زمینه رونق اشتغالزایی فراهم میشود
کاهش ۱۰۸ هزار نفری NEET در بازار کار
ایلیا پیرولی
خبرنگار
در حال حاضر در چالشهایی مثل دستمزدهای اندک و عدم امنیت شغلی کارگران، رشد جمعیت غیر فعال و مهمتر از همه گروه NEET (گروهی که نه شاغلند و نه در حال تحصیل و مهارت آموزی) است. نشان به آن نشان که اغلب نیروی کار که جمعیت غیر فعال را تشکیل میدهند، مجاب نمیشوند که با این میزان دستمزد پایینتر از نرخ تورم و قراردادهای ناایمن ریسک کرده و در اشتغالزایی کشور مشارکت داشته باشند. از طرفی
NEETها نیز همین رویه را ادامه میدهند. حالا انتظار جامعه کارگری از دولت چهاردهم این است که چالشهای موجود بر سر راه این جمعیت برطرف شده و آنها به یافتن کار یا استخدام در محیط کاری تمایل پیدا کنند.
NEETها کدام گروه جمعیتی هستند؟
NEETفردی است که مشغول به کار، تحصیل یا آموزش مهارت نیست و در زبان انگلیسی مخفف نه در حال تحصیل، نه در حال اشتغال و نه در حال مهارت آموزی است. آنها متشکل از کسانی هستند که یا فاقد تحصیل و سوادند یا ترک تحصیل کردهاند، یا فاقد هرگونه مهارت برای کسب و کارند، یا جوانان بیکاری که به دنبال کار هستند، یا جوانانی که به دلایل دیگری از کار بیکار یا از یافتن کار ناامید و دلسرد شدهاند، یا افرادی که خارج از نیروی کار محسوب میشوند.
عوامل متعددی در تبدیل یک جوان به نیت (NEET) دخیل است؛ از جنسیت، سطح تحصیلات پایین و فقدان مهارتهای مناسب، شرایط بد اجتماعی‐اقتصادی، مهاجرت، پیشینه قومی و دینی، وضعیت سلامت و ناتوانی جسمی، خانواده و یا محیط خانه و موقعیت جغرافیایی جملگی میتوانند در گسترش نیت (NEET)ها و آسیبهای مترتب بر وجود این جمعیت جوان مؤثر باشد. طیف زیادی از جوانانی که NEET هستند در مناطق محروم که فرصتهای شغلی و امکانات محدود است، مستقر هستند.
روایت آماری
در سال گذشته، دادهها بیانگر آن بوده که تعداد افراد مشمول گروه NEET به 2 میلیون و 823 هزار و 439 نفر کاهش یافتند که در این حوزه تعداد آنها با کاهش 3.7 درصدی مواجه شد؛ در این سال همچنین بالغ بر 108 هزار نفر از این افراد در اقتصاد کشور مشارکت کردند.
همچنین نرخ کاهش آقایان مشمول NEET نیز یک درصد در این سال با افت روبهرو بود و از 17.1 درصد در سال 1401 به 16.1 درصد در سال گذشته رسید؛ تعداد آنها نیز در این بازه زمانی 5.5 درصد افت کرده است. نرخ بانوان مشمول این گروه نیز در سال قبل، با کاهش 1.8 درصد از 37.8 درصد به 36 درصد در سال گذشته افت کرد؛ این سال بازار کار کشور شاهد افت 3.5 درصدی تعداد این افراد بوده است.
آمارها بیانگر این است که در پایان سال گذشته تعداد آقایان گروه مذکور به 927 هزار و 922 نفر کاهش پیدا کرد و تعداد بانوان آن نیز به یک میلیون و 895 هزار و 516 نفر افت کرد. همینطور افراد تعریف شده در گروه NEET شهرنشین نیز با کاهش 0.3 درصد در سال 1402 به 25.7 درصد رسید و روستانشینان نیز با یک واحد کاهش به 31 درصد رسیده است.
دلایل انزوا
اگرچه اخراجهای فلهای و بیکارسازی نتیجه مستقیم رواج قراردادهای موقت کار در واحدهای تولید و بخش مولد اقتصاد است، اما آثار سوء عدم امنیت شغلی نه تنها عامل از دست رفتن کارگران خواهد شد، بلکه کاهش بهرهوری، افت کیفیت و از دست رفتن خلاقیت را به همراه خواهد داشت.
اینجاست که جمعیت غیرفعال به سمت اشتغال غیر رسمی روی خواهد آورد و از طرف دیگر، گروهی که منفعل و بریده از بازار کار هستند نیز همسو با آنها حرکت میکنند.
از این رو رویه سالهای اخیر برای خروج این نوع افراد از انفعال کاملاً با شکست مواجه بوده است. چرا که با عدم شناخت دقیق و درست ترکیب ساختاری مشمولان NEET نمیتوان این جمعیت را به بازار کار سوق داد.
راهکارهایی برای اقبال به بازار کار
بر پایه پژوهشهای صورت گرفته، دولت باید سیاستهای افزایش کیفیت آموزش و ارائه مهارتهای بازار محور را در دستور کار خود قرار دهد. به عبارتی اصلاح جهتگیری نظام آموزش کشور از آموزش عالی برای بازار کار به آموزش مهارتی مبتنی بر بازار کار باید از اولویتهای اصلی دولت قرار بگیرد.
موضوع بعدی، بازنگری در کیفیت آموزشهای فنی و حرفهای بر اساس نیاز بازار کار و تحولات نوین پیش رو است. موضوعی که تنها با تجدید نظر در نظام آموزش عمومی و عالی در انتقال دانشآموزان و دانشجویان از مراکز آموزشی به بازار مهارتی و کار تحقق مییابد.
طراحی و پیاده سازی: برنامه تضمین اشتغال برای جوانانی که دیده نمیشوند با هدف جلب مشارکت آنها در تولید ملی و تقویت صندوقهای اجتماعی و بازنشستگی و کاهش آسیبهای اجتماعی
زمینهسازی برای ایجاد رونق اقتصادی به منظور امیدوار شدن به پیدا کردن شغل
کاهش نابرابری در دسترسی به آموزشهای عمومی و عالی بین استانهای کشور و بین مناطق شهری و روستایی
افزایش دستمزد زنان و فراتر رفتن آن از سطح دستمزد آستانهای با هدف ایجاد انگیزه به منظور افزایش نرخ مشارکت
کاهش هزینههای غیر دستمزدی استفاده از نیروی کار زن برای کارفرماها و انتقال آن به دولت
اجرای طرح گسترده کارورزی و مهارت آموزی
در مجموع افزایش جمعیت NEETها به معنای عدم توجه به بخشی از جمعیت جوان بوده و این به معنای هدر رفتن بخشی از بهترین سرمایههای انسانی کشور و عدم برخورداری از فرصتهای جمعیتی است. این اصلاح فوری و اساسی نظام آموزشی و مهارتی کشور میتواند این جمعیت بریده و منفعل را به روی ریل اشتغال قرار دهد.