مرتضی گل پور
روزنامه نگار

چرا دولت تصمیم گرفت به قیمت خاموشی، مازوت‌سوزی را متوقف کند؟ مگر پیش‌بینی نمی‌شد که خاموشی‌ها باعث نارضایتی می‌شود و برخی تلاش خواهند کرد این نارضایتی را به پای ناکارآمدی دولت بگذارند؟ بهتر نبود که مانند گذشته، مازوت‌سوزی ادامه پیدا کند تا مردم برق داشته باشند و وقتی هم که هوا غیرقابل تنفس شد، اعلام کنند: اصلاً مازوت‌سوزی نداریم! چرا دولت مسعود پزشکیان این راه ساده، یعنی پاک کردن صورت مسأله ناترازی برق را انتخاب نکرد و به جای آن، راه دشوار، پرمسئولیت و طعنه‌برانگیز خاموشی را انتخاب کرد؟ خاموشی، یعنی اذعان به اینکه ایران مشکل ناترازی برق دارد و این مشکل را نمی‌توان زیر فرش سیاست پنهان کرد. رئیس‌جمهور پاسخ این سؤال‌ها را داده است. پزشکیان دیروز در دیدار جمعی از اقتصاددانان گفت: «بنده به مردم قول می‌دهم که در مسیر اصلاح ساختارها، صادقانه با آنان سخن بگویم و به آنان اطمینان می‌دهم همانگونه که تاکنون هیچ‌گاه دروغ نگفته‌ایم، پس از این نیز هرگز از من دروغ نخواهند شنید.» حل مسأله، هزینه دارد و اولین هزینه، صداقت با مردم و به میدان آوردن آبرو است، آن هم حالا که مسأله‌های ایران پیچیده، تودرتو و چندبعدی شده‌اند. حتی بالاتر از آن، ایران، امروز حتی در مرحله حل مسأله هم قرار ندارد، بلکه در مرحله شناخت و کشف مسأله قرار دارد. طی سال‌های طولانی، یا مسأله‌ها ساده‌انگاری می‌شد، یا راه‌حل‌های دم‌دستی و مقطعی برای آنها ارائه می‌شد، یا اصلاً وجود آن انکار می‌شد. حالا، وقتی پس از آن همه سال تکرار این حرف که مسأله‌های ما چیزی نیست و می‌شود با یک دستور حل کرد، اگر کسی بخواهد نشان دهد اتفاقاً معضلات ما پیچیده هستند و ما هنوز نتوانسته‌ایم پیچیدگی آنها را به‌درستی بشناسیم، طبیعتاً باید هزینه‌های سیاسی سنگینی بپردازد؛ اولین بخش این هزینه‌های سیاسی، آبروی دولت و رئیس‌جمهور است. وقتی پزشکیان و دولت پذیرفتند که به قیمت خاموشی‌های دوره‌ای، مازوت‌سوزی را متوقف کنند تا سلامت و جان بیش از 12 میلیون ایرانی را در 4 کلانشهر تهران، کرج، اراک و اصفهان به مخاطره نیندازند، عملاً با صداقت تمام عمل کرده و آبروی خود را وسط گذاشتند. ولو اینکه این وسط عده‌ای هم بخواهند برچسب ناکارآمدی به دولت بچسبانند!

رئیس‌جمهور دستور می‌دهد
در گذشته، همه مسائل کشور یک راه‌حل خیلی ساده داشتند: دستور رئیس‌جمهور. مهم نبود این مسأله نبود منابع برای پرداخت حقوق معلمان باشد، یا پرداخت حقوق پرستاران یا کمبود برق و گاز. برای همه این مشکلات جورواجور، متناقض و متضاد، یک راه‌حل مشخص وجود داشت: دستور رئیس‌جمهور برای حل مشکلات. مروری بر اخبار و رسانه‌ها در گذشته شاهد این مدعاست. در هر برهه‌ای و هنگام بروز هر مشکلی، ناگهان رسانه‌ها همسو پر می‌شدند از یک عبارت تکراری: «دستور رئیس‌جمهور برای پرداخت حقوق معلمان، دستور رئیس‌جمهور برای رفع ناترازی گاز، دستور رئیس‌جمهور برای حل مشکل خاموشی‌ها.» این نوع خبررسانی، یا این نوع حل مسأله که ویژگی بارز دوره قبل بود، چه چیزی به ما می‌گفت؟ این نوع برخورد با مشکلات کشور، تلاش می‌کرد اینطور به مردم نشان دهد که: «هیچ وزیر، معاون وزیر، مدیرکل یا کارشناسی نه‌تنها متوجه مشکل نشده، بلکه راهی هم برای حل آن نداشته، اما ناگهان با یک دستور رئیس‌جمهور همه آنها حل شده است.» این نوع خبررسانی یا این نوع حل مسأله، یک معنای دیگر هم داشت؛ نظام مدیریتی و کارشناسی کشور به خودی خود و در فرآیندهای عادی خود نمی‌تواند مسأله‌های ما را حل کند، پس باید کسی باشد که از بالا به آنها دستور دهد و آن فرد، طبیعتاً کارشناس‌تر از دیگران، دلسوزتر از دیگران و دارای اشراف اطلاعاتی بیشتر از دیگران است. به این ترتیب، همه امور دولت و کشور در یک فرد خلاصه می‌شد، یعنی رئیس‌جمهور. همه فرآیندهای کارشناسی و اداری کشور هم در یک چیز خلاصه می‌شد: دستور رئیس‌جمهور.

