یوسف حیدری
خبرنگار

آذربایجان غربی با تولید سالانه نزدیک به یک میلیون و 500 هزار تن، قطب اول سیب در کشور به شمار می‌رود. کیفیت سیب این استان به اندازه‌ای است که همواره بخش زیادی از این سیب در کشورهای هند و پاکستان، عراق و کشورهای حاشیه خلیج فارس متقاضی داشته و آمارها نشان می‌دهد معیشت بیش از 60 هزار خانوار استان به صورت مستقیم با درختان سیب گره خورده است. با نزدیک شدن به فصل برداشت سیب که اواخر شهریور ماه است بسیاری از باغداران نگران هستند که باز هم قصه تلخ سال‌های 1400 و 1401 تکرار شود. نبود بازار مناسب، نبود برنامه مشخص و الگوی مناسب کشت، نبود سورت و بسته‌بندی نامناسب محصول، منطقی نبودن قیمت‌ها با توجه به هزینه تولید، گران بودن هزینه‌های حمل‌و‌نقل به همراه فراهم نبودن زیرساخت‌های صادراتی باعث شده بود که بسیاری از باغداران سیب متضرر شوند و محصول باغ‌شان را کنار جاده رها کنند. تعدادی از آنها نیز با کندن درختان سیب، درخت زردآلو را جایگزین کردند.
 
جایگزینی زردآلو به جای سیب
حبیب دولتی باغدار روستای رحیم‌آباد یکی از باغدارانی است که به‌دلیل مشکلات و به‌صرفه نبودن تولید سیب با کندن درختان سیب، زردآلو را جایگزین آنها کرد. او با اشاره به اینکه هنوز هم بخشی از آن مشکلات باقی مانده است، به خبرنگار «ایران» گفت: متأسفانه مشکلاتی که سال‌ها قبل باغداران سیب داشتند، هنوز هم ادامه دارد. هزینه‌هایی که برای باغ سیب انجام می‌دهیم، با درآمد حاصل از فروش آن همخوانی ندارد. همین مشکلات باعث شده تعداد زیادی از درختان سیب باغ را دربیاورم و به جای آن درخت زردآلو بکارم و الان فقط 50 درخت سیب دارم. با توجه به بالا رفتن قیمت سم برای باغدار سیب، تهیه آن بسیار مشکل است. از طرف دیگر با جلوگیری از صادرات سیب به بهانه اینکه باید بازار داخل تأمین شود، ضربه بزرگی به باغداران وارد می‌شود. معمولاً دلال‌ها با قیمت خوبی سیب را می‌خرند و صادرمی کنند. درخت سیب برخلاف زردآلو به آب زیادی نیاز دارد و باید در چند نوبت سم بزنیم که این باعث افزایش هزینه‌های تولید می‌شود.
این باغدار ادامه داد: البته بعد از احیای دریاچه ارومیه وضعیت آب و هوای منطقه بخصوص روستاهای اطراف دریاچه که مرکز اصلی تولید سیب است، بهتر شده است. روستای رحیم‌آباد در نزدیکی دریاچه قرار دارد و به برکت پرآب شدن دریاچه، آب‌و‌هوای خنکی داریم، ولی سال‌های گذشته آنقدر دما بالا بود که سیب از بین می‌رفت. البته به‌دلیل مشکلاتی که سال‌های قبل در زمینه خرید سیب صنعتی وجود داشت بسیاری از باغداران محصولات‌شان را کنار جاده می‌ریختند و رها می‌کردند. همین باعث شده تا برخی از باغداران درختان سیب را در بیاورند و زردآلو بکارند. باغدار سیب برای اینکه بتواند باغش را در بهترین شرایط نگه‌دارد و محصولش را بفروشد، خون‌دل زیادی می‌خورد و در آخر نیز سود زیادی نصیب باغدار نمی‌شود. باید اداره جهاد کشاورزی قیمت خرید تضمینی را بالا ببرد تا باغدار برای تولید سیب انگیزه داشته باشد.
 
