مریم سالاری
خبرنگار

قاب مشترک سید عباس عراقچی و بشاراسد در دمشق، درست در روزهایی که اتاق مشترک جنگ تل آویو و واشنگتن برای پاسخ به عملیات «وعده صادق 2» ایران برپاست، از پیوندی حکایت می‌کند که دولت مسعود پزشکیان بر تقویت آن تأکید دارد؛ پیوندی که اسرائیل فروپاشی آن را در ماه‌ها و هفته‌های اخیر با برپا کردن جهنمی از آتش در غزه و لبنان به اولویت شماره یک خود تبدیل کرده اما پاسخی از سوی تهران گرفته که به تعبیر بشار اسد درس آموز و پیام آور قدرت بازدارندگی محور مقاومت به دشمن و جنگ طلبان بود. این پیام در غیاب سیدحسن نصرالله فرمانده میدان و دیپلماسی حزب الله، از بازطراحی رابطه ایران و جبهه مقاومت حکایت می‌کند که گام نخست آن با طراحی طرحی فوری برای توقف جنگ برداشته شده است؛ طرحی که عراقچی در سفر جاری خود به بیروت و دمشق از تلاش برای طراحی و اجرای آن پرده برداشته و از پیگیری ابتکار عملی سخن گفته که هدف توقف همزمان جنگ در غزه و لبنان را دنبال می‌کند.

صحنه گردان طرح آتش بس
این بار قرار نیست صحنه گردان طرح فوری آتش بس، بازیگرانی باشند که پیشتر با هدف قرار دادن رویکرد نظامی ایران علیه اسرائیل در دست انداز، از تحقق زودهنگام طرح صلح گفتند اما در پشت صحنه در حال کمک به رژیمی بودند که داشت خود را برای حمله علیه سید حسن نصرالله آماده می‌کرد. اما وقتی بمب‌های سنگرشکن اسرائیل مقر فرمانده حزب‌الله لبنان را نشانه رفت، تهران دیگر دست روی دست نگذاشت تا بنیامین نتانیاهو با خیالی آسوده به قربانیان بیشتر فکر کند و سودای محاصره لبنان و ایجاد بن‌بست جغرافیایی با هدف قطع خطوط ارتباطی ایران با حزب‌الله و دیگر شاخه‌های جبهه مقاومت در منطقه را در سر بپروراند. چه این بار هدف، به اجرا گذاشتن پروژه ورود زمینی به جنوب لبنان و در اختیار گرفتن مالکیت اراضی مردم فلسطین در کرانه باختری است که نتانیاهو ذیل هدف بلندپروازانه خود در مسیر تحقق آن گام برمی‌دارد و تضمین بخشیدن به اجرای آن را در گرو تشدید خشونت و حملات موشکی و آتش بازی با بمب‌های سنگرشکن می‌داند. بنابراین در شرایطی که لبنان در بحران عمیقی قرار گرفته و به نظر می‌رسد تل آویو به پشت‌گرمی حملات اخیر خود آماده است تا دامنه درگیری را گسترش دهد، ایران با ایجاد تغییراتی در محاسبات راهبردی خود از پایان خویشتنداری یکجانبه خبر داده و زیرساخت‌های اسرائیل را هدف بعدی خود در صورت گسترش دامنه جنگ با سودای دستیابی به اهداف یادشده اعلام کرده است.

برهم زدن معادله تل آویو
همه این رخدادها با آنچه ایران در زمین دیپلماسی از طریق ترغیب کشورهای عربی برای ورود جدی‌تر به صحنه در پیش گرفته است، مغایرتی ندارد و می‌تواند به موازات تحولات میدانی، امکانی را برای صلح فوری و واقعی فراهم آورد؛ طرحی که پیشتر در نشست مشترک عراقچی با نمایندگان شش کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس در «دوحه» مقدمات لازم برای طراحی و اجرای آن فراهم و در عین حال بر آمادگی فراگیر و کمین ایران جهت نشان دادن حداکثر بازدارندگی به عنوان پشتوانه لازم طرح آتش‌بس پیشنهادی تأکید شده بود. چه، این بار قرار گرفتن این مذاکرات در مسیر فرود، می‌تواند امکان مواجهه جبهه مقاومت با همراهی جمهوری اسلامی از طریق به کارگیری همه ظرفیت‌ها، ابزارها و تاکتیک‌های کارآمد و اثربخش را به گزینه‌ای ناگزیر تبدیل کند. اما روشن شدن افق فرآیند دیپلماتیک توقف جنگ لبنان و غزه، در گرو خروجی مذاکرات پشت پرده‌ای است که میان رهبران اسرائیل و امریکا پیرامون نحوه پاسخگویی به ایران به جریان افتاده است. اینکه نتانیاهو به یک واکنش محدود بسنده خواهد کرد یا اهداف مهم‌تری را در دستور کار قرار دهد، در پیوند با محاسبه و فهم او از پیام‌هایی است که تهران به متحدان غربی‌اش مبنی بر هدف قرار دادن نقاطی با خسارات ویرانگر فرستاده است. فحوای این پیام برهم زدن معادله‌ای است که رهبران اسرائیل برای خود به تصویر کشیده‌اند و در آن، نه پایبند توافق هستند و نه از منطق‌های معمول بازدارندگی تبعیت می‌کنند و نه ایستادن در برابر هیچ خط قرمزی را برای خود ممکن می‌دانند. این در حالی است که شواهد و قرائن میدانی هم از این واقعیت حکایت دارد که محیط پیرامونی جنگ در غزه و لبنان بیش از پیش به مقاومت و میل به تداوم و تشدید عملیات نظامی برای ایجاد سدی در برابر زیاده خواهی‌های سرزمینی اسرائیل اقبال نشان داده و می‌تواند امکان و ضمانتی برای مذاکراتی باشد که دیپلمات‌های ایرانی با هدف خاموش کردن آتش جنگ در اراضی اشغالی کلید زده‌اند. شاید در چنین فضایی واکنش شماری از مقام‌های اسرائیلی که در جایی از «پاسخ حساب شده» و در جایی دیگر از «عدم نیاز به پاسخ فوری و گسترده» به ایران می‌گویند، معنادار می‌شود و نشان می‌دهد ممکن است مقام‌های کابینه جنگ‌طلب نتانیاهو به تدریج به درک درستی از خطوط قرمز تهران پس از حمله اول اکتبر دست پیدا کنند.