علیرضا حجتی
دبیر گروه بین الملل

دونالد ترامپ یکی از شاهین‌های نومحافظه‌کار را از نزدیک خود کنار گذاشت تا سنت‌شکنی نکرده و در 100 روز اول ریاست جمهوری مقامی را از سمتش برکنار کرده باشد.
با برکناری«مایک والتز» به نظر می‌رسد حالا وزن «نوانزواگرایان» در دولت ترامپ که از تشدید تنش در سیاست خارجی و دفاعی کاخ سفید پرهیز دارند، بالا رفته است. والتز که به دیدگاه‌های تند خود علیه ایران و روسیه و به‌ عنوان یک فرد نومحافظه‌کار مشهور است حالا از واشنگتن دی‌سی دور شده و به نیویورک و نمایندگی سازمان ملل خواهد رفت و همین باعث خواهد شد از جنگ قدرت در کاخ سفید دور بماند.
«دونالد ترامپ» با انتشار بیانیه‌ای در شامگاه پنجشنبه، گزارش‌های منتشر شده درباره برکناری «مایک والتز» مشاور امنیت ملی کاخ سفید را تأیید کرد. او در «تروث سوشال» نوشت: «با کمال افتخار اعلام می‌کنم که مایک والتز را به عنوان سفیر بعدی ایالات متحده در سازمان ملل متحد معرفی خواهم کرد. مایک والتز از زمان خدمت در ارتش، در کنگره و به عنوان مشاور امنیت ملی من، سخت تلاش کرده است تا منافع ملت ما را در اولویت قرار دهد.» دونالد ترامپ افزود: «می‌دانم که او در نقش جدید خود نیز همین کار را خواهد کرد.»
ترامپ در طول دولت اول خود سه مشاور امنیت ملی را تغییر داد؛ مایکل فلین، اولین مشاور امنیت ملی ترامپ، فقط ۲۵ روز در این سمت بود. جایگزین فلین، اچ. آر. مک مستر، توانست بیش از ۱۳ ماه دوام بیاورد. سپس ترامپ، جان بولتون را برای این سمت معرفی کرد که حدود یک سال بعد از سمت خود برکنار شد و پس از او رابرت اوبراین جایگزین شد.
این تغییر و تحولات پس از آن رخ داد که گزارش‌های گسترده‌ای مبنی بر قصد ترامپ برای برکناری والتز از سمت امنیت ملی در اوایل روز پنجشنبه منتشر شد. یک مقام کاخ سفید به سی‌ان‌ان گفت که ترامپ صبح والتز را از این تغییرات مطلع کرده است. والتز پس از «سیگنال گیت» که سردبیر آتلانتیک را به یک گفت‌و‌گوی گروهی در مورد حملات نظامی به یمن، دعوت کرد، موقعیت‌اش در دولت متزلزل شده و بیشتر نفوذ خود را در بال غربی کاخ سفید از دست داده بود.
از نگاه تحلیلگران آمریکایی، مایک والتز تمام صلاحیت‌های لازم برای تبدیل شدن به مشاور امنیت ملی در یک دولت عادی را داشت. او یک نیروی ویژه سابق مورد احترام، حامی سرسخت اسرائیل و سختگیر نسبت به روسیه، چین و ایران بود و شاید همین خصوصیات باعث سقوطش شدند.
