در حافظه موقت ذخیره شد...
معضلی به نام سبدفروشی دارو
خبرنگار
فعالان حوزه دارو می‌گویند؛ کمبودهای دارویی نسبت به چند ماه گذشته بهتر شده به طوری که طبق اعلام کمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی کمبود دارو به حدود 200 قلم کاهش پیدا کرده است با این حال در آن سوی ماجرا خبرهای رسیده از سطح داروخانه‌ها بیانگر این واقعیت است که وضعیت موجودی داروهای اعصاب و روان که تولید داخلی دارند، مطلوب نیست. کمبودهای دارویی که در ابتدای پاییز امسال یعنی حدود سه تا چهار ماه بعد از آغاز طرح دارویاری در اقلام مختلف نظیر سرم، آنتی بیوتیک‌ها، شربت‌های سرماخوردگی کودکان و برخی از داروهای بیماران سرطانی به نارضایتی‌ها دامن زده بود، در هفته‌های اخیر جبران شده اما با وجود این بازار دارویی کشور همچنان در بعضی اقلام دچار کمبودهایی است که از جمله این اقلام می‌توان به داروهای اعصاب و روان اشاره کرد.
فعالان حوزه دارو، چالش‌های نقدینگی و برخی تصمیمات دیرهنگام هیأت مقررات زدایی درباره کاهش مالیات واردات مواد اولیه از یک درصد به 9 درصد و نیز کاهش یک درصدی تعرفه گمرکی دارو را از جمله دلایل کمبودهای مقطعی برخی داروها از جمله داروهای اعصاب و روان عنوان می‌کنند. داروهای اعصاب و روان از جمله «رسپریدون یک و دو»، «تری فلوپرازین»، «سدیم والپروات» و «کاربامازپین» در حالی در مرز کمبود قرار گرفته که چندی پیش رئیس سازمان غذا و دارو طی نامه‌ای رسمی، شرکت‌های داروساز کشور را برای مقابله با کمبودهای دارویی در کشور برخط کرده است. به رغم آنکه تولید برخی اقلام دارویی در کشور در حاشیه زیان است و سودده نیست اما سیاستگذاری‌ها در چند ماه اخیر به سمت کاهش کمبود اقلام دارویی و مرتفع کردن چالش‌ها و مشکلات صنعت داروسازی بوده است. در این میان باید توجه کرد که آزادسازی ارز دارو و نیاز به ارز نیمایی برای تأمین دارو، نقدینگی مورد نیاز شرکت‌های تولیدکننده و واردکننده دارو را برای تأمین دارو افزایش داد؛ موضوعی که در مهرماه منجر به برخی کمبودهای دارویی شده و اعلام شد که بخش عمده‌ای از کمبود دارویی به دلیل نبود نقدینگی در شرکت‌ها و پرداختی‌شان در گمرک است. بعد از آن بود که دولت در راستای اصلاح سیاست‌های ارزی دارو امتیازهای ویژه‌ای را برای صنایع تولید دارو در نظر گرفت اما بازهم به دلیل بدعهدی بانک‌ها در ارائه تسهیلات داروسازان در مضیقه قرار دارند؛ این یعنی همان اتفاقی که در تأمین اقلام داروهای آنتی‌بیوتیک افتاد در حال تکرار است و این بار داروهای اعصاب و روان در مرز کمبود قرار گرفته‌اند. سؤال این است چرا با وجود رفع چالش‌های دارویی بازهم کمبودهای دارویی در کشور به صورت کامل برطرف نمی‌شود بلکه صرفاً از دارویی به داروی دیگر تغییر می‌کند؟ دکتر ندا دانایی فر مسئول فنی داروخانه علت کمبود داروهای اعصاب و روان را وارد نکردن ماده اولیه این داروها و به صرفه نبودن هزینه تولید برای تولید کننده داروهای اعصاب و روان عنوان می‌کند. او به «ایران» می‌گوید: نزدیک به دو سال است که داروهای اعصاب و روان دچار کمبود است به تازگی نیز داروهای «رسپریدون»، «تری فلوپرازین»، «سدیم والپروات» و «کاربامازپین» دچار کمبود شده‌اند چون ماده اولیه این داروها وارد نمی‌شود و دارو نیز تولید و توزیع نمی‌شود.
تغییر خط تولید دارو به سمت تولید مکمل‌ها
با وجود آنکه پرس و جوی ما از داروخانه‌ها نشان می‌دهد که برخی از این داروهای اعصاب روان ارزش ریالی آنچنانی ندارند اما سؤالی وجود دارد که چرا یک مرتبه داروهای اعصاب و روان دچار کمبود شده‌اند؟ دکتر دانایی‌فر در پاسخ به این سؤال می‌گوید: علاوه بر عدم واردات مواد اولیه داروهای اعصاب و روان همچنین تولید این داروها برای کارخانه‌ها به صرفه نیست به طوری که برخی از کارخانه‌ها خط تولید دارو را به سمت مکمل‌ها برده‌اند تا اینکه دارویی را تولید کنند که ارزش ریالی چندانی ندارند بنابراین تولید کننده دنبال خط تولید داروهای پرسود است.
