ایلیا پیرولی
خبرنگار

در حال حاضر در چالش‏هایی مثل دستمزدهای اندک و عدم امنیت شغلی کارگران، رشد جمعیت غیر فعال و مهم‏تر از همه گروه NEET (گروهی که نه شاغلند و نه در حال تحصیل و مهارت آموزی) است. نشان به آن نشان که اغلب نیروی کار که جمعیت غیر فعال را تشکیل می‏دهند، مجاب نمی‏شوند که با این میزان دستمزد پایین‏تر از نرخ تورم و قراردادهای ناایمن ریسک کرده و در اشتغالزایی کشور مشارکت داشته باشند. از طرفی
NEETها نیز همین رویه را ادامه می‏دهند. حالا انتظار جامعه کارگری از دولت چهاردهم این است که چالش‏های موجود بر سر راه این جمعیت برطرف شده و آنها به یافتن کار یا استخدام در محیط کاری تمایل پیدا کنند.

NEET‏ها کدام گروه جمعیتی هستند؟
NEETفردی است که مشغول به کار، تحصیل یا آموزش مهارت نیست و در زبان انگلیسی مخفف نه در حال تحصیل، نه در حال اشتغال و نه در حال مهارت آموزی است. آنها متشکل از کسانی هستند که یا فاقد تحصیل و سوادند یا ترک تحصیل کرده‏اند، یا فاقد هرگونه مهارت برای کسب و کارند، یا جوانان بیکاری که به دنبال کار هستند، یا جوانانی که به دلایل دیگری از کار بیکار یا از یافتن کار ناامید و دلسرد شده‏اند، یا افرادی که خارج از نیروی کار محسوب می‏شوند.
عوامل متعددی در تبدیل یک جوان به نیت (NEET) دخیل است؛ از جنسیت، سطح تحصیلات پایین و فقدان مهارت‏های مناسب، شرایط بد اجتماعی‐اقتصادی، مهاجرت، پیشینه قومی و دینی، وضعیت سلامت و ناتوانی جسمی، خانواده و یا محیط خانه و موقعیت جغرافیایی جملگی می‏توانند در گسترش نیت (NEET)‏ها و آسیب‏های مترتب بر وجود این جمعیت جوان مؤثر باشد. طیف زیادی از جوانانی که NEET هستند در مناطق محروم که فرصت‏های شغلی و امکانات محدود است، مستقر هستند.

روایت آماری
در سال گذشته، داده‏ها بیانگر آن بوده که تعداد افراد مشمول گروه NEET به 2 میلیون و 823 هزار و 439 نفر کاهش یافتند که در این حوزه تعداد آنها با کاهش 3.7 درصدی مواجه شد؛ در این سال همچنین بالغ بر 108 هزار نفر از این افراد در اقتصاد کشور مشارکت کردند.
همچنین نرخ کاهش آقایان مشمول NEET نیز یک درصد در این سال با افت روبه‏رو بود و از 17.1 درصد در سال 1401 به 16.1 درصد در سال گذشته رسید؛ تعداد آنها نیز در این بازه زمانی 5.5 درصد افت کرده است. نرخ بانوان مشمول این گروه نیز در سال قبل، با کاهش 1.8 درصد از 37.8 درصد به 36 درصد در سال گذشته افت کرد؛ این سال بازار کار کشور شاهد افت 3.5 درصدی تعداد این افراد بوده است.
آمارها بیانگر این است که در پایان سال گذشته تعداد آقایان گروه مذکور به 927 هزار و 922 نفر کاهش پیدا کرد و تعداد بانوان آن نیز به یک میلیون و 895 هزار و 516 نفر افت کرد. همینطور افراد تعریف شده در گروه NEET شهرنشین نیز با کاهش 0.3 درصد در سال 1402 به 25.7 درصد رسید و روستانشینان نیز با یک واحد کاهش به 31 درصد رسیده است.

دلایل انزوا
اگرچه اخراج‏های فله‏ای و بیکارسازی نتیجه مستقیم رواج قراردادهای موقت کار در واحدهای تولید و بخش مولد اقتصاد است، اما آثار سوء عدم امنیت شغلی نه تنها عامل از دست رفتن کارگران خواهد شد، بلکه کاهش بهره‏وری، افت کیفیت و از دست رفتن خلاقیت را به همراه خواهد داشت.
اینجاست که جمعیت غیرفعال به سمت اشتغال غیر رسمی روی خواهد ‏آورد و از طرف دیگر، گروهی که منفعل و بریده از بازار کار هستند نیز همسو با آنها حرکت می‏کنند.
از این رو رویه سال‏های اخیر برای خروج این نوع افراد از انفعال کاملاً با شکست مواجه بوده است. چرا که با عدم شناخت دقیق و درست ترکیب ساختاری مشمولان NEET نمی‏توان این جمعیت را به بازار کار سوق داد.

راهکارهایی برای اقبال به بازار کار
بر پایه پژوهش‏های صورت گرفته، دولت باید سیاست‏های افزایش کیفیت آموزش و ارائه مهارت‏های بازار محور را در دستور کار خود قرار دهد. به عبارتی اصلاح جهت‏گیری نظام آموزش کشور از آموزش عالی برای بازار کار به آموزش مهارتی مبتنی بر بازار کار باید از اولویت‏های اصلی دولت قرار بگیرد.
موضوع بعدی، بازنگری در کیفیت آموزش‏های فنی و حرفه‏ای بر اساس نیاز بازار کار و تحولات نوین پیش رو است. موضوعی که تنها با تجدید نظر در نظام آموزش عمومی و عالی در انتقال دانش‏آموزان و دانشجویان از مراکز آموزشی به بازار مهارتی و کار تحقق می‏یابد.
 طراحی و پیاده سازی: برنامه تضمین اشتغال برای جوانانی که دیده نمی‏شوند با هدف جلب مشارکت آنها در تولید ملی و تقویت صندوق‏های اجتماعی و بازنشستگی و کاهش آسیب‏های اجتماعی
 زمینه‏سازی برای ایجاد رونق اقتصادی به منظور امیدوار شدن به پیدا کردن شغل
 کاهش نابرابری در دسترسی به آموزش‏های عمومی و عالی بین استانهای کشور و بین مناطق شهری و روستایی
 افزایش دستمزد زنان و فراتر رفتن آن از سطح دستمزد آستانه‏ای با هدف ایجاد انگیزه به منظور افزایش نرخ مشارکت
 کاهش هزینه‏های غیر دستمزدی استفاده از نیروی کار زن برای کارفرماها و انتقال آن به دولت
 اجرای طرح گسترده کارورزی و مهارت آموزی
در مجموع افزایش جمعیت NEETها به معنای عدم توجه به بخشی از جمعیت جوان بوده و این به معنای هدر رفتن بخشی از بهترین سرمایه‏های انسانی کشور و عدم برخورداری از فرصت‏های جمعیتی است. این اصلاح فوری و اساسی نظام آموزشی و مهارتی کشور می‏تواند این جمعیت بریده و منفعل را به روی ریل اشتغال قرار دهد.