سهم بزرگ مسئولان در انباشت زباله‌های ساحل خزر

وقتی سیستم تشویقی و تنبیهی برای رعایت اصول حفاظت از محیط‌ زیست وجود ندارد، افراد دیگر انگیزه‌ای برای انجام کار درست ندارند

«محمودآباد» یکی از قطب‌های گردشگری استان مازندران است؛ شهری ساحلی و پرطرفدار که شاید همین ویژگی باعث تولید زباله بیشتر در‌ این منطقه شده است. در حال حاضر زباله‌ها در فاصله کمتر از ۲۰ متری ساحل در میان ساختمان‌های مسکونی، اداری و ویلاهای تفریحی دیده می‌شود.
نخستین و اساسی‌ترین پرسش‌هایی که به ذهن خطور می‌کند، این است که این زباله‌ها چرا اینجاست؟ آیا پاکسازی و حفاظت از حریم سواحل بر عهده مردم بومی است؟ اگر نه، چرا نهادهای متولی ترک فعل کرده‌اند؟ آیا ساخت‌وسازهای نامتناسب که به تجاوز به ساحل منجر شده است، خطرناک نیست؟ چه کسانی آنها را ساخته‌اند و به چه علت همچنان ادامه دارد؟
محمد درویش، کنشگر و پژوهشگر محیطی در گفت‌وگو با ایسنا درباره تأثیر فرهنگ مردم زیست‌بوم ساحلی در میزان حفاظت از این مناطق، با توجه به ساخت‌وسازهای ناهمگون در تجاوز به ساحل شهرها، گفت: بخش بسیار ناچیزی از این مسأله، فرهنگ مردم این نواحی را درگیر می‌کند. وقتی سیستمی وجود ندارد تا کسانی ‌که اصول حفاظت از محیط‌ زیست را رعایت می‌کنند تشویق شده و تهدیدکننده‌ها مجازات شوند، افراد دیگر انگیزه‌ای پیدا نمی‌کنند که کار درست را انجام دهند.
وی افزود: بتازگی اعلام شده ۹۵ درصد سواحل شمال کشور توسط ارگان‌های مختلف اشغال شده است. وقتی خود سیستم، بزرگ‌ترین متخلف است، از مردم، حال چه بومیان و چه مسافران، چه انتظاری برای همراهی است؟
درویش درباره احتمال اعمال محدودیت‌هایی برای مسافران برای کاهش آسیب به محیط، گفت: مهم‌ترین مشکل زباله در کشور، بخصوص در ساحل محمودآباد، از مسافران نیست، بلکه «سیستم جمع‌آوری و مدیریت زباله‌»ای است که در شمال کشور با بحران جدی مواجه شده است. هیچ فرایندی را در این منطقه تعریف نکرده‌ایم که «تفکیک زباله» از مبدأ اتفاق بیفتد. شهروندان و حتی ساکنان مناطق شمالی، هیچ انگیزه و علامتی از سوی شهرداری‌ها دریافت نکرده‌اند که به این فکر بیفتند زباله‌های‌تر و خشک‌ را جدا کرده، به‌ازای اهدای زباله‌های خشک‌شان، پول دریافت کنند. بنابراین تا زمانی‌که چنین اتفاقی نیفتد، نمی‌توانیم امیدوار باشیم مشکل زباله در شمال کشور حل شود. به‌تبع، مسافران نیز با بلبشوی ساحل‌ها مواجه خواهند شد و مکانیزمی برای جمع‌آوری زباله نخواهند دید.
این پژوهشگر افزود: اگر به توریستی‌ترین شهرهای دنیا مانند پاریس، نیویورک، اغلب شهرها در آسیای شرقی و... نگاهی بیندازیم، می‌بینیم سیستمی وجود دارد که در همان ابتدا به گردشگران شرح داده می‌شود تا هرگز زباله‌های‌شان را روی زمین رها نکنند چون می‌دانند اگر زباله‌های پلاستیکی (مثل بطری و قوطی‌های خالی نوشیدنی) را که تولید کرده‌اند به فروشگاه پس بدهند، در ازای آن پول دریافت می‌کنند. این همان اتفاقی است که باید در کشور ما هم بیفتد. سال‌ها قبل هم در کشورمان، شیشه‌های خالی نوشابه را به مغازه‌ها پس می‌دادیم و مقداری از هزینۀه آن، به ما برگردانده می‌شد. ما حتی به این سمت هم حرکت نکرده‌ایم و وضعیت‌مان در بازیافت و مدیریت پسماند بدتر شده است.