رئیس‌جمهور دستور نمی‌دهد
می‌شد در دولت پزشکیان هم این رویه ادامه داشته باشد؛ مثلاً محمدجعفر قائم‌پناه، معاون اجرایی رئیس‌جمهور به جای اینکه از «دستور پزشکیان برای توقف مازوت‌سوزی در سه نیروگاه در اراک، کرج و اصفهان» خبر بدهد، می‌توانست «دستور رئیس‌جمهور برای حل مشکل ناترازی برق در زمستان» را اعلام کند. چرا به جای نسخه ساده دوم، که می‌توانست پزشکیان را یک قهرمان ملی جلوه دهد، راه اول انتخاب شد که باعث طعنه منتقدان هم شد؟ دلیل این تغییر رویکرد را می‌توان در اظهارات خود رئیس‌جمهور پیدا کرد. پزشکیان چه در انتخابات و چه پس از آن، بارها اعلام کرده است که «همه باید با یکدیگر کمک کنیم، زیرا نمی‌شود با روند فعلی مملکت را اداره کرد.» تأکید رئیس‌جمهور مبنی بر اینکه با روند فعلی نمی‌توان مملکت را اداره کرد، ناظر بر یک واقعیت مهم است. این واقعیت این است که اتفاقاً روندهای جاری باعث بروز ناترازی‌ها، انباشت مسأله‌ها و بروز همه مشکلات در یک زمان شده است؛ مانند مسأله برق و آلودگی در زمستان. دولت پزشکیان به جای تأمین برق به بهای آلودگی 4 کلانشهر کشور، دریافت که نمی‌توان مانند گذشته بخشی از یک مسأله را به بهای ایجاد یک مسأله بزرگ‌تر حل کرد. به همین دلیل او خاموشی را انتخاب کرد، به جای اینکه آلودگی ناشی از سوختن مازوت در نیروگاه‌ها زندگی را برای میلیون‌ها ایرانی سخت کند. این انتخاب مدیریتی، به نوبه خود دربردارنده رویکرد اخلاقی صداقت هم هست؛ صداقت به این معنا که این تصمیم به مردم نشان می‌دهد، مشکلات کشور به اندازه‌ای بزرگ شده‌اند که نمی‌توان همزمان همه آنها را حل کرد. و البته که صداقت به نوبه خود، به معنای شانه ‌دادن یا شانه گذاشتن رئیس‌جمهور و دولت چهاردهم زیربار مشکلات هم هست؛ مشکلات انباشته شده از گذشته که دارای پیچیدگی و ابعاد بسیاری است و نمی‌توان با نگاه یک‌بعدی، و صرفاً با یک دستور، آن را حل کرد.

