اقتصاد بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته دنیا متکی بر دریاست که بیش از 50 درصد درآمد ناخالص آنها از این طریق تأمین می‌شود. بیش از 80 درصد شهرهای بزرگ جهان که در حال حاضر به‌عنوان قطب‌های تجاری شناخته می‌شوند، در مناطق ساحلی قرار دارند و این امر نشانگر نقش مهم اقتصاد دریامحور در رشد و رونق اقتصادی است. همچنین حمل‌و‌نقل 90 درصد کالا‌های مراوداتی بین ‌قاره‌ای از طریق بنادر انجام می‌شود. این واقعیت‌ها باعث شده تا توجه ویژه به دریا از مؤلفه‌های مهم در موفقیت برخی کشورها به‌شمار آید. در چنین شرایطی، ایران به‌رغم برخورداری از موقعیت ممتاز جغرافیایی و قرارداشتن بین دو دریا و برخورداری از هزاران کیلومتر سواحل و البته جزایر و ظرفیت‌های فراوان بر زمین مانده، در زمره کشورهای دارای بنادر راهبردی دنیا قرار نداشته است؛ واقعیتی که باعث شد رهبر انقلاب اسلامی در آبان ماه 1402، با تأکید بر حضور مؤثر در ساحل، فراساحل، دریا و اقیانوس و بهره‌گیری از آن به‌عنوان یک پیشران و محور توسعه کشور به‌منظور احراز جایگاه شایسته منطقه‌ای و جهانی در بهره‌گیری از دریا، سیاست‌های کلی «توسعه دریا‌محور» را برای اقدام به رؤسای قوای سه‌گانه و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام ابلاغ کنند.
«بهره‌گیری حداکثری از ظرفیت‌های دریا، برای احراز جایگاه شایسته جهانی و رتبه اول در منطقه»، «توسعه فعالیت‌های اقتصادی دریامحور و ایجاد قطب‌های توسعه دریایی پیشران در سواحل، جزایر و پس‌کرانه‌ها»، «تسهیل و توسعه سرمایه‌گذاری و مشارکت داخلی و خارجی با ایجاد زیرساخت‌های لازم نرم‌افزاری و سخت‌افزاری»، «تدوین طرح جامع توسعه دریامحور با پهنه‌بندی دریا، کرانه و پس‌کرانه»، «بهره‌برداری حداکثری و بهینه از ظرفیت‌ها، منابع و ذخایر زیست‌بوم دریایی»، «ایجاد پشتوانه علمی، آموزشی و پژوهشی برای توسعه دریامحور و زیست‌بوم نوآوری و فناوری دریایی»، «توسعه همکاری‌های اقتصادی، تجاری و سرمایه‌گذاری با سایر کشورها به‌منظور بهره‌گیری از ظرفیت‌های دریایی و حضور مؤثر در معابر بین‌المللی و دستیابی به موقعیت قطب‌های منطقه‌ای»، «افزایش سهم کشور در حمل‌و‌نقل دریایی و ترانزیت با ایجاد و تقویت شبکه حمل‌و‌نقل ترکیبی» و «حمایت از سرمایه‌گذاران بومی و محلی در طرح‌های توسعه‌ای»، محورهای اصلی سیاست‌های کلی توسعه دریامحور بود که سال گذشته توسط حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به قوای سه‌گانه و مجمع تشخیص مصلحت نظام ابلاغ شد.
 
