فاطمه منصوری‌نصرآباد
مترجم
کتاب سیلماریلیون نوشته جی.آر.آر. تالکین به ترجمه رضا علیزاده است که نشر روزنه آن را چاپ کرده است. کتاب با سرآغاز خلقت جهان شروع می‌شود. ایلوواتار قدرتی یگانه، آینور را می‌آفریند؛ او به والار، چهارده تن آینور که بر جهان سلطه داشتند، یاد می‌دهد چگونه نغمه شگرف را بخوانند؛ نغمه‌ای که در پوچی رخنه می‌کند و همه چیز از جمله الف‌ها و آدمیان را به وجود می‌‌آورد. چندی بعد ملکور که یکی از آینور بود، تصمیم می‌گیرد اندیشه‌هایش را وارد آن نغمه کند و آهنگ خودش را بسازد. اینگونه می‌شود که او مایار را همراه خود می‌کند. پس از خلقت کامل جهان، والینور ساخته می‌شود. والار از الف‌ها دعوت می‌کنند تا آنجا زندگی کنند. فئانور الف، سیلماریل‌ها را می‌سازد؛ سنگ‌هایی که نور درخت مقدس در آنها وجود دارد. اینها سرآغاز خلقت سرزمین میانه است. در تاریخ این سرزمین سه دوره هست که تاریخچه تمام اتفاقات و رویداد‌های مهم آن در کتاب سیلماریلیون جمع‌آوری‌ شده است. داستان از زاویه دید دانای کل روایت می‌شود که بشدت برای داستانی تاریخی و حماسی مناسب است. تالکین از بالا به سرزمینی که خلق کرده نگریسته و تک‌به‌تک کارها، رفتارها و حرف‌های شخصیت‌هایش را شرح داده است. همان‌طور که مشخص است داستان‌های این کتاب به قبل از خلقت حلقه‌ها و اتفاقاتی که در سه‌گانه ارباب‌حلقه‌ها رخ می‌دهد، برمی‌گردد. برخی خوانندگان ممکن است از اینکه پایان داستان این سه‌گانه لو می‌رود خوششان نیاید، اما به نظر من دایرةالمعارفی مثل سیلماریلیون باید شامل این موارد باشد و همین موضوع جذابش می‌کند. درباره ترجمه باید بگویم حرف و حدیث‌های زیادی درباره ترجمه این کتاب وجود داشت. عده زیادی معتقد بودند این کتاب را نمی‌شود جوری ترجمه کرد که نوع نگارش تالکین در متن ترجمه شده نمایانگر باشد. اولین‌بار مریم واثقی‌پناه دست به ترجمه این کتاب زد. سپس رضا علیزاده تصمیم گرفت به ترجمه کتاب سلیماریلیون بپردازد؛ ترجمه‌ای که به‌ خوبی قوانین نامگذاری دنیای تالکین را رعایت می‌کرد و بسیار به متن اصلی نزدیک بود. البته بعدها حسین ترکمن‌نژاد نیز ترجمه‌ای از این کتاب ارائه داد اما ترجمه رضا علیزاده به نسبت دو نسخه دیگر ترجمه خیلی بهتری است و نگارش تاریخی و حماسی یا حتی مواردی مثل اسامی جمع به‌ خوبی در این ترجمه برگردان شده است. این کتاب یکی از بهترین کتاب‌های تالکین است. آشنایی با تمام زیروبم دنیایی که خلق کرده، آشنایی با اتفاقات و حماسه‌هایی که در طول سه دوران رخ‌ داده واقعاً برای طرفداران دنیای ارباب‌حلقه‌ها و هابیت جذاب خواهد بود.