مرجان  اسلامی‌فر
خبرنگار

از حدود دو ماه پیش موضوع عرضه خودرو در بورس کالا مطرح شد؛ گمانه‌ها بر این است که با عرضه خودرو در بورس کالا می‌توان جلوی رانت‌ها را گرفت و قیمت‌ها را کنترل کرد و مهم‌تر اینکه خودروها به مصرف‌کننده واقعی خواهد رسید و از طرفی دلالان هم سود نمی‌برند چرا که مازاد ارزش قیمت خودرو که در بورس کالا به فروش می‌رسد باعث منتفع شدن خودروساز و مونتاژکننده می‌شود. سال 1396 برای اولین بار و قبل از آنکه صنعت خودرو مورد شدیدترین تحریم‌ها واقع شود، عرضه خودرو در بورس کالا مطرح شد اما پس از مدتی، دیگر پیگیری نشد. از سال 1397 که صنعت خودرو با چالش‌های جدید روبه‌رو شد و تولید خودرو بیش از 50 درصد کاهش یافت؛ موضوع قرعه کشی در عرضه خودرو اجرایی شد؛ پس از آن دوباره فروش خودرو در بورس کالا سر زبان‌ها آمد و در نهایت 28 اردیبهشت ماه سال 1401 خودرو وارد بورس کالا شد تا قیمت روز خودرو صفر میان نرخ کارخانه و بازار به مشتریان ارائه شود.

 تداوم چالش انحصار
این موضوع عمر طولانی نداشت و با نامه‌نگاری سازمان بورس و شورای رقابت متوقف شد. رئیس وقت سازمان بورس (مجید عشقی) با صراحت اعلام کرد «جای خودرو در بورس نیست»؛ شورای رقابت هم طی نامه‌ای اعلام کرد بازار خودرو سواری انحصاری است و بر اساس قانون، عرضه خودرو باید از طریق سامانه یکپارچه فروش خودرو باشد.
حال پس از کش‌وقوس‌های فراوانی که صنعت خودرو با آن روبه‌رو بود، دوباره موضوع عرضه خودرو در بورس کالا مطرح شد. در حال حاضر سازمان بورس، وزارت اقتصاد، وزارت صمت، خودروسازان و مونتاژکنندگان با عرضه خودرو از طریق بورس موافقت خود را اعلام کردند و این روش فروش را مناسب و کارآمد ارزیابی کردند. در این خصوص هنوز شورای رقابت نظر رسمی خود را اعلام نکرده است. اما سپهر دادجوی توکلی، سخنگوی شورای رقابت اعلام کرده است که بازار خودرو همچنان یک بازار انحصاری است؛ بنابراین دستورالعمل ۵۴٣ باید اجرایی شود، چون مُر قانون دارد.‌ لذا دستورالعمل شورای رقابت لازم‌الاجراست و هیچ نکته اضافه‌ای مطرح نیست.
صحبت‌های اخیر وزیر امور اقتصادی و دارایی و رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، حکایت از آن دارد که برنامه عرضه خودرو در بورس کالا با هماهنگی ۳ ضلعی سازمان بورس، وزارت صمت و شورای رقابت عملی می‌شود .حجت‌الله صیدی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار هم گفت: تلاش می‌کنیم شورای رقابت را هم برای عرضه خودرو در بورس کالا قانع ‌کنیم.

امکان فروش منصفانه و قابل قبول
احمد نعمت‌بخش، دبیر انجمن خودروسازان درباره عرضه خودرو در بورس کالا به «ایران» گفت: در حال حاضر خودروهای داخلی و مونتاژی از سوی شرکت‌ها به فروش می‌رسد و دیگر در سامانه یکپارچه خودرو نیست. از سویی تولید خودرو طی چند وقت اخیر افزایش یافته و بازار مثل گذشته ملتهب نیست لذا بسترها برای عرضه خودرو در بورس کالا فراهم است. مبحث دیگری که در این خصوص وجود دارد، سفته‌بازان از مابه التفاوت قیمت خودرو در بازار و کارخانه منتفع می‌شوند؛ این در حالی است که اگر خودروسازان، خودروهای خود را در بورس کالا به فروش برسانند به جهت کشف درست قیمت خودرو، هم خودروساز توانسته خودرو را با قیمت واقعی‌تر به فروش برساند و هم اینکه مردم با قیمت کمتر از بازار می‌توانند صاحب خودرو شوند. لذا از مدت‌ها پیش عنوان کردیم که فروش خودرو از طریق بورس کالا می‌تواند فروش منصفانه و قابل قبولی باشد و همچنین دست سفته بازان را از بازار خودرو کوتاه کند.
او با بیان اینکه دولت چهاردهم موافق با عرضه خودرو در بورس کالا است و این موضوع در صحبت‌های رئیس سازمان بورس، وزیر اقتصاد و سایر سیاست‌گذاران قابل ملاحظه است، تصریح کرد: فروش خودرو از طریق بورس کالا به نفع مردم است و این اطمینان داده خواهد شد که مردم از این نحوه فروش رضایت بیشتری خواهند داشت. لذا از دولت می‌خواهیم که فروش خودرو از طریق بورس کالا را فعال کند.

شفاف شدن عرضه و تقاضا
دبیر انجمن خودروسازان تأکید کرد: تمام کالاهایی که وارد بورس کالا شده‌اند، به سمت شفافیت رفته‌اند و همچنین امکان نظارت پیدا کردند و مهم‌تر اینکه دیگر چند نرخی نیستند. از همین رو برای آنکه چالش‌های موجود و قیمت‌گذاری در شواری رقابت، سازمان حمایت و سایر مجموعه‌های دخیل از بین برود، عرضه خودرو در بورس کالا می‌تواند بهترین رویه باشد و به خصوص اینکه در این روش از فروش، موضوعات عرضه و تقاضا شفاف‌تر و واقعی‌تر خواهد شد و در نهایت این امر به نفع مصرف‌کننده خواهد بود. او گفت: هر کالایی که در آن چند نرخ وجود داشته باشد، در آن فساد و رانت خواهد بود و این امر را هیچ کس نمی‌تواند منکر شود، لذا برای کاهش بوروکراسی‌ها و تحقق روش‌های درست فروش، ضرورت دارد که عرضه خودرو در بورس کالا آغاز شود و خوشبختانه دولت در این مسیر همراه است.