اکرم رضایی ثانی / هنوز آسیب‌های ناشی از غیرحضوری بودن کرونا در مدارس جبران نشده که تعطیلی‌های پی در پی به خاطر آلودگی هوا بر کمبودها صحه گذاشت؛ چندی پیش اخباری از تعداد روزهای حضور دانش‌آموزان در مدارس در فضای مجازی پیچید که دانش‌آموزان از ابتدای سال تحصیلی تا آن روز تنها ۳۸ روز در مدرسه حضور داشتند.
از ابتدای مهر ماه امسال تا روز 1 بهمن ماه سال 1401 جمعا 81 روز غیرتعطیل داشته‌ایم که ۲۴ روز در این بازه زمانی تنها به خاطر آلودگی هوا تعطیل بوده است و روزهای دیگری هم به دلایل بارش برف، برودت هوا، بازی‌های جام جهانی و… موجب غیر حضوری شدن مدارس شد. این آمار در حالی است که از مهر تا اسفند 98 که کرونا مدارس را به مدت دو سال به فضای مجازی برد، باز هم داستان تعطیلات مدارس به خاطر برودت هوا، شیوع آنفلوانزا و آلودگی هوا امری تقریباً ثابت در تقویم شده بود به‌طوری که بارها مباحثی چون طرح تعطیلات زمستانه، طرح تعطیلات شناور و تغییر در تقویم آموزشی را مطرح کرد. در بازه زمانی اول مهر تا 6 دی 1398 مدارس 12 روز تعطیل شدند که 11 روز تنها به دلیل آلودگی هوا بود. دی ماه ۹۶ بود که سازمان محیط زیست طرح تعطیلات زمستانی را مطرح کرد. بسیاری از کارشناسان همان روزها معتقد بودند با توجه به اینکه نمی‌توانیم از وضعیت آلودگی در کلانشهرها خروج کنیم، بهتر است یک تا دو هفته را در اوج آلودگی هوا که قابل پیش‌بینی است از قبل به عنوان تعطیلات زمستانی تعطیل عمومی اعلام کنیم و از آن سو از تعطیلات تابستانی کم کنیم. همان دی ماه ۹۶ نظر کمیسیون آموزش مجلس شورای اسلامی این بود که این طرح و طرح‌هایی شبیه به این پاک کردن صورت مسأله آلودگی هواست و باید ریشه آلودگی را پیدا کنیم نه اینکه بخواهیم ۴ مشکل دیگر هم در سیستم آموزشی ایجاد کنیم. باید توجه کرد که تقریباً از سال 96 بود که تعطیلی مدارس به دلیل آلودگی هوا (آن سال به مدت 4 روز در نیمه اول سال تحصیلی) باب شد و نکته این است که تا امروز نه تنها به شکل مؤثری ریشه مشکل حل نشده بلکه اتفاقاً تعطیلات ضربه کارسازی به سیستم آموزشی کشور زده است. هیچ سالی مانند امسال این تعطیلات زیاد نبود و از سوی دیگر به دلیل تعطیلات دوساله‌ای که کرونا بر سیستم آموزشی تحمیل کرد، حالا این تعطیلات بیشتر به چشم می‌آید و اساساً این پرسش را مطرح می‌کند که آیا واقعاً سود و زیان تعطیلات را مسئولان سنجیده‌اند؟
علاوه بر این سؤال دیگری مطرح است؛ اینکه آموزش و پرورش به عنوان یکی از وزارتخانه‌های مهم کشور که مدام بر آموزش حضوری و طرفداری از آن تأکید دارد چرا نمی‌تواند به شکل مستقل نظرش را به نهادهای بالا دستی اعلام کند؟  هر چند در فضای رسمی رسانه، یوسف نوری، وزیر آموزش و پرورش بارها نظرش را گفته و روز گذشته نیز گفت: عوامل عارضی به مدت زمان آموزش لطمه بسیاری زد. تعطیلی مدارس در دوران کرونا که ۲۶ ماه و از نظر ما سه سال تحصیلی بود و پس از آن از ابتدای سال تحصیلی، تعطیلی‌ها بسیار و بی‌سابقه بوده است. از رئیس جمهور خواهش کردم فکری برای تعطیلی مدارس شود، اکنون در بخش‌های مختلف و در صورت بروز هر اتفاقی تعطیلی مدارس اولین اقدام است و این در صورتی است که مدرسه باید آخرین مکان برای تعطیلی باشد. به ما می‌گویند هوا آلوده است و بچه‌ها اذیت می‌شوند و بحث سلامت دانش‌آموزان که مطرح می‌شود ما متوقف می‌شویم.
آسیب‌های آموزش غیرحضوری بر همه عیان است
از طرفی والدین در فضای مجازی به شکل‌های مختلف اعتراض خود را به تداوم روند تعطیلی‌ها اعلام کرده و گفته اند «هزینه‌های سنگینی را برای یک سال آموزشی و همچنین سرویس مدارس و برنامه‌های جانبی و مدارس غیردولتی و... داده‌اند که شاید 50 درصد از آن را هم بهره‌برداری نکرده باشند. از این رو آموزش و پرورش برای جلب رضایت والدین و ماندن آنها در مدارس غیردولتی بهتر است بخشی از شهریه‌های جانبی را به آنها بازگرداند». احمد محمود‌زاده، رئیس سازمان مدارس و مراکز غیردولتی و توسعه مشارکت‌های مردمی و معاون وزیر آموزش و پرورش در گفت‌و‌گو با «ایران» در واکنش به‌عدم رضایت والدین نسبت به غیرحضوری شدن مکرر کلاس‌های درس گفت: ما بشدت علاقه مندیم که آموزش به صورت چهره به چهره و حضوری اتفاق بیفتد و این جزو برنامه‌های تأکیدی آموزش و پرورش است. تفاوتی ندارد که مدارس دولتی باشند یا غیردولتی در هر صورت این امر مورد توجه است.