 
پس‌زمینه اخراج والتز
کنارگذاشتن والتز از شورای امنیت ملی کاخ سفید دلایل خود را در پس‌زمینه دارد. اما این دلایل کدامند؟
از زمان تشکیل کابینه، یک صف‌بندی آشکار در اطراف مردان امنیت ملی و سیاست خارجی ترامپ مشاهده شد که مبارزه‌ای بی‌امان برای تأثیرگذاری بر تصمیمات رئیس‌جمهوری در پرونده‌های کلیدی و حساس را آغاز کردند. یک سر طیف را که از شاهین‌های جمهوری‌خواه و تندرو تشکیل می‌شد، مایک والتز مشاور امنیت ملی و معاونش الکس وانگ، مارکو روبیو وزیر امور خارجه و پیت هگست وزیر دفاع (اگرچه در حلقه وفاداران ترامپ است و مواضع خود را تعدیل کرده) نمایندگی کرده و در سوی دیگر، افرادی مثل «جی دی ونس» معاون رئیس‌جمهور، تولسی گبارد مدیر جامعه اطلاعاتی آمریکا، استیو ویتکاف نماینده ویژه رئیس‌جمهور که نقش وزیر امور خارجه در سایه آمریکا را به عهده دارد و همچنین استیون میلر معاون رئیس دفتر کاخ سفید قرار داشتند. این خلاصه، شاید پویایی پیچیدگی قدرت در تیم ترامپ را به نمایش بگذارد.
این صف‌آرایی در موضوعاتی مثل حمله به یمن و مذاکره هسته‌ای با ایران خود را آشکار کرد. مایک والتز در مصاحبه مشهور خود در برنامه Face The Nation شبکه سی.بی.اس موضع سرسختانه‌ای علیه ایران اعلام کرد و گفت، جهان باید مشاهده کند که ایران برنامه غنی‌سازی خود را تعطیل می‌کند. در چنین شرایطی والتز در روزی که دور چهارم مذاکرات ایران و ایالات متحده به دلایل لجستیکی به تعویق افتاد از سمت خود برکنار شد.
در یک تصویر گسترده‌تر، اگرچه دولت دوم ترامپ با وفاداری بی‌چون‌وچرا به رئیس‌جمهوری شناخته می‌شود، اما در درون دولت سه گروه متمایز وجود دارند که برای کسب قدرت در حال رقابت هستند. این جنگ درونی، بعد از برکناری والتز، اولین قربانی برجسته خود را ثبت کرده است.
دیوید ایگناتیوس در سرمقاله واشنگتن‌پست این دسته‌بندی را به این شکل توضیح داده است: گروه اول، باورمندان واقعی جنبش ماگا (MAGA) هستند که نسبت به ائتلاف‌های خارجی بدبین‌اند و آنها را منشأ جنگ‌ها و بارهای اقتصادی برای آمریکا می‌دانند. به‌ غیر از ونس، این گروه از حمایت پسر رئیس‌جمهور، «دونالد ترامپ جونیور» نیز برخوردارند؛ همچنین لورا لومر، فعال راست افراطی، به‌عنوان بازوی اجرایی و رسانه‌ای این گروه عمل می‌کند.
گروه دوم، جمهوری‌خواهان سنتی بین‌الملل‌گرا هستند. والتز یکی از چهره‌های برجسته این گروه بود، در کنار مارکو روبیو، وزیر امور خارجه و جان رتکلیف، رئیس سازمان سیا. این جناح عناوین مهمی دارد، اما نفوذ محدودی نزد ترامپ دارد.
گروه سوم که شاید مهم‌ترین باشد، می‌توان آن را «الیگارش‌ها» نامید. اینها دوستان میلیاردر ترامپ‌اند که بیشترین نزدیکی و اعتماد را از جانب او دارند. در کنار ایلان ماسک، استیو ویتکاف که اغلب به‌عنوان قدیمی‌ترین محرم ترامپ شناخته می‌شود، در صدر این فهرست قرار دارد. استیو بسنت و هاوارد لوتنیک در ردیف بعدی قرار می‌گیرند که به‌ترتیب وزرای خزانه‌داری و بازرگانی هستند.
در رویدادهای اخیر، تنش‌های میان این گروه‌ها و شکاف‌های ایدئولوژیک موجود در دولت آشکار شده است.
روز چهارشنبه گزارشی در روزنامه نیویورک‌پست با عنوان «استیو ویتکاف نباید مسئول مذاکرات ایران و روسیه باشد، متحدان و مطلعان می‌گویند» منتشر شد. در این مقاله، یکی از دستیاران سابق ترامپ به‌صورت ناشناس ویتکاف را «آدم خوب، اما یک احمق دست‌وپا چلفتی لعنتی» خوانده بود. همچنین نظرات انتقادی از دو کارمند بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها (یک اندیشکده حامی اسرائیل) درج شده بود.