توسعه مکران، اولویت پزشکیان
اقتصاد دریامحور یکی از ظرفیت‌های مغفول‌مانده کشور و البته از جمله تأکیدات رهبر انقلاب در سنوات گذشته است و ایشان بارها و بارها بر ضرورت استفاده حداکثری از ظرفیت‌های بی‌نظیر جمهوری اسلامی ایران در حوزه دریا و اقتصاد دریامحور تأکید فرموده‌اند. کشورهای مخالف ایران نیز با درک این موقعیت استراتژیک، همواره ناوگان ملی کشتیرانی کشورمان را تحت شدیدترین تحریم‌ها قرار داده‌اند تا مسیر کالارسانی و ارزآوری ایران از طریق جابه‌جایی کالا به مقاصد بین‌المللی و حمل آن به مقاصد داخلی را تحت‌تأثیر قرار داده و از توسعه دریامحور ایران جلوگیری کنند.
مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور کشورمان نیز با آگاهی نسبت به ظرفیت‌های ساحلی ایران و لزوم تسریع در روند توسعه سواحل مکران و البته در راستای اجرای سیاست‌های کلی ابلاغ شده از سوی رهبر انقلاب و با درک نیاز کشور به توسعه اقتصادی دریامحور، 4 راهکار و دستور برای آماده‌سازی زمینه‌های لازم توسعه منطقه مکران را مطرح کرده است.
دومین جلسه بررسی و تحلیل طرح‌های توسعه دریامحور با تأکید بر منطقه ساحلی مکران، روز گذشته با حضور رئیس‌جمهور برگزار و طرح ارائه شده از سوی وزارت راه و شهرسازی در این زمینه و همچنین برخی موانع و چالش‌های پیش‌روی توسعه این منطقه مورد بحث و بررسی قرار گرفت. مسعود پزشکیان در این جلسه ملزومات رسیدن به نقطه مطلوب در طرح‌های توسعه مکران را نیازمند مسأله‌شناسی و راهکارهای چگونگی حل این مسائل با هدف ایجاد منطقه‌ای برازنده مردم و کشور عنوان کرد و افزود: از این منظر معتقدم طرح‌های کلی ارائه‌شده برای توسعه مکران نیازمند تغییر اساسی بوده و با توجه به اینکه این منطقه قرار است به‌عنوان الگوی نوین توسعه و قطب اقتصادی و سیاسی کشور معرفی شود، هر طرحی باید متناسب با این چشم‌انداز ترسیم شود.
رئیس‌جمهور در ادامه با تأکید بر ضرورت لحاظ تناسب ظرفیت‌ها و موقعیت این منطقه با دیگر مناطق توسعه‌یافته در زنجیره ارزش جهانی، در تدوین طرح‌های توسعه‌ای برای آن اظهار داشت: ما مصمم به توسعه مطلوب این منطقه هستیم، چرا که از سیاست‌های اولویت‌دار مصوب رهبری معظم انقلاب و نیاز اساسی کشور است و برای تسریع در روند توسعه آن حتی ممکن است برخی جلسات دولت را در این منطقه برگزار کنیم.
 
ظرفیت مغفول‌مانده‌ای که قرار است فعال شود
ایران با داشتن ۵۸۰۰ کیلومتر نوار ساحلی جنوبی و شمالی که قریب به ۴۰ درصد از مرزها را تشکیل می‌دهد، یک کشور دریایی به حساب می‌آید. تمام سواحل کشورمان بویژه سواحل جنوبی مکران، به دلیل راه داشتن به تمام آب‌های آزاد دنیا، از اهمیت ژئواستراتژیک، ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک بسیاری در مقیاس جهانی و منطقه‌ای برخوردارند. با این حال تاکنون برنامه مدونی برای بهره‌گیری از این ظرفیت و نعمت عظیم تدوین نشده و حداکثر فعالیت در عرصه سواحل، مربوط به محدوده‌های شهری و روستایی و تأسیسات بندری و نظامی باقی مانده است. از همین‌رو توجه همه‌جانبه به مقوله دریا بر مبنای سیاست‌های کلی توسعه دریامحور، بیش از هر زمان دیگری ضرورت دارد؛ موضوعی که پزشکیان ضرورت آن را درک کرده و سرعت بخشیدن به روند توسعه مکران به‌عنوان قطب مهم اقتصاد دریامحور ایران را در دستور کار خود قرار داده است.

برش

4 دستورکار مهم برای مکران

پزشکیان «تقویت اقتصادهای بومی منطقه»، «تأمین زیرساخت‌های لازم در حوزه انرژی با تکیه بر انرژی‌های تجدید‌پذیر»، «تسریع در تکمیل کریدورهای مواصلاتی منطقه با همکاری شرکای بین‌المللی» و «جذب و متمرکز کردن سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در مکران» را به عنوان 4 راهکار و پیشنهاد مهم و فوری برای شتاب‌بخشی به آماده‌سازی زمینه‌های لازم برای توسعه مکران مطرح کرد و گفت‌: ضروری است که طراحان و برنامه‌ریزان توسعه مکران حتماً از ظرفیت مشاوران زبده بین‌المللی در طراحی نقشه توسعه مکران استفاده نمایند.