فناوری، ناجی معدنچیان می‌شود
آرزو کیهان
خبرنگار
به دنبال انتشار خبر حادثه تلخ معدن طبس و آسمانی شدن جمعی از کارگران، بار دیگر نگاه‌ها به سمت ضرورت توجه به ایمنی کارگران بویژه معدنچیان سوق داده شد؛ موضوعی که بسیاری معتقدند چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد در حالی که با توجه به مسائل ایمنی و استفاده از فناوری‌های نوین دنیا، می‌توان از جان گرانبهای کارگران محافظت کرد. البته شرکت‌های دانش‌بنیان در کشور هم به این موضوع ورود کرده‌اند تا بتوانند راهکارهایی فناورانه برای محافظت از جان کارگران شاغل در معادن ارائه دهند و امید می‌رود علاوه بر واردات تکنولوژی‌های برتر به کشور به منظور افزایش ایمنی معدنچیان، محصولات این شرکت‌های دانش‌بنیان هم راه خود را به معادن کشور باز کنند و دیگر شاهد وقوع چنین حوادث تلخی نباشیم.
آموزش‌های فناورانه به معدنچیان
پیشگیری از حادثه، مهم‌ترین اصل در استخراج معدن است و فناوری‌هایی همچون مدل‌های سه‌بعدی معادن، واقعیت مجازی (VR) و واقعیت افزوده (AR) برای بهینه‌سازی عملیات مورد استفاده قرار می‌گیرند. این کار می‌تواند منجر به صرفه‌جویی در میزان مصرف سوخت و کاهش مدت زمان حمل‌و‌نقل شود. همچنین شبیه‌سازها با آموزش معدنچیان تازه‌کار که تجربه چندانی ندارند، می‌تواند کمک کند تا با خطرها بیشتر آشنا شوند و ایمنی آنها افزایش یابد.
تشخیص ریزش احتمالی معدن
یکی از مشکلاتی که ممکن است در طول استخراج معادن برای کارگران پیش بیاید و منجر به حادثه شود، ریزش معدن در عمق زمین است، در صورتی که برخی فناوری‌ها از جمله «GPR» یا روش رادار نفوذی زمین، می‌توانند با شناسایی و تفکیک موقعیت ژئوفیزیکی معدن، خطرات احتمالی را از قبل شناسایی کرده و کارگران را از پایداری یا احتمال خطر ریزش در معدن مطلع کنند. به این ترتیب در صورت ناپایدار بودن سنگ‌ها در بخشی از معدن، موضوع ایمنی کارگران بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد و شاید در این بخش‌ها به جای کارگران از روبات‌ها استفاده شود.
روش رادار نفوذی زمین یکی از روش‌های ژئوفیزیکی با قدرت تفکیک بالاست که توسط امواج الکترومغناطیسی با فرکانس بالا، تغییرات را در اعماق کم آشکارسازی می‌کند. ترکیب اطلاعات به دست آمده از این فناوری با مانیتورهای لرزه‌نگار و سیستم‌های ارتباط رادیویی، می‌تواند اطلاعاتی مانند جنس و عمق لایه‌های درون زمین، نوع سنگ، شکستگی‌ها و گسل‌ها را شناسایی کند.
در این روش، امواجی از دستگاه GPR ساطع شده و به داخل زمین نفوذ می‌کند. این امواج در برخورد با ناپیوستگی‌ها، بازتابش‌هایی خواهند داشت که توسط دستگاه دریافت می‌شود. با توجه به سرعت متفاوت این امواج در محیط‌های مختلف، عملاً ناظران استخراج می‌توانند به اطلاعاتی مانند جنس محیط، عمق مواد مدفون و موقعیت مرز لایه‌های درون زمین دسترسی یابند.
