روایتی از روش‌های کارگردانی تئاتر پست‌مدرن
حامد قریب
منتقد تئاتر
کتاب «کارگردانی تئاتر پست مدرن: آفرینش معنا در نمایش» نوشته جان ویتمور با ترجمه صمد چینی‌فروشان، یکی از مهم‌ترین منابع برای کسب اطلاعات در زمینه تئاتر پست‌مدرن است که به بررسی مفاهیم و تکنیک‌های کارگردانی این مدل از تئاتر می‌پردازد.
این کتاب که در سال ۸۹ توسط انتشارات نمایش به چاپ رسیده، به تحلیل چالش‌ها و ویژگی‌های خاص تئاتر پست مدرن و نحوه ایجاد معنا در این نوع نمایش‌ها پرداخته است. جان ویتمور، نویسنده، کارگردان و نظریه‌پرداز معاصر امریکایی است که بیش از هرچیز به خاطر نگاه انتقادی به تئاتر معاصر و تأثیرش در تئاتر پست‌مدرن شناخته می‌شود.
کتاب «کارگردانی تئاتر پست‌مدرن: آفرینش معنا در نمایش» یکی از مهم‌ترین آثار اوست که با نگاهی عمیق به جنبه‌های فلسفی، فرهنگی و اجتماعی تئاتر و بررسی جنبه‌های مختلف تئاتر پست‌مدرن و چالش‌های آن، تلاش می‌کند تا خوانندگان از جمله کارگردان‌های جوان را با رویکردهای نوین کارگردانی آشنا کند. البته باتوجه به گذشت ۱۴سال از اولین چاپ این کتاب در سال ۸۹، بی‌شک نظریه‌های نوین دیگری در تئاتر امروز جهان مورد توجه قرار گرفته است اما خواندن این کتاب نیز شما را با بخشی از نظریه‌های مهم تئاتر پست‌مدرن آشنا می‌کند.
ویتمور که خودش را شیفته و مجذوب تئوری‌ها و کارکرد آنها در حل مسائل عملی معرفی می‌کند، در این کتاب بیش از هر چیز روی این موضوع تمرکز کرده که چطور می‌توان از تئوری‌ها برای حل مسائل عملی در کارگردانی نمایش استفاده کرد. ویتمور نظریه‌ای را مورد بحث قرار داده و تلاش کرده تا به آن پاسخ قطعی بدهد؛ او می‌پرسد که تولیدکنندگان محصولات تئاتری، چه بهره‌ای از نشانه‌شناسی می‌برند؟ یا به عبارت دیگر نشانه‌شناسی، چه امکاناتی را برای درک بهتر ارتباط تئاتری در اختیار کارگردان نمایش قرار می‌دهد؟ او در روند کلی این کتاب تلاش کرده تا اثبات کند، کارگردانی تئاتر پست‌مدرن، پیوند زدن تئوری به عمل است.
او بحث خود در این کتاب را با این عبارت که «کارگردان علم نشانه‌شناسی را به خدمت می‌گیرد» آغاز کرده و با تأکید بر اهمیت خلاقیت و نوآوری در فرآیند کارگردانی، نمونه‌های مختلف از آثار پست مدرن را بررسی و به چگونگی شکل‌گیری معنا در این نوع نمایش‌ها اشاره کرده است. از نکات مثبت این کتاب، ترجمه صمد چینی‌فروشان است که نه تنها متن اصلی را به‌خوبی منتقل کرده، بلکه با توضیحات و یادداشت‌های اضافی، فهم عمیق‌تری از مفاهیم پیچیده تئاتر پست‌مدرن ارائه می‌دهد. در نهایت باید گفت این کتاب، اثری جامع است که به بررسی چالش‌ها و فرصت‌های موجود در تئاتر معاصر می‌پردازد و خوانندگان را به تفکر درباره معنای نمایش و نقش کارگردان در خلق آن دعوت می‌کند. «کارگردانی تئاتر پست‌مدرن: آفرینش معنا در نمایش» می‌تواند به عنوان یک منبع ارزشمند برای دانشجویان تئاتر، کارگردانان و علاقه‌مندان به هنرهای نمایشی محسوب شود و الهام‌بخش نسل جدیدی از هنرمندان باشد.
