نغمه‌هایی از جنس شمس و باخ
رضا مهدوی
مدرس دانشگاه و نوازنده سنتور
داوود آزاد از آن دسته موسیقیدانان نادر ایران است که با نگاهی آزاد به مقوله موسیقی، فرهنگ شنیداری چند‌ملیتی یا چند فرهنگی را پیگیری می‌کند. افق دید یا دورنمای چنین موسیقی که تلفیقی یا فیوژن می‌نامندش، سابقه‌ها دارد و چیز تازه‌ای هم نیست، اما پرداختن به آن از عهده هر هنرمندی برنمی‌آید و آگاهی و دانش کافی از فرهنگ و تاریخ موسیقی‌های ملل را می‌طلبد تا پشتوانه‌ای ایجاد کند برای دفاع هر چه بهتر از خروجی ضبط موردنظر در قالب یک آلبوم، برای شنوندگانی که می‌خواهند در حین شنیدن تمام مجموعه، به جان کلام برسند.
داوود آزاد تمام سعی خود را دارد که با اشعارمولانا، با موسیقی باخ آلمانی آن‌هم بدون تغییر در قطعات، بداهه‌وار موسیقی و خوانندگی‌ای ارائه دهد که ضمن رعایت چفت و بست‌های فن موسیقا که تمام و کمال نیز با برتری صدا‌دهی موسیقی ایرانی است، شنونده اهل دل بتواند با گوشِ هوشِ جان بشنود. پدید‌آورنده این اثر رهایی و آزادی موسیقی ایرانی، در کنار نظم و انضباط ، موسیقی کلاسیک دوره باخ را با وجود تضاد ظاهری، یک وحدت‌رویه باطنی می‌داند که نشانگر یک ریشه واحد بودن است. در شیار اول قطعه «من آن ماهم» آغازگری دارد با قطعه موسیقی‌ای با ساز رَباب که داوود آزاد از مایه اصفهان به پرلود می مینورِ موسیقی فرنگی یوهان سباستین باخ وارد می‌شود. نغمه‌های نرم و گرمی که با همخوانی و صدای دلنشین داوود آزاد، هم‌آمیزی نوینی در موسیقی ایران رقم می‌زند.
قطعه دوم «خانه پُرنور» نیز با ساز رَباب شروع و سپس ریتمیک‌وار با ساز کوبه‌ای، طبلای هندی و آوازخوانی، تلفیقی با پرلود سی دیز ماژور به همراهی سازهای قره‌نی و دودوک سرزمین آذربایجان ایجاد می‌شود.
موسیقی سوم «من مست و تو دیوانه» با ساز قره‌نی، از نغمه‌ای از مقامات آذری، با موسیقی باخ در توکاتا سُل ماژور جلوه‌داری می‌کند و در ادامه ویولنسل و پیانو آماده می‌شوند برای صدای پُرجنب‌وجوش خواننده با درهم‌آمیزی موسیقی‌ای متفاوت که گویی تمامی این الحان‌سازی و آوازی از یک سرزمین هستند! در این قطعه بَربَط‌نوازی داوود آزاد در کنار تحریر آواز نیز جلوه‌گری می‌کند.
شیار چهارم «از تو کجا گریزم» بازهم رَباب‌نوازی از درآمد و تلفیق با گولد‌برگ شماره 21 باخ، به صورت شاعرانه، ویولنسل و پیانو، حرکت ملودیک آوازی را به خوبی به سرمنزل مقصود رهنمون می‌کند و در انتها ساز دودوک هم به مجموعه می‌پیوندد که همانا دگرگونه شنیدن را در فضای آرامبخش از چنین موسیقی‌هایی انتظار داریم.
موسیقی پنجم آلبوم «تیزدَوَم» نیز در مایه درآمد ماهور تصدیق می‌شود با فرنچ سوئیت که قطعه‌ای شاد و پرتحرک است و پیانو، طبلا و قره‌نی، نغمه‌های ضرباهنگ‌آلود آوازخوانی داوود آزاد را همراهی دارند که خوب از عهده تحریر‌های موسیقی ایرانی با تلفیق چنین موسیقی فرنگی برآمده و روند سلیس و روان شنیدن را افزون می‌کند برای آنانی که قبل از شنیدن چنین مجموعه‌ای فکر می‌کردند موسیقی کلاسیک غرب را به راحتی نمی‌توان هضم کرد و به مدد نگاه تیزبینانه داوود آزاد، موسیقی فیوژن یا تلفیقی شاید برای نخستین مرتبه درموسیقی بعد از انقلاب جلوه‌گر و سرمشق شد برای آیندگانی که می‌خواهند این مسیر را راحت‌تر سپری کنند.
قطعه «در این عشق بمیرید» مقدمه‌ای با ساز بَربَط شنیده می‌شود و شعر معروف حضرت مولانا با تلفیق برای سوئیت پرلود انگلیسی و زمینه‌ساز هیجان در ارکستر در همنشینی با محتوای کلام قرار می‌گیرد که در نوع خود شنیدنی و حظ بردنی است.
قطعه آخر«مبارک باد» سرخوشانه است که با مقدمه قره‌نی به پیشواز سوئیت انگلیسی همسان‌سازی شده و تمامی سازهای شرکت‌کننده این قطعه که نشاط و مبارکی و تولدی دوباره را این‌بار از سرزمین ایران، بلغارستان، آلمان، هند، آذربایجان و بریتانیا به گوش‌های جان هدیه داده‌اند.
ملیتا کالین (پیانو)، اوتا ایشلیشتیک (ویولنسل)، الخان صمدزاده (قره‌نی و دودوک)، سوریش کومار (طبلا) و آن ماری تری (همخوان)، هنرمندانی هستند که اشعار مولانا جلال‌الدین‌بلخی ایرانی و قطعات پیانویی یوهان سباستین باخ و تنظیم و بداهه‌خوانی داوود آزاد را در استودیو جاکوبس لندن به خوبی فهم مشترک یافته‌اند و از ایده‌پردازی داوود آزاد، پیروزمندانه برآمده‌اند .
دیوان شمس و باخ
تنظیم و بداهه‌خوانی: داوود آزاد
ناشر: مرکز موسیقی حوزه هنری
سال: 1382
