امروزه تقریباً همه خودروسازان از افزایش وزن خودروها گلایه می‌کنند؛ افزایش ابعاد، تجهیزات ایمنی، فناوری‌های رفاهی و سیستم‌های کمکی باعث شده حتی خودروهای اسپرت هم به‌سختی سبک باقی بمانند. اما بیش از سه دهه پیش، تویوتا در نمایشگاه خودروی توکیو ۱۹۹۱ نشان داد که می‌توان خلاف جریان حرکت کرد؛ خودرویی ساخت که هم سبک باشد، هم کم‌مصرف و هم لذت رانندگی را قربانی نکند. نتیجه این تفکر، کانسپتی عجیب اما جاه‌طلبانه به نام تویوتا  AXV-IV بود.

تولد یک ایده متفاوت در توکیو ۱۹۹۱
به گزارش سایت motor1، AXV-IV  چهارمین عضو از خانواده خودروهای آزمایشی  AXV تویوتا بود؛ پروژه‌ای که هدف اصلی آن «بیشترین بهره‌وری با کمترین منابع» تعریف شده بود. این کانسپت نه برای رکوردگیری ساخته شد و نه قرار بود سوپراسپرت باشد. هدف ساده اما چالش‌برانگیز بود: کاهش حداکثری وزن و ابعاد، بدون حذف حس رانندگی. تویوتا برای رسیدن به این هدف، تقریباً همه قواعد رایج طراحی خودرو را کنار گذاشت و به سراغ راه‌حل‌هایی رفت که حتی امروز هم جسورانه به نظر می‌رسند.

کوپه‌ای کوچک‌تر از تصور
از نظر ابعاد، AXV-IV  یک کوپه دونفره بسیار جمع‌وجور بود. طول این خودرو تنها ۳۴۰ سانتیمتر بود؛ یعنی فقط کمی بزرگ‌تر از خودروهای کی کار (Kei Car) ژاپنی آن دوران و به‌مراتب کوچک‌تر از اغلب خودروهای اسپرت امروزی. اما عددی که بیش از همه جلب توجه می‌کند، وزن خودرو است؛۴۵۰ کیلوگرم (۹۹۲ پوند). برای مقایسه، مزدا میاتا نسل  NA که خود به‌عنوان خودرویی سبک شناخته می‌شود، وزنی در حدود ۱۰۰۰ کیلوگرم داشت؛ یعنی بیش از دو برابر AXV-IV.  حتی جالب‌تر اینکه این کانسپت تویوتا فقط کمی سنگین‌تر از یک موتورسیکلت بزرگ امروزی مثل ب‌ام‌و R18  ترنس‌کانتیننتال بود.

راز وزن فوق‌العاده پایین
تویوتا برای رسیدن به چنین وزنی، تنها به کوچک‌سازی بسنده نکرد. بدنه AXV-IV  به‌طور گسترده از آلومینیوم ساخته شده بود و در بخش‌هایی از منیزیم و پلاستیک‌های تقویت‌شده با الیاف استفاده می‌شد؛ موادی که در آن زمان بسیار گران و خاص محسوب می‌شدند. حتی وزن پیشرانه به‌تنهایی فقط ۸۳ کیلوگرم بود. در مجموع، این کوپه آزمایشی کمتر از نصف وزن یک تویوتا کرولای همدوره خود را داشت. وسواس تویوتا برای کاهش وزن تا جایی پیش رفت که حتی در سیستم تعلیق نیز راه‌حل‌های غیرمعمول به کار گرفته شد. در هر دو محور جلو و عقب، از فنرهای رزینی استفاده شد؛ قطعاتی که هم نقش فنر و هم نقش بازوی تعلیق را ایفا می‌کردند. در جلو، سیستم تعلیق مک‌فرسون و ترمزهای دیسکی دیده می‌شد، اما در عقب برای حفظ سادگی و سبکی، از ترمز کاسه‌ای و محور پیچشی استفاده شده بود. تایرهای باریک با سایز 135R55/16  نیز با تمرکز بر کاهش مقاومت غلتشی طراحی شده بودند، نه چسبندگی حداکثری.