کارگروهی برای حل مشکلات سیب
سال گذشته با تشکیل یک کارگروه ویژه برخی از مشکلات باغداران سیب حل شد و خبری از دپوی سیب در کنار جاده‌ها نبود. به گفته مسئولان جهاد کشاورزی، با رفع موانع تولید، سال گذشته بیش از 700 هزار تن سیب صادر شد و علاوه بر آن، سیب آخر سال کشور نیز تأمین شد. دکتر دیانتی معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی آذربایجان غربی در گفت‌و‌گو با خبرنگار «ایران» با بیان اینکه دیگر شاهد صحنه‌های زشت دپوی سیب در کنار جاده‌ها نخواهیم بود، گفت: استان آذربایجان غربی قطب تولید سیب کشور است. 35 درصد سیب کشور در این استان تولید می‌شود و بیش از یک‌و‌نیم میلیون تن سیب در سال زراعی 1402-1401 تولید شد. در حال حاضر نیز در مرحله رویش قرار داریم و اواخر شهریورماه سیب‌های درختی برداشت می‌شود. از یک‌و‌نیم میلیون تن سیبی که سال گذشته تولید شد، بیش از 440 هزار تن آن به صورت سیب صنعتی بود که همه این سیب‌ها در خود استان جذب شد. خوشبختانه با اقداماتی که سال قبل با تشکیل کارگروه انجام گرفت، بسیاری از مشکلات مربوط به باغداران سیب و نحوه خرید و صادرات و ارسال آنها به کارخانجات و کارگاه‌های صنایع تبدیلی برطرف شد. این کارگروه هر ماه در استانداری تشکیل جلسه می‌دهد تا بتوانیم سیب صنعتی تولید شده را به صورت بهداشتی به کارخانه‌ها و کارگاه‌های صنایع تبدیلی هدایت کنیم. خوشبختانه با اقداماتی که در این زمینه صورت گرفت، سیب‌های صنعتی خریداری شده به جایگاه‌های مشخص منتقل و پس از آن به کارخانه‌ها و کارگاه‌های صنایع تبدیلی منتقل می‌شود.
وی ادامه داد: خوشبختانه در 471 سردخانه ظرفیت ذخیره 1200 تن سیب داریم و مشکلی در زمینه نگهداری از سیب نداریم. بخشی از سیب استان که به شکل تازه است در سردخانه‌ها ذخیره می‌شود و سال گذشته نیز بیش از 700 هزار تن سیب صادر شد.
 
رطوبت، آفتی برای سیب قرمز
دکتر دیانتی با اشاره به اینکه 45 درصد سیب استان سیب قرمز و 50 درصد نیز سیب زرد است و 5 درصد بقیه ارقام تابستانه و بومی و سیب سبز یا همان اسمیت هستند، از رطوبت بالا که باعث آسیب به سیب قرمز شد، به خبرنگار «ایران» گفت: در کنار اقدامات خوبی که برای سیب استان انجام گرفت، متأسفانه امسال خساراتی به دلیل رطوبت بالا و بارندگی در زمان گرده‌افشانی داشتیم و این باعث آسیب رسیدن به ارقام سیب قرمز شد. به همین دلیل شاید امسال به اندازه سال قبل سیب قرمز نداشته باشیم و عملکرد تولید سیب کاهش داشته باشد. با این وجود کارگروه به صورت فعال در تلاش است که اجازه ندهیم چهره زشتی که دو سال قبل با دپوی سیب در کنار جاده‌ها شاهد بودیم، تکرار شود. سال قبل خوشبختانه با مدیریتی که انجام دادیم، چهره زشتی که به وجود آمده بود از میان رفت و امسال نیز تلاش می‌کنیم بهتر از گذشته سیب‌های صنعتی تولید شده را به کارخانه‌های فرآوری هدایت کنیم. سال قبل موفقیت خوبی در این زمینه داشتیم و امسال نیز بهتر از گذشته عمل خواهیم کرد.
 
سیب آخر سال تأمین می‌شود
معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی آذربایجان غربی در زمینه صادرات سیب نیز گفت: در این زمینه برنامه‌های مختلفی داریم. یکی از آنها این است که با عوارض صادرات مخالفت کردیم، چون سیب زیادی در سردخانه‌ها داریم و علاوه بر تأمین سیب آخر سال تلاش می‌کنیم با صادر کردن بقیه سیب‌ها نگذاریم سیبی در سردخانه بماند. اگر جلوی صادرات را بگیریم، سیب در سردخانه باقی می‌ماند و به این ترتیب هم تولید کننده متضرر می‌شود و هم سردخانه‌دار. اگر هم مدیریت نکنیم و همه سیب‌ها را صادر کنیم نمی‌توانیم سیب آخر سال و ایام نوروز را تأمین کنیم. خوشبختانه در این زمینه هماهنگی خوبی بین ریاست سازمان جهاد کشاورزی و باغبانی و همچنین مدیران و کارشناسان وجود دارد تا بتوانیم این مقوله مهم را مدیریت کنیم. تا به امروز هم با مدیریت خوبی که انجام گرفته، در ارقام مختلف سیب شاهد افزایش تولید هستیم و فقط در رقم سیب قرمز به دلیل خسارت ناشی از رطوبت، شاید با کاهش تولید مواجه شویم.
وی درباره تعیین قیمت خرید سیب از باغداران گفت: فعلاً قیمت خرید تضمینی مشخص نشده است و اواخر شهریور ماه تعیین خواهد شد. قیمت اولیه بر‌اساس عرضه و تقاضا سر باغ و یا جلوی در سردخانه مشخص خواهد شد.