کمی همراه با نشاط اصفهانی...
سفر به دوران شاعران قاجار
ریحانه میرحسینی
کارشناس ارشد ادبیات
در شماره‌های قبل تا به الان چندین شاعر از دوره قاجار را شناختید و این بار با «میرزاعبدالوهاب معتمدالدوله نشاط» که از سادات معروف اصفهان بود آشنا می‌شوید. نشاط همانگونه که از پسوند اسمش پیداست در اصفهان به دنیا آمد و جدش عبدالوهاب هم از حاکمان اصفهان بود که ثروت خیلی زیادی داشت و همین اوضاع خوب او باعث شد که نشاط انواع علوم زمانه مانند ریاضی، علوم دینی، منطق و زبان ترکی و عربی را بیاموزد و مشهور است که این شاعر عهد قاجاری در حسن خط هم زبانزد بود. نشاط مانند دیگر شاعران دوره قاجاری پرکار بود، هم آثار منظوم دارد و هم منثور که در کتابی به اسم گنجینه چاپ شده و شامل مطالبی مانند قصاید، قطعات، دیباچه‌ها، نامه‌ها و فرمان‌های فتحعلی شاه و نامه‌هایی که به خود شاه و شاهزادگان نوشته است که در همینجا بگویم که نشاط در دربار فتحعلی شاه صاحب دیوان بود و بعد از سال 1218 هجری به تهران آمد. همچنین در کتاب او شعرها، قطعات ادبی و حکایات اخلاقی هم وجود دارد. شاعر قاجاری ما اهل سفر و سیاحت بود و یک بار به نمایندگی به پاریس رفته و با ناپلئون اول دیداری داشت ولی خیلی خوش شانس نبود و در سن 69 سالگی به علت بیماری سل درگذشت. نشاط تا پایان عمر خودش در تهران ماند و غالباً هم با بزرگان اهل سلوک و طریقت معاشرت داشت. این شاعر قاجاری هم در نثر و هم در شعر دستی داشت اگرچه هر دو مورد تقلیدی از افراد گذشته است ولی تا اندازه قابل توجهی توانسته کار را دربیاورد. در نثر شیوه‌اش میان نثر وصاف و سعدی است. نوشته‌های نشاط غالباً انشای رسمی درباری زمان خودش را نشان می‌دهد که نسبت به زمان مغول ساده‌تر و نسبت به زمان الان ما سخت‌تر است ولی به طور کلی نمونه‌ای از سبک نثر دیوانی دوره قاجار است. در شعرش ولی قضیه کمی فرق دارد، با اینکه عبارت‌های عربی زیاد و ترکیب‌های عجیب و غریب آورده ولی ساده و روان است. هم در قصیده و هم در غزل استاد بود و غزل‌هایش رنگ و بوی فلسفی و عرفانی داشت که تقلیدی استادانه از حافظ است.
یک نمونه از شعر او را می‌خوانید:
طاعت از دست نیاید گنهی باید کرد
در دل دوست به هر حیله رهی باید کرد
منظر دیده نظرگاه گدایان شده است
کاخ دل درخور اورنگ شهی باید کرد