این مقاله واکنش سریع از دنیای ترامپ را برانگیخت. چارلی کرک، چهره رسانه‌ای ماگا که نزدیک به ترامپ جونیور است، چهارشنبه‌شب در ایکس نوشت: «بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها در رأس عملیات ضد ویتکاف قرار دارد. آنها به ‌صورت علنی خواستار تضعیف دولت ترامپ و توقف توافق با ایران هستند. نیروهای ضد ویتکاف، ضدماگا هستند.»
در نهایت خود «جونیور ترامپ» در واکنش به FDD نوشت: «نومحافظه‌کاران دولت پنهان، استیو ویتکاف را تخریب می‌کنند، چون به دنبال تضعیف دستورکار سیاست خارجی پدرم هستند. دولت پنهان خواهان جنگ ابدی است!»
واشنگتن‌پست می‌نویسد: «تغییرات در تیم امنیت ملی کاخ سفید در زمانی بسیار حساس رخ داده‌ است. در حالی که استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ترامپ، تلاش دارد توافق‌هایی با روسیه برای پایان دادن به جنگ اوکراین و با ایران برای برنامه هسته‌ای‌اش ترتیب دهد، چند تن از مقامات خارجی، از اینکه والتز در کنار معاونش، الکس وانگ در چنین مقطع حساسی کنار گذاشته می‌شود، گیج شده‌اند.»
 
حالا چه می‌شود؟
پس از انتشار گزارش‌ها درباره برکناری والتز توسط ترامپ، گمانه‌زنی‌هایی درباره جایگزین احتمالی او شکل گرفته است. پولیتیکو به نقل از سه منبع آگاه خبر داده «استیو ویتکاف» نماینده ویژه ترامپ، نامزد اصلی جانشینی والتز به عنوان مشاور امنیت ملی آمریکاست. اما چند نفر از منابع نزدیک به ویتکاف به سی‌ان‌ان اطلاع دادند که ویتکاف به دنبال مشاور امنیت ملی شدن نیست و آنها انتظار ندارند که وی در نهایت برای این کار انتخاب شود. سایر گزینه‌های احتمالی عبارتند از «استفن میلر» رئیس ارشد سیاست‌گذاری ترامپ، «سباستین گورکا» مدیر ارشد مبارزه با تروریسم در شورای امنیت ملی و «ریچارد گرنل» فرستاده ویژه ترامپ در مأموریت‌های ویژه.
مایک والتز بعد از برکناری‌اش در ایکس نوشت، «عمیقاً مفتخر» است که به خدمت به ترامپ و کشور ادامه دهد. در همین حال دموکرات‌ها از حالا برای جلسه استماع والتز در کنگره برای تصدی نمایندگی آمریکا در سازمان ملل لحظه‌شماری می‌کنند؛ جایی که می‌توانند والتز را بازجویی کرده و دولت ترامپ را بی‌کفایت جلوه دهند.
ترامپ طی پستی در تروث سوشیال نوشت: «مارکو روبیو هم به عنوان وزیر امور خارجه و هم به عنوان مشاور موقت امنیت ملی خدمت خواهد کرد.» قبل از مارکو روبیو، آخرین باری که یک نفر در آمریکا با حفظ سمت وزارت امور خارجه همزمان مشاور امنیت ملی آمریکا هم شد هنری کیسینجر وزیر خارجه فقید ایالات متحده بود. وزیر امور خارجه آمریکا حالا در موقعیتی نادر قرار گرفته و همزمان، مشاور امنیت ملی آمریکا، مدیر آرشیو ملی آمریکا و مدیر آژانس توسعه بین‌المللی ایالات متحده است.
 آیا ترامپ به مدل نیکسون-کیسینجر بازگشته است؟ زمان مشخص خواهد کرد.