نیلوفر منصوری
خبرنگار

پیست اسکی شمشک اگر مهم‌ترین و بزرگ‌ترین پیست اسکی کشور هم نباشد، یکی از قدیمی‌ترین پیست‌های ایران و بویژه حرفه‌ای‌ترین آنهاست. پیست اسکی آبعلی قدیمی‌ترین پیست و پیست اسکی دیزین بزرگ‌ترین پیست کشور است، اما اکثر اسکی‌بازان نامی کشور در پیست اسکی شمشک که شیب تندتر و ناهمواری‌های بیشتری دارد پرورش یافته‌اند، آن‌هم زمانی که مردم محلی به رایگان از این پیست بهره می‌بردند و فرزندانشان از کودکی با اسکی بزرگ می‌شدند و امکان بروز استعدادهای‌شان را داشتند؛ امکانی که امروزه به‌خاطر تعطیلی پیست و نیز خصوصی بودن پیست محله همسایه ــ دربندسر ــ کمی از دسترس دور شده است. پیست اسکی شمشک، با آن گذشته رنگین و پرهیاهو که پیشینه‌اش به سال‌های پایانی دهه 30 خورشیدی می‌رسد و از نیمه دهه‌ 70 نیز از سوی فدراسیون جهانی اسکی به‌عنوان پیست بین‌المللی شناخته شده بود و با وجود دو هتل قدیمی خوش‌ساخت و مجموعه مسکونی متفاوت آ.اس.پ جزو مهم‌ترین مکان‌های گردشگری زمستانی کشور بود اکنون در اثر سیاست‌های غلط و سوءمدیریت‌ها تعطیل است.
نادیده گرفتن حق مالکیت مردمی
محلی‌ها می‌گویند که حیاتشان به فعالیت این پیست گره خورده و برای فعالیت دوباره پیست، دست در دست همدیگر داده‌اند تا این خسته خفته را بیدار کنند و شاهرگ حیاتی منطقه را به‌کار بیندازند. اما گویا مسئولان این خواب زمستانی را به هیاهوی وجود گردشگر و ورزشکار ترجیح می‌دهند. آنها نه حاضرند به تجهیزات و تأسیسات پیست سروسامانی بدهند و نه حاضرند آن را به مردم منطقه بسپارند. مردمی که ازحدود 7 دهه پیش، زمین‌های کشاورزی‌شان را با رضایت خودشان برای راه‌اندازی پیست شمشک در اختیار فدراسیون اسکی گذاشته‌اند، اکنون می‌گویند که حق مالکیت‌شان نادیده گرفته شده است.
رئیس شورای شهر شمشک، با بیان اینکه، پیست اسکی شمشک زیرنظر سازمان توسعه و نگهداری اماکن ورزشی کشور فعالیت می‌کند به «ایران» می‌گوید:‌ حدود 257 هزار مترمربع (25 هکتار) از عرصه پیست‌‌های اسکی شمشک در حوزه‌ مستثنیات و متعلق به اهالی شمشک است. این زمین‌ها در سال 1328 به ثبت رسیده و از نیم‌قله به پایین را شامل می‌شود که پلاک ثبتی دارند. آن‌طور که حسین ساوه‌شمشکی می‌گوید: 31 هکتار دیگر از عرصه این پیست، که از نیم قله به بالاست، جزو منابع ملی و انفال عمومی است که قابلیت واگذاری ندارد و هیچ دخل و تصرف و ساخت‌وسازی در آن صورت نمی‌گیرد. اما مردم و اهالی به‌عنوان مرتع و چراگاه دام‌های خود در تابستان از آن بهره‌برداری می‌کنند.
به گفته عضو سابق تیم ملی بزرگساالان، در سال 1378 طی یک مصوبه اداره امور برخی از پیست‌های اسکی کشور از سازمان ایرانگردی و جهانگردی منفک و به شرکت توسعه، تجهیز و نگهداری اماکن ورزشی که یکی از شرکت‌های تابعه وزارت ورزش و نوجوانان است، محول شد. در این مصوبه آمده بود که پیست اسکی خور در جاده چالوس، تأسیسات و بالابرهای موجود در پیست اسکی شمشک و پیست اسکی دیزین به این شرکت محول شود. به همین جهت است که او می‌گوید: عرصه پیست‌ها متعلق به مردم شمشک است و فقط تأسیسات و تجهیزات بالابرها در اختیار شرکت توسعه و تجهیز و نگهداری اماکن ورزشی است.