چه کسی می‌تواند مشکلات را حل کند؟
در جریان انتخابات، پزشکیان بارها گفت من کارشناس همه‌چیزدان نیستم و در هر حوزه‌ای باید از نظر کارشناسان استفاده کرد. حالا هم که خبری از «دستورهای رئیس‌جمهور» برای حل یک‌شبه انواع و اقسام مشکلات، نیست. پس تکلیف مردم و کشور با مشکلات چه می‌شود؟ یا اینکه در دولت پزشکیان چه کسی و چطور قرار است مشکلات را حل کند؟ دولت پزشکیان، دولت عقل جمعی مبتنی بر نظام کارشناسی کشور است که تصمیمات را به پشتوانه همراهی و مشارکت مردم اجرا می‌کند. این خرد جمعی ملی، قرار است جایگزین آن قهرمان ملی شود که بر فرد استوار است. به این ترتیب، رئیس‌جمهور تسهیل‌کننده این فرآیند است، تسهیل استفاده از نظرات کارشناسان و بازکردن راه دسترسی نخبگان با گرایش‌ها و از گروه‌های قومی به قدرت و دولت و کاربست نظرات آنان در تصمیم‌ها و طراحی‌ها. مثلاً همین تصمیم توقف مازوت‌سوزی، در فرآیندی با حضور کارشناسان و مسئولان محیط‌زیست، بهداشت و درمان، نیرو و نفت اتخاذ شد. چند روز بعد هم «نشست بررسی راهکارهای رفع ناترازی برق» با حضور پزشکیان برگزار شد که طی آن «راهکارهای رفع ناترازی‌های برق با تکیه بر روش‌های نوین و پاک و بررسی راهکارهای تسهیل در ساخت نیروگاه‌های خورشیدی و بادی از سوی سرمایه‌گذاران بخش خصوصی» بررسی شد، نه روند قدیمی ساخت نیروگاه‌های حرارتی در کشوری که دچار ناترازی گاز است. و جالب‌تر، جلسه روز گذشته رئیس‌جمهور با جمعی از اقتصاددانان کشور است. پزشکیان در این جلسه دو نکته مهم گفت؛ نخست اینکه به مردم اطمینان داد «در مسیر اصلاح ساختارها و روندها هرگز از من دروغ نخواهید شنید.» و دوم اینکه خطاب به اقتصاددانان ایران گفت «این جلسه را تشکیل دادیم تا ارزیابی شما از وضعیت و پیشنهادهای‌تان‌ برای رفع مشکلات را مورد بررسی قرار دهیم.» یعنی پزشکیان از اقتصاددانان خواست هم راه طی شده از سوی دولت را واکاوی و بررسی کنند و هم برای ادامه راه دولت، پیشنهاد و راهکار دهند. همه اینها و همه این جلسه‌ها، به همان معنایی است که پزشکیان گفت: «من به تنهایی نمی‌توانم کاری بکنم... اگر در کشور با هم باشیم و دست به دست هم دهیم، می‌توانیم هر مشکلی را که وجود دارد، حل کنیم.» پس، راه ایران برای حل مشکلات «وفاق» و همدلی است.

بــــرش

کمک دولت به بخش خصوصی برای تولید 30هزار مگاوات برق پاک

یکشنبه گذشته، دومین جلسه رفع ناترازی‌های برق به ریاست جمهوری بررسی شد. محور این جلسه، رفع ناترازی برق با تکیه بر روش‌های نوین و پاک و نیز بررسی راهکارهای تسهیل در ساخت نیروگاه‌های خورشیدی و بادی از سوی سرمایه‌گذاران بخش خصوصی بود. مسعود پزشکیان با تأکید بر فوریت ساخت نیروگاه‌های متنی بر انرژی‌های پاک، از همه دستگاه‌های ذیربط خواست بسیج شوند تا تسهیل‌گری لازم برای ساخت نیروگاه‌های برق پاک از سوی سرمایه‌گذاران بخش خصوصی انجام شود. وی با اشاره به آمادگی تعدادی از سرمایه‌گذاران برای ایجاد ظرفیت تولید 30 هزار مگاوات برق خورشیدی و بادی تأکید کرد: این جلسه برای آن است که موانع پیش‌روی این سرمایه‌گذاران برای آغاز کارشان برداشته شود.‌ پس از سخنان رئیس جمهور، راهکارهای اختصاص زمین و صدور مجوز ساخت نیروگاه از سوی وزرای مربوطه بررسی و مقرر شد که مجوزهای لازم در اسرع وقت صادر شود. همچنین مقرر شد در مورد آن دسته از سرمایه‌گذاران که تمایل دارند از دولت زمینی را برای اجرای پروژه اجاره کنند نیز، اقدامات لازم برای واگذاری زمین از سوی وزارت جهادکشاورزی انجام شده و به شرط اجرای پروژه در زمان مقرر، این زمین‌ها به صورت طولانی مدت به سرمایه‌گذاران اجاره داده شود. همچنین مقرر شد، دولت برای سرمایه‌گذاران و تولیدکنندگان برق تکلیفی در راستای قیمت برق تعیین نکند، اجازه صادرات برق خورشیدی از طریق شبکه برق داخلی و در ایام غیر پیک داده شود و یک نظام تنظیم‌گری متناسب در راستای سیاست‌گذاری و شکل دادن مناسبات عادلانه میان سرمایه‌گذاران و وزارت نیرو ایجاد شود. در ابتدای این جلسه پزشکیان دستور داد لامپ‌های سالن خاموش شده و از نور پنجره‌ها برای روشنایی بیشتر استفاده شود و گفت: اگر قرار به صرفه‌جویی است باید از خودمان شروع کنیم.