یک خودروی شخصی هوشمند
با وجود گیربکس دستی و انتقال قدرت به چرخ‌های عقب، تویوتا هرگز از AXV-IV  به عنوان یک خودروی اسپرت نام نبرد. توصیف رسمی شرکت از این کانسپت چنین بود؛«خودروی شخصی شهری با عملکرد رانندگی و راحتی بالا.» پیشرانه این خودرو یک موتور سه سیلندر دو زمانه ۰.۸ لیتری با تزریق مستقیم سوخت و سرسیلندر چندسوپاپه بود. خروجی این موتور ۶۳ اسب‌بخار قدرت و ۱۱۸ نیوتن‌متر گشتاور بود؛ اعدادی که حتی در آن زمان هم در مقایسه با موتور ۱.۶ لیتری مزدا میاتا پایین‌تر محسوب می‌شدند. اما با توجه به وزن بسیار کم خودرو، این توان برای ایجاد شتاب و چابکی قابل قبول کافی بود.
سلاح پنهان AXV-IV
تویوتا توجه ویژه‌ای به آیرودینامیک داشت. طراحی بدنه نتیجه مطالعات گسترده برای رسیدن به تعادل میان عملکرد و مصرف سوخت بود. ضریب درگ ۰.۳۰ برای خودرویی در اوایل دهه ۹۰ میلادی، عددی بسیار قابل توجه به شمار می‌رفت. سطوح صاف و حذف تزئینات غیرضروری، نه از سر سادگی طراحی، بلکه برای کاهش مقاومت هوا انجام شده بود. تویوتا هرگز عدد رسمی مصرف سوخت  AXV-IV را منتشر نکرد، اما با توجه به وزن بسیار پایین و آیرودینامیک مناسب، می‌توان حدس زد که با خودرویی فوق‌العاده کم‌مصرف طرف بوده‌ایم.

ردپای  AXV-IV در محصولات بعدی تویوتا
با وجود ظاهر عجیب، AXV-IV کاملاً بی‌ارتباط با آینده تویوتا نبود. طراحی چراغ‌های عقب این کانسپت شباهت‌هایی با تویوتا RAV4  مدل ۱۹۹۴ دارد؛ خودرویی که سه سال بعد معرفی شد. همچنین می‌توان نشانه‌هایی از زبان طراحی نسل سوم تویوتا   MR2  را نیز در آن مشاهده کرد. اما AXV-IV  هرگز به خط تولید نرسید، اما ایده آن به‌طور کامل هم دفن نشد. در سال ۲۰۱۵، تویوتا کانسپت S-FR  را معرفی کرد؛ کوپه‌ای کوچک، دیفرانسیل عقب و مجهز به گیربکس دستی که از نظر فلسفه، شباهت زیادی به AXV-IV  داشت. هرچند S-FR  هم تولید نشد، اما نشان داد تویوتا همچنان به خودروهای سبک و راننده‌محور فکر می‌کند.

امیدی که هنوز زنده است
در دهه‌های اخیر، تقریباً تمام خودروهای اسپرت کوچک ژاپنی از بازار حذف شده‌اند. هوندا بیت در ۱۹۹۶، مزدا اتوزم AZ-1 در ۱۹۹۴، سوزوکی کاپوچینو در ۱۹۹۶ و هوندا S660  در ۲۰۲۲ کنار رفتند. تنها سوزوکی کاپن باقی مانده که آن هم قرار است تا سال آینده تولیدش متوقف شود، هرچند کانسپت K-Open  از احتمال بازگشت آن خبر می‌دهد. در این میان، تویوتا همچنان پرچم‌دار حفظ روح رانندگی است. مدل‌هایی مثل  GR86 در خط تولید باقی مانده‌اند، بازگشت سوپرا تأیید شده و حتی صحبت‌هایی درباره احیای تویوتا سلیکا یا MR2  شنیده می‌شود. توسعه یک موتور بنزینی
۲ لیتری جدید با تمرکز بر عملکرد نیز نشان می‌دهد که آینده خودروهای اسپرت مقرون‌به‌صرفه هنوز کاملاً تاریک نیست!