حسین ساوه‌شمشکی که قهرمان آسیا در اسکی آلپاین نیز هست، در ادامه می‌گوید: متأسفانه شرکت توسعه، تجهیز و نگهداری اماکن ورزشی در زمینه‌ تعمیر، نگهداری و تجهیز و به‌روزرسانی تأسیسات و بالابرهای ورزشی پیست‌های اسکی هیچ‌گونه فعالیتی انجام نداده است و به همین جهت تمام تأسیسات و بالابرها فرسوده و از استاندارد خارج شده‌اند. به گفته‌ این مسئول، سازمان استاندارد مجوزی برای فعالیت برخی از این پیست‌ها از‌جمله پیست‌های شمشک صادر نکرده و دقیقاً 4 سال از تعطیلی این پیست می‌گذرد. متأسفانه تمام تأسیسات و بالابرها متعلق به ۵۰ سال پیش است و نیازمند به‌روزآوری و نوسازی هستند.
ساوه‌ شمشکی می‌گوید: با وجود تعطیلی پیاپی پیست اسکی شمشک، اهالی تصمیم گرفتند که پیست را خودشان راه‌اندازی کنند، به همین جهت شرکتی را با عنوان شرکت توسعه پایدار تشکیل دادند تا به‌عنوان بخش خصوصی بتوانند دستگاه‌های جدیدی را خریداری و تجهیز و پیست تعطیل‌شده را احیا و راه‌اندازی کنند.
رئیس شورای شهر شمشک، مهم‌ترین موضوع و دغدغه شورای شهر را راه‌اندازی مجدد این پیست‌ها و فراهم آوردن زمینه حضور بخش خصوصی و واگذاری امور به مردم می‌داند و می‌گوید: مهم‌ترین مسأله که استفاده از توان بخش خصوصی است حل شده و بیش از این نباید منتظر تصمیمات دستگاه‌های ناکارآمد ماند و تنها با تفکری جهادی است که قدیمی‌ترین پیست اسکی کشور نجات می‌یابد.
چه کارهایی صورت گرفته؟
چهار سال زمان زیادی است، بویژه برای پیستی که در بهترین حالت فقط در یک‌سوم سال قابلیت بهره‌برداری دارد. از این رو این پرسش باقی می‌ماند که مسئولان و شورای اسلامی شهر شمشک در این چهار سال چه کارهایی برای راه‌اندازی مجدد پیست انجام داده‌اند؟ با وجود این به‌نظر می‌رسد، کوهی که مختص ورزش اسکی است و برخی زمین‌های نزدیک به پیست و حتی درون پیست مورد ساخت‌وساز قرار گرفته‌اند که جلوه نازیبایی نیز به آن بخشیده است. یکی دیگر از اهالی شمشک در این خصوص به «ایران» می‌گوید: یکی از سیاست‌های دولت در بخش رودبار قصران در راستای امور گردشگری، ایجاد و ارتقای زمینه‌ احداث زیرساخت‌های گردشگری و ورزشی توسط بخش تعاونی و یا خصوصی بوده است. به گفته‌ جواد شمشکی اما متأسفانه با گذشت 10 سال از تصویب این مصوبه «پیست بین‌المللی شمشک» به دلیل ضعف مدیریت، نداشتن توان دستگاه متولی و به بهانه نداشتن اعتبار و یا انگیزه و تخصص لازم به تعطیلی مطلق رسیده است.
او که از اعضای ادوار چهارم، پنجم و ششم شورای اسلامی شهر شمشک- دربندسر بود به سابقه درخشان این منطقه و پیست اسکی شمشک اشاره و تأکید می‌کند: این پیست از 70 سال سابقه درخشان در ورزش اسکی برخوردار است و تاکنون 14 نفر از ورزشکاران شهر شمشک ـ دربندسر در دوره‌های مختلف مسابقات جهانی و المپیک مدال کسب کرده‌اند و حدود 800 مربی تراز اول اسکی دارد. این پیست کانون توجه خیل بی‌شمار گردشگران داخلی و خارجی بویژه دیپلمات‌های اروپایی بوده است، چرا باید با چنین معضل بحرانی مواجه شود؟
به گفته این فعال ورزشی، تنها راه نجات و احیای پیست اسکی شمشک اعتماد به مردم و واگذاری اداره امور به مردم است. هرچند این شهروند شمشکی به مدیریت محلی برای چاره‌اندیشی و رفع مشکلات اعتقاد دارد و می‌گوید: این موضوع از مهاجرت مردم به کلانشهر تهران جلوگیری می‌کند، اما تجربه‌ واگذاری مکان‌های گردشگری جهانی به مدیریت‌های محلی، موضوعی است که در صورت مدیریت غیرحرفه‌ای می‌تواند آسیب‌های دیگری را دربر داشته باشد.