روبات‌ها و پهپادهای پرکار
یکی از بخش‌هایی که در جهان از آن برای افزایش ایمنی استخراج معادن و کارگران استفاده می‌شود، روبات‌های هوشمند و همچنین پهپادها به عنوان روبات‌های پرنده هستند. روبات‌ها می‌توانند وظایف خطرناک را به عهده بگیرند تا جان معدنچیان به خطر نیفتد. از سوی دیگر با گشتزنی در معدن، مناطق امن را شناسایی می‌کنند تا کارگران در مواقع خطر به این مناطق راه یابند. این روبات‌ها همچنین به حسگرهای قوی مجهزند و می‌توانند با شناسایی مواد خطرناک، فرآیند استخراج معدن را امن‌تر کنند.
ورود به مرحله امداد و نجات
در صورت وقوع حادثه معدن، یکی از مهم‌ترین موارد، تسریع در کمک‌رسانی و عملیات امداد و نجات است که لحظات نفسگیری را رقم می‌زند. روبات‌ها و فناوری‌های جدید با تجهیز به دوربین‌های مادون قرمز، تصویربرداری حرارتی و به‌کارگیری پهپادها می‌توانند مکان دقیق معدنچیان را نشان داده و با کاهش مدت زمان نجات کارگران، جان آنها را نجات دهند. روبات‌ها می‌توانند در صورت وقوع حادثه به گروه امداد و نجات کمک کنند و پس از پیدا کردن فرد مصدوم، وضعیت فیزیکی وی را برای تیم امداد ترسیم کنند تا بهترین راهکار برای بیرون آوردن فرد مصدوم به کار گرفته شود. گاهی هم سقوط سنگ‌ها یا انفجارها می‌تواند فضا را برای معدنچیان تنگ کند به گونه‌ای که میزان اکسیژن در محیط به حداقل برسد؛ در چنین شرایطی دسترسی سریع‌تر به معدنچیان از اولویت‌های تیم امداد و نجات است.
شناسایی از طریق امواج رادیویی
فرستنده‌های مبتنی بر RFID (شناسایی از طریق امواج رادیویی) نیز با کنترل و رهگیری کارگران و ماشین‌آلات، یک فناوری حیاتی برای افزایش ایمنی معدن هستند و همچنین می‌توانند موقعیت‌های خطرناک را از قبل شناسایی کنند و هشدار دهند. در مواقع اضطراری هم این برچسب‌ها بموقع درباره موقعیت معدنچیان اطلاع‌رسانی می‌کنند تا تیم‌های نجات تصویر بهتری از محل کارگران داشته باشند.
بــــرش
این حسگرهای پرکار
در حال حاضر بسیاری از معادن جهان مجهز به شبکه سنسورهای حساس به نور، دما، حرکت، فشار و حتی شرایط آب و هوایی مختلف هستند. این حسگرها با کنترل و نظارت بر محیط معدن در زمان استخراج، کلید نجات معدنچیان به شمار می‌روند. سنسورها علاوه بر فضای معادن، به عنوان فناوری‌های پوشیدنی مورد استفاده قرار می‌گیرند و در کلاه، لباس، عینک یا ساعت معدنچیان جای می‌گیرند. این سنسورهای پوشیدنی به سیستم و ناظران مسئول در مورد موقعیت کارکنان و وسایل نقلیه موجود در زیر زمین هشدار می‌دهند تا میزان خطر برخورد به حداقل برسد و ایمنی کارگران افزایش یابد. همچنین این حسگرها می‌توانند غلظت ذرات گرد و غبار را برای جلوگیری از مشکلات تنفسی و تشخیص دی اکسید کربن بررسی کرده و مانع مسمومیت کارگران شوند. از سوی دیگر سنسورها با بررسی حرکت‌های زمین در معدن می‌توانند تهدیدات احتمالی را قبل از وقوع حادثه شناسایی کنند و به معدنچیان فرصت دهند تا خود را به مکان‌های امن برسانند. این سنسورها از طریق وای‌فای با هم ارتباط برقرار می‌کنند تا انتقال داده‌ها و دسترسی به آنها راحت‌تر انجام شود.