او با بیان اینکه برخی اقلام داروهای اعصاب و روان در انبار شرکت‌های دارویی موجود است، می‌افزاید: با توجه به اینکه این داروها دچار کمبود است برخی شرکت‌ها داروهای اعصاب و روان را شرایطی می‌فروشند یعنی دارو را به شرط خرید داروهای دیگر وارد چرخه توزیع می‌کنند.یعنی برای اینکه بتوانند برخی اقلام دارویی را که روی دست مانده است بفروشند این داروها را گرو نگه می‌دارند. در حالی که تغییر نوع و دوز داروهای اعصاب و روان بدون دخالت پزشک جایز نیست و داروخانه‌ها حتی نمی‌توانند دوز 200 را به جای دوز 400 دارو جایگزین کنند یعنی جایگزینی مسأله بسیار خطیری در این حوزه است.
دکتر بهمن صبور رئیس انجمن داروسازان تهران نیز دلیل کمبود داروهای اعصاب و روان را بحث قیمت گذاری دارو و عدم نقدینگی شرکت‌های داروسازی می‌داند و به «ایران» می‌گوید: همان اتفاقی که برای داروهای آنتی‌بیوتیک افتاد برای داروهای اعصاب و روان نیز افتاده است. البته بحث کمبود داروهایی از جمله رسپریدون نسبت به یک ماه قبل بهتر شده است و به شکل سهمیه‌ای در داروخانه‌ها توزیع می‌شود.
رئیس انجمن داروسازان تهران با بیان اینکه قیمت‌گذاری این اقلام دارویی برای تولید کننده‌ها مقرون به صرفه نیست عنوان می‌کند: پروسه تولید دارو از واردات مواد اولیه گرفته تا قرنطینه مواد اولیه، تأیید آزمایشگاه مرجع دارو و تولید و توزیع بین 6 تا 7 ماه زمانبر است بنابراین نمی‌توان کمبودها را به تنهایی گردن سازمان غذا و دارو انداخت در واقع اوضاع اگر بخوبی مدیریت شود با امتیازهایی که دولت به صنایع تولیدی در قالب طرح دارویاری داده است مشکلات ظرف یک ماه آینده حل می‌شود.
دکتر صبور در ادامه تأکید می‌کند که تصمیمات هیأت مقررات‌زدایی در حوزه دارو باید بموقع باشد و این هیأت نباید نگاه کالای مصرفی به دارو داشته باشد چرا که عوارض دارو بسیار سریع دامنگیر می‌شود. منظور این است که بحث کاهش تعرفه گمرکی واردات مواد اولیه دارویی نیمه اول آبان ماه به صنایع تولید و تأمین دارو ابلاغ شده است و تا زمان آزادسازی ماده اولیه وتولید دارو یک کمبود مقطعی داروهای اعصاب و روان را شاهد هستیم.
کمبود اقلام دارویی نسبت به دو ماه قبل خیلی بهتر شده است
دکتر حمید خیری عضو هیأت مدیره انجمن داروسازان ایران معتقد است که اگرچه نمی‌توان کمبود دارو از جمله داروهای اعصاب و روان و اسپری‌های تنفسی را انکار کرد اما نکته‌ای که بدان تأکید دارد بهبود وضعیت دسترسی به اقلام دارویی به نسبت دو ماه پیش است. او با تأکید بر اینکه باید تمهیدات لازم برای تأمین منابع مالی مورد نیاز در اختیار تولیدکننده و واردکننده دارو قرار گیرد به «ایران» می‌گوید: دسترسی به اقلام دارویی در بازار دارو به نسبت دو ماه پیش بسیار بهتر شده اما اینکه بگوییم هیچ گونه کمبودی نداریم درست نیست.
به گفته عضو هیأت مدیره انجمن داروسازان ایران؛ برخی از کمبود اقلام دارویی به دلیل «سبدفروشی دارو» به داروخانه‌ها است به این معنا که شرکت‌های تولید و توزیع دارو به داروخانه‌ها می‌گویند اگر فلان داروی مورد نیاز را می‌خواهید حتماً باید سبدی از داروها را تهیه کنید.
دکتر سجاد اسماعیلی مشاور رئیس سازمان غذا و دارو نیز با بیان اینکه کمبود داروهای اعصاب و روان دغدغه مسئولان سازمان غذا و دارو نیز هست درباره کمبودهای حوزه دارو به «ایران» می‌گوید: «کمبودهای ما در حوزه دارو متفاوت است؛ مثلاً طی دو ماه گذشته در بحث آنتی‌بیوتیک‌ها و سرم مشکل داشتیم که رفع شده است و مشکل خاصی نداریم و حاشیه امنی ایجاد شده و الان دغدغه ما داروهای اعصاب و روان است، آن هم برخی از داروها که با تمهیدات لازم با تولید داخلی و واردات در حال جبران است. به صورت کلی سیاست‌های سازمان غذا و دارو این است که برنامه‌ریزی پایدار داشته باشد یعنی اینکه داروهایی که تولید داخل ندارد از طریق واردات جبران شود.»
به گفته دکتر اسماعیلی، سازمان غذا و دارو در این رابطه از تأمین‌کنندگان داروهای خارجی خواسته است تا با برنامه‌ریزی ارزشان را از بانک مرکزی دریافت و با خیال راحت دارو تأمین کنند. از سوی دیگر بر دغدغه‌های داروسازان داخلی هم تمرکز کرده‌ایم و از آنها حمایت می‌کنیم تا در زمان مناسب نیازهای خود را تأمین کرده و تولید را انجام دهند تا بتوانیم یک زنجیره تأمین در دسترس و پایداری داشته باشیم.
