یوسف حیدری
خبرنگار

ناترازی برق در بخش تولید و مصرف یکی از مشکلات بزرگی است که این روزها صنعت برق با آن دست به گریبان است. مشکلی که تبعات آن خاموشی در بخش خانگی و صنعت است. با گرم شدن هوا این خاموشی‌ها نسبت به سال‌های گذشته افزایش پیدا کرده است و وزارت نیرو و شرکت توانیر برنامه‌های مختلفی برای رفع ناترازی و پایداری شبکه برق به اجرا در آوردند.
خرید برق صرفه‌جویی شده از چاه‌های کشاورزی یکی از برنامه‌هایی است که اردیبهشت ماه سال‌جاری به تصویب هیأت وزیران رسید تا با تشویق کشاورزان در جهت راه‌اندازی نیروگاه‌های خورشیدی و استفاده از برق تولیدی آن جهت مصرف چاه‌های آب، برق صرفه‌جویی شده از این راه رانیز با قیمت بالا به فروش برسانند.
با ابلاغ این مصوبه به همه استان‌های کشور شرکت توزیع برق هر استان موظف شد تا زمینه راه‌اندازی نیروگاه‌های خورشیدی در مزارع کشاورزی را فراهم کند. البته این تصمیم در برخی از استان‌ها با استقبال کشاورزان مواجه نشد و دلیل آن نیز به گفته مسئولان، بالا بودن هزینه راه‌اندازی این نیروگاه‌ها و استفاده راحت و ارزان از انرژی برق توسط کشاورزان است.
مهندس باپیری مدیر دفتر مدیریت مصرف و کاهش تلفات شرکت توزیع برق شیراز در گفت‌و‌گو با خبرنگار «ایران» با تشریح جزئیات این مصوبه و خرید برق صرفه‌جویی شده گفت: شرکت توزیع برق شیراز مدیریت و تأمین و توزیع بهینه برق را برای ۱۹ هزار و ۲۴۱ مشترک برق کشاورزی برعهده دارد و بیش از ۳۰ درصد از برق توزیع‌شده با تعرفه کشاورزی در این بخش مولد به مصرف می‌رسد. براساس مصوبه هیأت وزیران چاه‌های کشاورزی از ابتدای خرداد ماه تا پایان شهریور ماه در ساعات پیک مصرف باید خاموش شوند. این خاموشی به این دلیل انجام می‌شود تا بار شبکه برق کاهش پیدا کند و ما در بخش خانگی کمتر دچار خاموشی شویم.
واقعیت این است که در بخش خانگی بخصوص در آپارتمان‌ها همه چیز حتی آب مصرفی به برق بستگی دارد. یعنی با خاموشی برق آب نیز قطع می‌شود. به همین دلیل بر‌اساس این مصوبه و مجوزی که پروانه بهره‌برداری از چاه‌های کشاورزی به ما می‌دهد، باید برق چاه‌ها در ساعات پیک خاموش شوند.
وی در ادامه گفت: در حال حاضر بیش از 8 هزار 760 کیلووات ساعت توزیع برق در شیراز داریم و در پیک مصرف به‌خاطر بار سرمایش بین 30 تا 40 درصد مصرف خانگی افزایش پیدا می‌کند. یعنی در بدترین حالت مقدار کیلووات ساعت اضافه‌ای که نیاز داریم، بین 700 تا هزار کیلووات است. از طرف دیگر بار برق صنعتی و کشاورزی مشخص و رشد مصرف آنها معقول است و اگر در بخش صنعتی رشد داشته باشیم به نفع ما است، اما بیشترین افزایش مصرف در بخش خانگی است. برای اینکه پایداری شبکه را حفظ کنیم یکی از راه‌ها، سرمایه‌گذاری در بخش تولید است. در این مسیر استفاده از بخش خصوصی در تولید برق یکی از بهترین راه‌هاست که در تمام دنیا انجام می‌شود و آن نیروگاه‌های برق خصوصی هستند. در کشور ما در کنار احداث نیروگاه، یکی از راه‌های پایدار نگه‌داشتن شبکه و حفظ برق شهری، اجرای مصوبه‌ای است که هیأت وزیران به تصویب رسانده و بر‌اساس آن چاه‌های کشاورزی که میانگین هرکدام 40 کیلووات برق مصرف می‌کنند، از اول خرداد تا پایان شهریور ماه در ساعات پیک باید خاموش شوند. این خاموشی باعث می‌شود تا برق بخش خانگی کمتر دچار مشکل شود. اما در این میان برای اینکه کشاورزی دچار وقفه نشود، احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر و استفاده از آنها یکی از راه‌هایی است که در این مصوبه قید شده است. در مصوبه هیأت وزیران آمده است که به‌منظور تأمین برق مطمئن و پایدار چاه‌های کشاورزی در دوره اوج بار، احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر و پاک یک ضرورت است و اگر معادل ٨٠ درصد ظرفیت برقی چاه‌ها از نیروگاه‌های خورشیدی برای تأمین برق استفاده شود، معافیت لازم را از طرح‌های مدیریت بار تابستان خواهند داشت. همچنین چنانچه کشاورزان 5 ساعت که شامل ساعات گرم بعدازظهر تابستان است با صنعت برق همکاری کنند، هزینه برق مصرفی در بقیه ١٩ ساعت شبانه‌روز رایگان خواهد بود. این طرح فرصتی برای بهره‌برداران کشاورزی و مشترکان این بخش از برق در حوزه توزیع برق شیراز است که در تولید محصولات کشاورزی و گلخانه‌ای فعالیت مستمر دارند.
