مریم سالاری

نخستین سفر مسعود پزشکیان در ردای رئیس‌جمهور به نیویورک برای شرکت در اجلاس سران مجمع عمومی سازمان ملل متحد در حالی انجام می‌شود که خاورمیانه در حال تجربه یک رخداد بحرانی بزرگ است و ایران در حال تلاش برای عبور از سد واقعی، بی‌امان و کم‌سابقه جنگ‌طلبان است. از این منظر، حضور رئیس‌جمهور ایران در همنشینی رهبران سیاسی منطقه و جهان، فراهم‌کننده فرصت ویژه‌ای در توسعه همکاری‌های بین‌المللی و جامعه جهانی است تا بلکه در این روند، گشایشی برای گره‌های کور و مزمن خاورمیانه پدیدار شود.
بارزترین وجه حضور نخست، از یک‌سو در پررنگ کردن جایگاهی بازتاب پیدا می‌کند که ایران بویژه در بطن تحولات پرشتاب منطقه پیدا کرده و زیر سایه دیپلماسی در نیویورک می‌تواند در شکل‌گیری یک فهم مشترک در میان کشورهای عربی درباره نقش راهبردی تهران در این روند و بهره‌مندی آن از مؤلفه قدرت در برهم زدن معادلات هدایت‌شده از سوی تل‌آویو اهمیت ویژه‌ای پیدا کند.
چه، ایران و دیگر قدرت‌های منطقه برای مواجهه با ماشین کشتار تل‌آویو و گرفتن تصمیم‌های استراتژیک، نیازمند بازبینی راه طی‌شده‌ای هستند که نشان خواهد داد سیاست گسترش نفوذ ایالات متحده در منطقه و پر کردن خلأ قدرت ناشی از بازگشت آن به سیاست انزوا به بهای تضعیف رقیبان سنتی، هزینه‌ای بسیار بیشتر از برآورد اولیه داشته است.
وجه دیگر اولین حضور پزشکیان در نیویورک را باید در مأموریت رفع تحریم‌ها تعریف کرد؛ مأموریتی که فراز و فرود فرآیند آن بویژه زیر سایه تحولاتی همچون جنگ «اوکراین» و «غزه» به قدر کافی روشن ساخته که تغییر مسیر در سیاست بین‌المللی چه اندازه پیچیده و دشوار است و هر گام مثبت چه اندازه مقاومت دشمنان را برمی‌انگیزد؛ بازیگرانی که می‌کوشند خنثی‌سازی تحریم‌ها و رفع آنها در بطن فرآیندهای دیپلماتیک را با ترویج ایران‌‌هراسی و وارونه‌نمایی نقش آن در منطقه و جهان با بن‌بست روبه‌رو سازند.
این هدف به بزرگ‌ترین مانع بر سر راه تصحیح مناسبات بین‌المللی ایران تبدیل شده که انواع شگردها را برای رسیدن به این منظور به خدمت گرفته است.
از این منظر، در شرایطی که پروژه غرب برای مهار توسعه قدرت ایران که در سال‌های گذشته بر موضوعاتی نظیر جلوگیری از دستیابی ایران به فناوری هسته‌ای، جلوگیری از نفوذ ایران در منطقه و نیز مقابله با برنامه موشکی کشورمان تمرکز داشت حالا در مرحله‌ای جدید بر مهار ایران در حوزه توسعه قدرت موشکی و پهپادی و جنجال‌سازی بر سر همکاری‌های نظامی آن با متحدانش متمرکز شده است.
با این حال ناگفته پیداست که به قیاس ناکامی در به ثمر رساندن پروژه‌های پیشین می‌‌توان تلاش برای مقابله یا مهار نظامی ایران را نیز امری از پیش شکست‌خورده ارزیابی کرد.
چه، تأکید و توجه به جایگاه راهبردی ایران در روند منازعات یادشده از رهاورد یک دیپلماسی هوشمندانه در نیویورک می‌تواند به اهرمی تبدیل شود که تبدیل تهدید به فرصت را ممکن سازد. بنابراین حضور رئیس‌ جمهوری اسلامی ایران در امریکا در این شرایط خاص، فرصتی استثنایی برای مهار قوایی است که کشاندن ایران به جنگ، تشدید تخاصم در محیط پیرامونی ایران و شکست سیاست خنثی‌سازی و رفع تحریم‌ها را مأموریت خود تعریف کرده‌اند.