از تأمین نهاده‌های تولید تا اعطای تسهیلات پرواربندی به عشایر
حفظ دام های مولد با اجرای طرح تولید قراردادی دام
مرجان قندی
خبرنگار
جامعه عشایر کشور با جمعیت یک میلیون و 115 هزار نفر و 252 هزار خانوار با در اختیار داشتن 28 میلیون رأس دام بیش از 25 درصد گوشت قرمز کشور را تولید می‌کنند. این آمار نشان از اهمیت عشایر در پرورش دام و تولید گوشت قرمز دارد به طوری که سالانه بیش از 200 هزار تن گوشت مصرفی مردم توسط عشایر تولید و روانه بازار مصرف می‌شود.
اما عشایر 3 سال گذشته به‌‌دلیل خشکسالی با کمبود حدود یک میلیون تن علوفه مرتعی مواجه شدند. همین باعث شده تا آنها برای تأمین هزینه خرید علوفه که با افزایش قیمت مواجه شده است، دام‌های مولد خودشان را بفروشند. از این رو اتحادیه تعاونی‌های عشایر به منظور افزایش تولید گوشت جامعه عشایری اجرای 3 میلیون تن تولید قراردادی دام را تا پایان سال در دستور کار قرار داده است. در طرح تولید قرادادی عشایر کشور در ازای دریافت نهاده دامی مدت‌دار، پس از پروار دام، گوشت قرمز تحویل می‌دهند. این طرح در برخی استان‌ها با استقبال دامداران عشایری مواجه شد و در برخی استان‌ها به دلیل برخی ابهامات در قیمت‌گذاری دام چندان مورد استقبال قرار نگرفت.
طرحی که دام مولد را حفظ کرد
معاون توسعه عمران و امور زیربنایی اداره کل امور عشایر استان آذربایجان شرقی در گفت‌وگو با ایران با اعلام اینکه در فصل ییلاق، ۶ درصد جمعیت عشایر کشور و در فصل قشلاق حدود چهار درصد عشایر کشور برای گذران زندگی و تعلیف دام در این استان ساکن می‌شوند، اظهار داشت: عشایر در دوره قشلاقی حدود 850 هزار رأس دام و در دوره ییلاقی حدود 4/1 میلیون رأس دام در اختیار دارد و حدوداً 30 درصد دام به پروار می‌رود و حدوداً 9 هزار تن گوشت تولید می‌کند.
ابوالفضل مرتضایی با بیان اینکه اجرای طرح تولید قراردادی دام موجب شده که عشایر دام مولد خود را حفظ کنند، افزود: تولید قراردادی دام عشایر بدین شرح است که دولت از طریق تشکل‌های عشایری نهاده مورد نیاز عشایر را طی قراردادی تحویل می‌دهد، سپس عشایر تولید گوشت می کنند و از حاصل فروش آن هزینه نهاده دولت پرداخت می‌شود که بخشی از این هدف از طریق اتحادیه و تشکل‌های عشایر استان اقدام شده است.
مرتضایی ادامه داد: عشایر با در اختیار داشتن 30 درصد دام سبک و 6/3 درصد از دام سنگین استان، سالانه حدود 20 درصد از مواد پروتئینی استان را تولید می‌کنند.
وی خاطرنشان کرد: برای ارتقای تولیدات دام داشتی و پرواربندی، خدمات زیربنایی از جمله تأمین راه برای کوچ و تأمین آب و نهاده‌های دامی از طریق تشکل‌ها و پرداخت تسهیلات و اجرای طرح به‌گزینی دوقلوزایی دام عشایر از سوی این اداره کل ارائه شده است.
دو برابر شدن آمار جمعیت دام در فصل ییلاق
مرتضایی به مزیت‌های این استان برای تولید دام عشایر اشاره و تصریح کرد: وجود مراتع مرغوب و متنوع و جغرافیای مناسب به دلیل داشتن ارتفاعات متفاوت و چهار فصل مشخص است که باعث شده از سنوات گذشته از سایر استان‌ها هم عشایر میهمان داشته باشیم. طوری که آمار جمعیت و دام استان در فصل ییلاقی حدود دو برابر می‌شود که این موضوع از مزیت‌های استان در تولیدات دام عشایر است.