خلع ید شرکت توسعه و تجهیز
یکی دیگر از شهروندان شمشک نیز به همین صحبت‌ها اشاره می‌کند و به «ایران» می‌گوید: در سال‌های نخست بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، مسئولیت نگهداری و توسعه پیست اسکی شمشک به عهده‌ شرکت توسعه و تجهیز اماکن ورزشی قرار داده شد و از آن زمان تاکنون هیچ اقدامی جهت تجهیز و به‌روزرسانی دستگاه‌های موجود صورت نگرفته و به همین جهت تأسیسات موجود که متعلق به دهه 40 و 50 خورشیدی است، همگی مستهلک و غیرقابل استفاده شده‌اند.
ناصر افشاری می‌افزاید: البته در سال‌های پیش از انقلاب هیچ‌گاه وضعیت بلاتکلیف زمین‌های اهالی بومی با سازمان‌های مربوطه تعیین تکلیف نشد و همچنان این معضل که امتیاز پیست اسکی شمشک متعلق به شرکت توسعه و تجهیز اماکن ورزشی و زمین‌های مورد استفاده متعلق به اهالی بومی است، وجود دارد.
به گفته‌ این مربی اسکی، متأسفانه، در یک دهه گذشته بجز یکی دو سال محدود، همیشه پیست اسکی شمشک تعطیل بوده و به همین جهت، اهالی بومی ضرر و زیان بسیاری را متحمل شده‌اند و رویکرد پرورش استعدادهای نوین و بالارفتن کیفیت ورزشکاران نیز بشدت مختل شده است.
آنگونه که این شهروند شمشکی می‌گوید: در چندین سال گذشته بومیان شهر شمشک و دربندسر شرکت تعاونی به نام شرکت توسعه پایدار را ثبت کرده‌اند. این شرکت بیش از 1000 سهامدار دارد و مالکان زمین‌های پیست اسکی نیز در آن سهام دارند. به موازات تأسیس این شرکت از سوی اهالی بومی، اقدامات مالکان زمین‌های پیست اسکی شمشک، منجر به صدور خلع ید علیه شرکت توسعه و تجهیز شده است. به گفته افشاری، در حال حاضر تلاش اهالی بومی برای به نتیجه رسیدن، زیر نظر شهرداری شمشک و دربندسر و شورای شهر با طرف‌های مقابل در جریان است.
پیست‌هایی که استاندارد نیستند!
گذشته از ماجرای پیست اسکی شمشک به نظر می‌رسد پیست‌های دیگر مثل دیزین نیز هرچند فعالیت می‌کنند، اما از استاندارد لازم برخوردار نیستند. کارشناس خبره و عضو هیأت رئیسه فدراسیون اسکی «ایران» می‌گوید: هرچند به لحاظ شرایط آب و هوایی و عدم بارش برف در ماه‌های پیشین، پیست دیزین به‌تازگی باز شده است، اما علاوه بر آن، به دلیل نبود مباحث استانداردسازی تأسیسات و بالابرها، امسال هنوز اقدامی صورت نگرفته است.
صادق کلهر، می‌گوید: این پیست زیر نظر شرکت توسعه و تجهیز اماکن قرار دارد. اما در حقیقت هیچ یک از تأسیسات و بالابرها نه تنها استانداردسازی نشده، بلکه موجب آسیب بیشتر نیز شده است در حالی‌که باید به‌روزرسانی می‌شدند.
آن‌طور که این فعال ورزشی می‌گوید: اماکن ورزشی و سالن‌ها و بخش‌های ورزشی دیگر نیز وضعیتی بهتر از این ندارند. او معتقد است که درصورت واگذاری پیست‌ها به مدیریت فدراسیون، بسیاری از مشکلات رفع می‌شود. زیرا فدراسیون ارتباط خوبی با فدراسیون جهانی دارد و در زمینه ورود دستگاه‌های به‌روز و امکانات می‌توانند کمک و راهگشا باشند.