مهندس باپیری با اشاره به اینکه بر‌اساس این مصوبه مصارف برق چاه‌های کشاورزی مشمول پاداش ماده 4 می‌شوند گفت: کشاورزان با احداث این نیروگاه‌ها در زمین‌های خودشان برق را تولید و به شبکه می‌دهند و برق مصرفی‌شان را از شبکه دریافت می‌کنند. به این ترتیب هم مشمول پاداش شده و هم اینکه دچار خاموشی نمی‌شوند. اگر این اتفاق در سراسر کشور بیفتد برق تولیدی توسط این نیروگاه‌های کوچک بهره‌وری را افزایش می‌دهد و ناترازی مصرف و تولید برق از بین می‌رود. در ایام دیگر سال که پیک مصرف وجود ندارد برق تولیدی توسط این نیروگاه‌های کوچک می‌تواند منبع درآمدی برای کشاورز باشد.
این برق تولیدی قابل عرضه در تابلوی سبز بورس انرژی است و هر کیلووات آن با قیمت پایه 3 هزار تومان به بالا خریداری می‌شود. براساس محاسبات صورت گرفته، هر چاه کشاورزی با مصرف متعارف، می‌تواند از این طریق و با اندکی صرفه‌جویی بیشتر، در حدود 8 تا ١٠ میلیون تومان از صنعت برق پاداش دریافت کند که البته باید پیشتر این همکاری را به اداره برق منطقه خود اعلام کنند. به این ترتیب آنها می‌توانند برق تولیدی‌‌شان را چهار برابر بالاتر از قیمت تأمین برق به فروش برسانند.
 
عدم استقبال کشاورزان از احداث نیروگاه
با وجود ابلاغ مصوبه و پاداش‌هایی که برای احداث این نیروگاه‌ها و خرید برق تولیدی درنظر گرفته شده است، اما این طرح چندان مورداستقبال کشاورزان قرار نگرفته است. مدیر دفتر مدیریت مصرف و کاهش تلفات شرکت توزیع برق شیراز درباره اینکه چرا این طرح از سوی کشاورزان با استقبال زیادی مواجه نشده است، به موضوع هزینه راه‌اندازی این نیروگاه اشاره کرده و می‌گوید: با وجود اینکه کشاورزان زمین مورد نیاز برای احداث این نیروگاه‌ها را دارند، اما هزینه راه‌اندازی آن چیزی نزدیک به 500 میلیون تومان است. هزینه راه‌اندازی نیروگاه خورشیدی یک کیلوواتی چیزی نزدیک به 15 میلیون تومان است و 30 کیلووات 500 میلیون تومان هزینه دارد. از طرف دیگر کشاورزان به استفاده از انرژی ارزان عادت کرده‌اند و بالطبع تأمین این هزینه برای آنها سخت است. به اعتقاد من باید جهاد کشاورزی از کشاورزان در زمینه احداث نیروگاه‌های تجدید پذیر حمایت کند. امروز همه دنیا به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر می‌روند و افزایش گرمایی که شاهد هستیم به دلیل استفاده از سوخت‌های فسیلی است. هر سال هم این شرایط بدتر می‌شود. ما از یک ماه دیگر باید به فکر خرداد سال آینده باشیم چون رشد مصرف از امسال بیشتر خواهد شد و باید بتوانیم برق مورد نیاز را تأمین کنیم.