بیتا میرعظیمی
خبرنگار

با شروع فصل پاییز و نزدیک شدن به موسم برداشت محصولات کشاورزی و باغی، جشنواره‌های متنوع و رنگارنگی با هدف قدردانی از موهبت‌های الهی و نعمت‌های فراوان در سراسر کشور برگزار می‌شود. جشنواره‌های برداشت در هر شهر و روستایی با آداب و رسومی مختلف برپا شده و فرصتی ارزشمند برای توسعه کشاورزی، افزایش درآمد روستاییان و ترویج گردشگری کشاورزی فراهم می‌کند. معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی اردبیل، یکی از اهداف اصلی جشنواره‌های محصول‌محور را معرفی پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های کشاورزی در منطقه دانسته و به «ایران» می‌گوید: جشنواره محصولات کشاورزی مانند گردو، انگور و سیب با هدف معرفی ظرفیت‌های کشاورزی و باغداری استان و حرکت به سمت بهینه‌سازی کشت و فروش محصولات در شهرها و روستاها برگزار شده و بستری مناسب برای معرفی ظرفیت‌های استان، رونق تولید و رشد صادرات و همچنین دستیابی به اقتصاد پایدار روستاها فراهم می‌کند.
«غفور آقایی» معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی اردبیل، اساس و بنیاد زندگی روستایی را کشاورزی دانسته و به «ایران» می‌گوید: «با توجه به انجام مراحل کشت، داشت و برداشت محصولات کشاورزی در تقویم و موسمی خاص، باید از این فرصت‌ طلایی بهره لازم را برده و با برگزاری جشنواره‌های کشاورزی قدمی مؤثر در توسعه گردشگری و اقتصاد جوامع محلی برداشت؛ خواسته‌ای که با یک برنامه‌ریزی ساده، مشارکت گسترده جوامع محلی و صرف هزینه‌ای اندک تحقق یافته و همزمان با فروش بخشی از محصولات و تولیدات مردم محلی در خلال جشنواره‌ها، زمینه رشد اقتصادی منطقه و جامعه روستایی فراهم می‌شود. در این میان، استان اردبیل باوجود توانمندی‌های بالقوه در تولید محصولات زراعی و باغی، نقش پررنگی را در توسعه اقتصاد کشاورزی ایفا کرده و قادر است با برگزاری جشنواره‌های متعدد کشاورزی، قدمی مؤثر در معرفی محصولات کشاورزی، توسعه گردشگری و بهبود معیشت جوامع محلی بردارد.
 
توسعه گردشگری کشاورزی
وی می‌افزاید: «در خلال برگزاری جشنواره‌های کشاورزی باید زمینه عرضه تمام فرآورده‌های محصول فراهم شده و در دسترس بازدیدکنندگان و خریداران قرار گیرد. همچنین می‌توان در خلال برگزاری جشنواره‌ها بجز فروش محصول، به عرضه خدماتی مانند تجربه چیدن میوه، درو کردن، ماهیگیری در حوضچه‌های پرورش ماهی و حتی آسودن در سایه‌سار درختان مثمر نیز اندیشید. حتی می‌توان با ارائه اطلاعات کافی درخصوص فرآیند تولید یک محصول از گردشگران مبلغی دریافت کرده و به اقتصاد جوامع محلی کمک کرد. البته باید تأکید کرد که میزان رشد اقتصادی و کمک جشنواره‌ها، بستگی به میزان خدمات قابل ارائه و برنامه‌ریزی درست و بازاریابی اصولی برای انجام این امور دارد.» معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی اردبیل به برگزاری جشنوارهای متعدد محلی گردو با حضور گردشگرانی متعدد در شهرستان خلخال اشاره کرده و می‌گوید: «وجود بیش از هزار هکتار گردو در شهرستان خلخال واقع در منطقه کلور و شال شرایط را برای برگزاری جشنواره‌های محلی هموار کرده و همزمان با جذب مخاطبان استانی، می‌توان انتظار داشت که با ادامه روند برگزاری جشنواره به‌صورت ممتد، این شهر به پایلوت مناسبی برای توسعه گردشگری کشاورزی در استان و حتی کشور تبدیل شود.»
برندسازی محصولات کشاورزی و باغی
طبق گفته این مقام مسئول، «پایداری و دوام رویدادهای بومی و محلی به میزان مشارکت جامعه محلی و درونی شدن مشارکت در برگزاری و حضور در جشنواره‌ها بستگی دارد. بهتر است در مسیر برگزاری جشنواره‌ها، مداخله کمتری از سوی دولت صورت گرفته و اجازه حضور حداکثری به جوامع محلی داده شود. بهترین راه‌حل این است که دولت کنار مردم قرار گرفته و صرفاً به ارائه مشورت و تجربیات بسنده کند.» «غفور آقایی» درباره برندسازی جشنواره‌ها می‌گوید: «برای رسیدن به این هدف باید دست‌کم 10 سال متوالی جشنواره‌ای را به‌صورت حرفه‌ای و کاملاً تخصصی برگزار کرده و آن را حمایت کنیم. این در حالی است عمر برگزاری جشنواره‌های ما اغلب کوتاه بوده و به‌دلیل نبود انگیزه و اراده در استمرار آن یا به بهانه عدم تأمین مالی، یا این جشنواره‌ها دیگر تکرار نشده یا در حد برگزاری دو یا چند جشنواره باقی می‌ماند. مشکل اینجاست که ما هرگز به «مدیریت رویدادها» توجه نکرده و ضرورت آن را نیز احساس نکرده‌ایم. این در حالی است که جشنواره‌ها را باید مدیریت کرده و با درنظر گرفتن کادر اجرایی و برنامه‌ریزی، تقویم رویدادها برای برگزاری آن را تدوین کرد. به بیانی دیگر، باید پشت برگزاری یک جشنواره یک‌روزه محصول‌محور، ده‌ها روز برنامه‌ریزی، لجستیک، تدارک و تفکر انجام شود.»
 
