«روایت»، حلقه گمشده ایران در هندسه نوین قدرت جهانی
الهام عابدینی
پژوهشگر روابط بین الملل
سفر رئیس جمهور ایران به چین در هفته گذشته، به سرعت به تیتر نخست بسیاری از رسانه ها بدل شد. این سفر یکی از معدود سفرهای رسمی با بالاترین سطح تشریفات بود که چین پس از دنیاگیری کرونا میزبانی می کرد. همین نکته مورد توجه بسیاری از کاربران چینی در فضای مجازی هم قرار گرفته بود که با یادآوری «راه ابریشم» نوشتند این میزبانی نشانه تعمیق «دوستی سنتی میان ایران و چین» است.
یکی از موضوعات جالب برایم، توجه به رویکرد رسانه ها و کاربران چینی و از آن طرف مقایسه آن با طرف ایرانی بود. همکاری چین و ایران از نگاه رسانه های چینی به تشکیل جبهه مقابله با امپریالیسم و سیاست های امریکا به ویژه تحریم ها کمک می کند. به عنوان مثال گلوبال تایمز چین نوشته بود: «آقای رئیسی خوش آمدید؛ چین و ایران به دیدگاه‌های امریکا نیاز ندارند.» همچنین کاربران چینی در شبکه‌های اجتماعی این کشور همچون «دویین» نوشتند: «همکاری چین و ایران به مقابله با تحریم های امریکا کمک می کند.» یا «چین حامی حقوق هسته ای ایران است». همچنین بسیاری عملکرد ایران را در مقابله با کرونا تحسین کرده بودند و نوشتند ایران و چین در زمینه های مختلف از جمله بهداشتی و درمانی می توانند همکاری ها را توسعه دهند. در گزارش های خبری تلویزیونی نیز بارها گزارش های مختلفی از سطح بالای تشریفات در استقبال از آقای رئیسی شامل اهتزاز پرچم ایران در خیابان های پکن و پروتکل های تشریفاتی نمایش داده شد و نکته جالب آنکه اغلب کاربران چینی هم به شدت از این موضوع استقبال کردند و این سفر را قطعه ای از پازل بزرگتر با عنوان حرکت به سوی «نظم جدید جهانی» دانستند. گرچه نمی توان اکنون با قاطعیت گفت این نظم نوین جهانی حتماً به نفع ایران است اما نکته آن است که در نظم کنونی، قدرت های غربی با انواع ابزارهای تحریم و رسانه برای انزوای ایران تلاش می کنند. بنابراین این تغییر هندسه قدرت جهانی می تواند فرصتی درخشان برای ایران باشد تا با نقش آفرینی مؤثر، سهم خوبی در این نظم جدید داشته باشد.
در کنار این رویکرد چین شامل دولت، رسانه ها و کاربران عادی در شبکه های اجتماعی، نگاه برخی ایرانی ها نسبت به این سفر بدبینانه و همراه با تردید بود. در نظام بین الملل، دوست یا دشمن ازلی و ابدی وجود ندارد و روابط براساس منافع شکل می گیرد اما به نظر می رسد جامعه نخبگان و رسانه های ایرانی نتوانسته اند روایتی صحیح و بدون سوگیری درباره چین و همچنین همکاری میان ایران و چین به مخاطب بدهند. همین امر سبب شده چنین سفر مهم با امضای 20 سند همکاری که بالقوه می تواند پیامدهای سیاسی و اقتصادی مثبت زیادی برای هر دو کشور داشته باشد، در ایران با اقبال کمتری نسبت به چین مواجه شود. در شرایطی که رسانه های معاند فارسی زبان تلاش می کنند با دست گرفتن جریان سازی خبری، ذهن مخاطب ایرانی را بدبین کنند ارائه روایتی شفاف، دقیق و صادقانه از سوی رسانه های ما، می تواند اعتماد از دست رفته مخاطب را بازگرداند.