بــــرش

 در مسیر اصلاح ساختارها مردم هرگز از من دروغ نخواهند شنید

شامگاه یکشنبه، رئیس ‌جمهور در دیدار جمعی از اقتصاددانان با بیان اینکه در حال تلاش هستیم تا با ترمیم سرمایه اجتماعی و رفع ناترازی‌ها در داخل و کاهش تنش‌ها در عرصه بین‌المللی در راستای بهبود وضعیت اقتصادی کشور و معیشت مردم قدم‌های مؤثری برداریم، تصریح کرد: این جلسه را تشکیل دادیم تا ارزیابی شما از وضعیت و پیشنهادات‌تان برای رفع مشکلات را مورد بررسی قرار دهیم .‌پزشکیان افزود: من هم در جریان رقابت‌های انتخاباتی و هم از زمان انتخاب از سوی مردم همواره تأکید داشته‌ام که ما به دنبال درگیری و جنگ نیستیم و تمرکز ما معطوف به توسعه کشورمان است، اما رژیم صهیونیستی از همان نخستین روز آغاز به کار رسمی بنده با ترور شهید هنیه در برنامه‌های ما اخلال ایجاد کرد.
رئیس جمهور با اشاره به اینکه در عرصه داخلی تلاش کردیم در راستای شعار وفاق، با نهایت هماهنگی میان ارکان نظام کارها را به پیش ببریم، گفت: جلسات منظم و مستمری با سران قوای دیگر دارم و در سطوح دیگر نیز تلاش کرده‌ایم همواره بالاترین سطح هماهنگی را داشته باشیم. در این مدت مقام معظم رهبری نیز حمایت بسیار خوب و مؤثری از ما داشته‌اند و اگر این حمایت‌ها نبود خیلی از اقدامات مثل انتصابات مسئولان عالی اجرایی از میان زنان و افراد اهل اقلیت‌های مذهبی و مدیران بومی در استان‌ها ممکن نمی‌شد. وی با بیان اینکه باور عمیق داریم که در فضای دعوا و مجادله، هر چه بیشتر تلاش کنیم برآیند عمل ما بیشتر به صفر نزدیک خواهد شد، افزود: به دنبال آن هستیم تا با گسترده کردن چتر وفاق از همه ظرفیت‌ها برای رفع مشکلات کشور بهره بگیریم و از شما نیز می‌خواهم که با تمام وجود و توان خود به ما برای حل مشکلات کمک کنید. رئیس ‌جمهور با تأکید بر اینکه چاره‌ای جز اصلاح ساختارها و روندها نداریم، اصلی‌ترین و اساسی‌ترین ملاحظه دولت در این مسیر را پرهیز از وارد کردن شوک به جامعه و حمایت از اقشار آسیب‌پذیر برای جلوگیری از اعمال فشار به آنها در این روند عنوان و تصریح کرد: موفقیت در این مسیر در گرو ایجاد نگاه و زبان مشترک است.
پزشکیان ایجاد شفافیت در لایحه بودجه را مقدمه اصلاح ساختارها برشمرد و گفت: عده‌ای تصور کردند دولت بودجه برخی بخش‌ها را افزایش داده، در حالی که فقط ردیف‌ها و اعتبارات را شفاف کردیم. رئیس ‌جمهور با تأکید بر اینکه برای نجات کشور از مشکلات پیش‌رو راهی جز این نداریم که همه دست به دست هم دهیم، اظهار کرد: بنده به مردم قول می‌دهم که در این مسیر صادقانه با آنها سخن بگویم و به آنان اطمینان می‌دهم که همانگونه که تاکنون هیچ‌گاه دروغ نگفته‌ایم، پس از این نیز هرگز از من دروغ نخواهند شنید. بنده به دنبال آن نیستم کارهایی انجام دهم که برای دوره بعدی ریاست جمهوری رأی جمع کنم، لذا با آرامش و انگیزه بالا به دنبال انجام کار درست هستم.