رئیس سازمان مدارس و مراکز غیردولتی و توسعه مشارکت‌های مردمی گفت: اکنون آسیب‌های ناشی از آموزش مجازی مشخص است از این رو مراقبت‌های معلمان و صحبت‌های آنان با دانش‌آموزان لازم است. بنابراین تأکید ما بر آموزش حضوری است اما به هر حال برخی از مسائل از جمله آلودگی هوا دست ما نیست. وقتی تصمیماتی از حیث آلودگی هوا در کشور گرفته می‌شود به دلیل آسیب‌هایی که بر جسم دانش‌آموزان، ضریب هوشی و ابعاد روحی آنان می‌گذارد و به آنها لطمه وارد می کند ما را مجبور به غیرحضوری شدن آموزش می‌کند.
معاون وزیر آموزش و پرورش ادامه داد: ما بشدت دنبال این هستیم که آموزش‌ها در مدارس و به شکل حضوری باشند. از طرفی ارتباط  lms درحال انجام است اما این میزان کفاف تأمین آموزش و بعد پرورشی با کیفیت را نمی‌دهد. ما هم به این مسأله اذعان داریم و مدارس ما هم موظفند که تکمیل ظرفیت مسائل آموزشی و پرورشی را در ابتدای فوق برنامه‌های آموزشی و پرورشی خود داشته باشند.
محمود‌زاده بیان کرد: در واقع یک تکلیف به عهده مدارس غیر دولتی در زمینه اجرای برنامه‌ها و فوق برنامه‌های آموزشی و پرورشی است. از این رو انتظار داریم در روزهای آینده با کاهش آلایندگی هوا مدارس کشور بتوانند کمبودهای به وجود آمده را جبران کنند.  وی در پاسخ به این سؤال که چطور می‌توان این میزان عقب افتادگی از آموزش را جبران کرد؟ گفت: بخشی از آن با فوق برنامه‌ها یا اضافه تدریس جبران می‌شود. از طرف دیگر این پیشنهاد مطرح شده که ازاین پس از روزهای پنجشنبه برای جبران روزهایی که مدارس غیر حضوری یا تعطیل بوده‌اند استفاده شود که البته این شامل تمام مدارس کشور نخواهد شد.
رئیس سازمان مدارس و مراکز غیردولتی و توسعه مشارکت‌های مردمی در ادامه تأکید کرد: در آخر به این نتیجه رسیده بودند که دانش‌آموزان از روز پنجشنبه به عنوان روز تعطیل استفاده کرده و در کنار خانواده باشند. شاید استفاده از روزهای پنجشنبه برای همه دانش‌آموزان نیاز نباشد ولی در حال پیگیری آن هستیم و حتی به مدیران استان‌ها اعلام شده و ان‌شاءالله با یک برنامه‌ریزی در سطح محلی و منطقه‌ای اعمال خواهد شد. وی تأکید کرد: استفاده از روزهای پنجشنبه در حال بررسی است بنابراین اجرای آن ناگهانی صورت نخواهد گرفت. این امر به مدارس کشور تفویض اختیار خواهد شد تا اگر با کمبود زمان مواجه شدند و یا در شرایط اضطرار آموزشی قرار گرفتند از آن استفاده کنند؛ به هر حال این رویه در زمینه تکمیل فرایند آموزش و تحصیل است.
وی در واکنش به این پرسش که با توجه به اینکه چهار ماه از سال تحصیلی گذشته اما با توجه به شهریه و هزینه سرویس که والدین تقبل کرده اند؛ دانش‌آموزان کمتر از 40 روز در مدرسه بوده‌اند آیا ضرورت نمی‌دانید شهریه‌های جانبی را به والدین بازگردانید، گفت: اگر برای غذا یا همچنین اردوها شهریه‌ای اخذ شده اما انجام نشده است، هزینه آن باید به والدین بازگردانده شود.

بــــرش
اطلاعیه گلایه‌آمیز آموزش و پرورش نسبت به تعطیلی آموزش حضوری

مرکز اطلاع‌‌رسانی و روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش اطلاعیه‌ای پیرامون تداوم غیرحضوری شدن آموزش در مدارس برخی استان‌ها، روند برگزاری کلاس‌های درس و امتحانات باقی مانده صادر کرد که بارها در آن بر افت تحصیلی و تربیتی دانش آموزان و وقفه در فرایندهای یاددهی و یادگیری تأکید شده و در بخشی از آن آمده است: وزارت آموزش و پرورش با هشدار درباره افت تحصیلی نگران کننده دانش آموزان و ایجاد مانع در تحقق اهداف آموزشی و تربیتی دوره‌های تحصیلی ناشی از تعطیلات پی درپی مدارس و وقفه‌های طولانی مدت در اجرای فعالیت‌ها و برنامه‌های درسی و آثار، تبعات و پیامدهای کوتاه مدت و بلندمدت مربوطه، اعلام می‌دارد هیچ روشی جایگزین آموزش و تربیت حضوری در محیط مدارس و کلاس‌های درس نخواهد بود. آموزش‌های مجازی پاسخگوی همه نیازهای دانش آموزان نبوده و جهت برقراری عدالت تربیتی و بهبود کیفیت آموزشی و پرورشی بر فعالیت مدارس به صورت حضوری تأکید دارد و معتقد است غیرحضوری شدن مدارس باید به عنوان آخرین راه حل درنظر گرفته شود.