشته و پیداست که با حوصله فراوان و خلال سال‌ها تصاویری را ثبت و ضبط کرده، تا این گنجینه بصری را در قالب یک مستند خوش ساخت تحویل چشم سخت‌پسند مخاطب دهد.
سنجاب‌ها، خرس‌ها، پلنگ‌ها، عقاب‌ها و دیگر جانداران که همگی بومی کوه‌های زاگرس هستند هر کدام بخشی از فیلم را به خود اختصاص می‌دهند و گفتار متن با لحنی که مختص همین گونه از مستندهاست، تصاویر را تکمیل می‌کند.
یک نکته قابل توجه درباره این مستند حرکت برخلاف جریان رایجی است که اخیراً تمام نگاه و توان سینمای مستند را معطوف به خود کرده و آن نوع و برخورد حادنگارانه در مستندسازی است، تو گویی مستند خوب و جدی صرفاً باید به یک بحران عمیق یا وسیع اجتماعی بپردازد حال آنکه ضمن احترام به چنین مستندهایی، این قسم از آثار، تمام دنیای مستند نیستند و باید به دیگر اقسام نیز توجه کرد تا سینمای مستند در همه ابعاد خود رشد کند. «دنیای وحشی زاگرس» یک نمونه خوب و قابل معرفی است که در ظاهر خود با نشان دادن تصاویر بکر و چشم‌نواز، هم زیبایی و هم اهمیت زیست‌بوم زاگرس را به مخاطب خود یادآور شود و هم گونه‌های ارزشمند گیاهی و جانوری آن را نشان‌مان دهد.
افشین‌پور که در کنار کارگردانی، نویسندگی اثرش را هم به عهده داشته پیش از این نیز با مستندهای تحسین‌شده‌ای چون «سفر به آمادای»، «زندگی در قلب دنا»، «امپراطوری سنجاب‌ها» و چند اثر دیگر توانمندی خود را در ژانر حیات‌وحش ثابت کرده بود و این بار نیز با مستند بلند «دنیای وحشی زاگرس» ما را با تجربه گرانبهای خود همراه کرده است. این فیلم که پیش از این و در شانزدهمین جشنواره بین‌المللی سینما حقیقت در چهار رشته نامزد شده بود، برنده جایزه بهترین تصویربرداری شد و سپس در جشنواره فیلم فجر نیز سیمرغ بلورین بهترین فیلم مستند را از آن خود کرد تا نشان دهد اگر در هر ژانری بهترین خود باشی مزد زحمات‌ات را خواهی گرفت.