معاون توسعه عمران و امور زیربنایی اداره کل امور عشایر استان آذربایجان شرقی درخصوص ارائه تسهیلات به عشایر و حمایت آنها در بحث دامپروری اظهار داشت: پرداخت تسهیلات پرواربندی یک ساله تولید گوشت قرمز، پرداخت تسهیلات پرواربندی کم بهره چند ساله، حمایت از پرورش دام داشتی (دامی که فقط با هدف تولید گوشت پرورش داده نمی‌شود) با اعطای تسهیلات کم بهره چند ساله و همچنین تأمین و ارائه نهاده‌های دامی از طریق تشکل‌های عشایری به عشایر ازجمله تسهیلات ارائه شده به عشایر استان است.
خوزستان بزرگترین استان عشایری کشور
مدیرکل امور عشایرخوزستان در گفت‌وگو با ایران با بیان اینکه جمعیت عشایر خوزستان در فصل قشلاق 15 درصد جمعیت عشایر کل کشور است، اظهار داشت: استان خوزستان با 39 هزار خانوار عشایری بزرگترین استان عشایری کشور در فصل قشلاق از نظر جمعیتی است. این عشایر از استان‌های اصفهان، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد، لرستان، همدان، ایلام و کرمانشاه در فصل قشلاق در خوزستان ساکن هستند.
سیداسکندر موسوی‌زاده دام و دامپروری را از اجزای اصلی اقتصاد خانوار عشایری دانست و گفت: سالانه حدود 18 هزار تن گوشت قرمز از تعداد ۲ میلیون و نیم رأس دام سبک (گوسفند- بز) عشایری تولید می‌شود که یک چهارم تولیدات گوشت استان خوزستان است.
وی اعلام کرد: اصلاح نژاد دام، مدیریت و افزایش راندمان تولید مثل، تولید قراردادی دام، پرواربندی دام و تأمین تسهیلات خرید علوفه دامی از جمله محورهای پیگیری شده به منظور رونق بخش دام عشایر است.
برش
ابهام در تولید قراردادی دام در خوزستان
مدیرکل امور عشایر خوزستان می‌گوید: تولید قراردادی دام در این استان به دلایل ابهاماتی که درباره قیمت دام برای دامداران عشایر به وجود آمده بود، خیلی مورد استقبال قرار نگرفت. موسوی‌زاده با بیان اینکه در حال حاضر متوسط وزن لاشه دام عرضه شده عشایر حدود 18 کیلوگرم است که پاسخگوی هزینه‌های دامداری عشایری نیست، اضافه کرد: توسعه دامپروری عشایری از طریق ارائه کمک‌های فنی- اعتباری (آموزش و ترویج، تسهیلات، تأمین علوفه، واکسیناسیون و...) که موسوم به طرح زنجیره تولید گوشت قرمز است و همچنین افزایش رقم متوسط 18 کیلوگرم به 30 کیلوگرم در دستور کار این اداره کل است. موسوی‌زاده افزود: سیاستگذاری‌های کلان قیمت گوشت و تعادل میان واردات گوشت قرمز با وضعیت عرضه دام و حمایت ویژه از دامداران در خشکسالی‌ها از خواسته‌های عشایر است چرا که انتفاع این بخش بویژه در خشکسالی‌ها متأثر از این عوامل است. به گفته وی، خرید علوفه به مبلغ 12 میلیارد تومان از تسهیلات ماده 52 در سال 1403 به تعداد 90 خانوار عشایر استان خوزستان اعطا شده است. همچنین تسهیلات توسعه دامپروری (تبصره 18) نیز به مبلغ 58 میلیارد تومان به تعداد 528 خانوار عشایری اعطا شده است.
موسوی‌زاده با اشاره به اینکه تقریباً یک سوم عرصه مراتع استان خوزستان زیست بوم عشایر است، گفت: این موضوع یک مزیت نسبی برای دام عشایر استان به شمار می‌آید. از این نظر که دام عشایر استان نسبت به گستره‌ای که در اختیار دارند از علوفه رایگان استفاده می‌کنند، یک مزیت مهم است.وی ادامه داد: در زمان کوچ عمده عشایر ما تا حدود 90 درصد به استان چهارمحال و بختیاری می‌روند و در مسیر می‌توانند از مراتع گسترده‌ای از خوزستان تا چهارمحال و اصفهان استفاده کنند.