ضرورت پژوهش در تاریخ دفاع مقدس
غلامرضا عزیزی
پژوهشگر دوران دفاع مقدس
چهل و دو سال از آغاز جنگ تحمیلی رژیم بعثی عراق علیه انقلاب نوپای اسلامی و مردم شریف ایران می‌گذرد. این جنگ در زمانی به مردم این سرزمین تحمیل شد که به‌تازگی تحت رهبری امام خمینی(ره)، از یوغ رژیم ستمشاهی آزاد شده و زنجیرهای اسارت را گسسته و خود را از زیر ننگ کاپیتولاسیون رهانیده بودند. در آن زمان که با شعار نه شرقی نه غربی جمهوری اسلامی نخستین ستون‌های سازندگی و استقلال می‌رفت که برافراشته شود و سازندگی آغاز گردد، دولتهای استعماری که منافع خود را از دست رفته می‌دیدند نخست با درانداختن زمزمه‌های شوم جداسری کوشیدند تا این قیام را سرکوب کنند و میهن عزیزمان را در آتش تجزیه‌طلبی افکنند و کمی بعد رژیم بعثی عراق را به طمع حمله به ایران انداختند و تا بن دندان مسلحش ساختند و عفریت جنگ را بر این مرز و بوم تحمیل کردند؛ اما هرگز گمان نمی‌کردند حماسه دفاع مقدّس ایرانیان در برابر این ددمنشی و تجاوز، به بزرگترین رویداد پایان قرن بیستم تبدیل شود. رخدادی که تأثیری ژرف در جهان معاصر بر جای گذاشت. تأثیر این دو پیروزی شگرف (انقلاب اسلامی و دفاع مقدس) به‌روشنی در قیامها و حرکتهای حق‌طلبانه، آزادیخواهانه و استقلال‌طلبانه منطقه و جهان نمودار است. بر اثر این تأثیرات عمیق است که بررسی، پژوهش و نمایاندن زوایای مختلف این واقعه و تدوین و تنظیم صفحات زرین این کتاب حماسی را در تمام ابعادش دوچندان می‌سازد. در این راه از همان آغاز دوران دفاع مقدس افراد، سازمانها و نهادها کوشیدند تا زوایای مختلف این رویداد عظیم را شناسایی کنند. هر چه می‌گذشت پیدا شدن شواهد، گواهی‌ها و مدارک و اسناد جدید، زوایای تاریک آن دوران را مشخص‌تر و واضح‌تر می‌کرد. علاوه‌بر آن گذار از سال‌های دفاع مقدس، سبب شد تا اسناد نظامی بسیاری از محرمانگی خارج شوند. افزونگی اسناد کمک فراوانی به شناخت بهتر آن دوران کرد همزمان افرادی که در هر نقش و لباس، در آن دوران در درون سنگرهای عزت و شرف جنگیده بودند نیز اطلاعات خود را در قالب خاطره یا آثار تاریخ شفاهی در اختیار جامعه قرار دادند.
سال‌های دفاع مقدس و حماسه سازی‌های آحاد مردم ایران در سایه رهبری حضرت امام(ره)، از جمله نقاط سرنوشت‌ساز و فراموش نشدنی و ستاره‌ای درخشان و ماندگار بر تارک تاریخ این مرز و بوم خواهد ماند. بازسازی شایسته و درخور این واقعه بی‌تردید در گرو پژوهش‌های دقیق محققان است. در کنار این پژوهشگران معدود کسانی در داخل و خارج از کشور بودند و هستند که برآنند از عظمت این دوران بکاهند و با طرح شبهاتی این حماسه عظیم را به زیر سؤال ببرند. از این‌رو با توجه به آثار و منابع و اسناد و مدارک در دسترس اکنون بیش از پیش زمان آن رسیده است تا پژوهشگران (بویژه مورخان و جامعه‌شناسان) و هنرمندان (بخصوص داستان‌نویسان و سینماگران) به بازخوانی پرونده دوران دفاع مقدس پرداخته و زوایای آن را برای آحاد مردم ایران و جهان تبیین کنند.
بهترین سنجه برای پرهیز از به خطا و بیراهه رفتن قلم در این راه، آن است که فرمایشات رهبر معظم انقلاب را آویزه گوش و چراغ راه قرار داد. بویژه آنچه ایشان در سخنرانی مورخ ۱۶ اسفند ۱۳۹۵ فرمودند و گذر ایام، بار دیگر بر نکته‌سنجی، دوراندیشی و دقت‌نظر ایشان مهر تأیید زد:
«اگر در زمینه دفاع مقدس، کار فرهنگی و تولید فرهنگی مستمر وجود داشته باشد، کشور در مقابل طراحی‌ها و توطئه‌های فرهنگی، قوی خواهد شد. امروز یکی از مشکلات کشور، واردات فراوان و تا حدی بی‌حساب و کتاب در مقابل تولید ناقص داخلی است. حرکت نظامی دشمن، ملت را مستحکم‌تر و منسجم‌تر می‌کند اما حمله فرهنگی اراده‌ها را تضعیف می‌کند و نسل جوان را از کشور می‌گیرد. محتوا باید مملو از تبیین و بیان حقایق، معرفت و نقاط برجسته دوران دفاع مقدس باشد؛ البته این موضوع به معنای اغراق‌گویی در مورد دفاع مقدس نیست بلکه باید دشواری‌ها و برخی ناکامی‌ها در کنار موفقیت‌ها و نقاط قوت فراوان دوران دفاع مقدس بیان شود.»