توسعه اقتصاد پایدار
وی تصریح می‌کند: «در سال‌های اخیر گام‌های بسیار خوبی در راستای برگزاری جشنواره‌های محلی و شهرستانی محصولات کشاورزی مانند جشنواره گیلاس در شهر هیر اردبیل، جشنواره انگور مشگین‌شهر و جشنواره انار نمهیل خلخال در استان برداشته شده است. به این ترتیب با برنامه‌ریزی اصولی و مشارکت مردم محلی در برگزاری جشنواره‌ها می‌توان به توسعه اقتصاد پایدار در منطقه امیدوار بود.» این مقام مسئول به اهمیت برگزاری جشنواره محصولات کشاورزی و تأثیر آن در معرفی پتانسیل‌های خدادادی استان نیز اشاره کرده و می‌گوید: «جشنواره محصولات کشاورزی مانند گردو، انگور و سیب با هدف معرفی ظرفیت‌های کشاورزی و باغداری استان و حرکت به سمت بهینه‌سازی کاشت و فروش محصولات و همچنین جلب‌توجه مسئولان برای تقویت اعتبارات حوزه کشاورزی با عنایت به زیرساخت‌های مستعد استان برگزار می‌گردد. با توجه به موهبت‌های خدادادی مناطق مختلف استان، رویکرد جشنواره محصولات کشاورزی و باغی عاملی مؤثر در معرفی ظرفیت‌های استان، رونق تولید و رشد صادرات و راهی برای دستیابی روستاها به اقتصاد پایدار به‌شمار می‌رود.»
 
جشنواره انگور در مشگین‌شهر
معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی اردبیل، یکی از اهداف اصلی جشنواره‌ها را معرفی پتانسیل و ظرفیت‌های کشاورزی منطقه دانسته و تصریح می‌کند: «چند سالی است که جشنواره‌هایی تحت عنوان جشنواره انگور در مشگین‌شهر برای معرفی انگور تولیدی و محصولات فرآوری مانند دوشاب، کشمش، مویز، سرکه و... در مشگین‌شهر برگزار می‌شود. انگور یکی از محصولات کشاورزی شهرستان مشگین‌شهر است که ریشه در فرهنگ و سنن بومی و محلی مردم منطقه دارد. در این جشنواره، ظرفیت‌های تولید، فرآوری و صنایع تبدیلی انگور در معرض دید عموم قرار گرفته و زندگی بومی و محلی به نمایش گذاشته می‌شود. در این جشنواره‌ها مراکز پخت آش و نان سنتی و غرفه‌های مراکز ارائه خدمات گردشگری و مسافرتی فعال بوده و با برگزاری جنگ‌های شادی و حضور هنرمندان معروف استانی و کشوری شور و نشاطی وصف‌ناپذیر در بین اقشار مختلف و شرکت‌کنندگان در مراسم ایجاد می‌کنند. از بخش‌های قابل‌توجه این جشنواره‌ها نیز این است که بازدید‌کنندگان می‌توانند محصولات تولیدی باغداران را بدون واسطه از تولید‌کنندگان خریداری کنند. در این جشنواره علاوه بر اجرای مراسم دوشاب‌پزان، تهیه عرق بادر شبو و ارائه انواع محصولات و فرآورده‌های مربوط به انگور، اجرای موسیقی آذربایجان، بازی‌های محلی و بومی همچون آرادا قالدی، مش‌داش یا بئش‌داش، یتدی‌داش، خروس خروس و... به نمایش گذاشته می‌شود تا فرهنگ و آداب و رسوم این شهرستان معرفی و حفظ گردد. برگزاری این جشنواره، موجب توسعه صنعت گردشگری و جذب سرمایه‌گذاری شده و تداوم آن موجب حفظ آثار و سنن منطقه و انتقال آن به نسل‌های آینده خواهد شد.»